PASALṬHA HMINGLIANA BY Muantea Muantea Khiangte (Completed)

[Ngaia]

PASALṬHA HMINGLIANA
BUNG 7 NA.
.

Hmunhlui khua chu zing nichhuak engmawi tak chuan rawn chhun eng sen phut in thlasik inṭan boruaka thli chuan chhem heuh heuh in zinga sava ten an awrawl chhuah in hlimlaini an chen. Naupang tualchai ri leh ar dawkdawlak ten chu Hmunhlui khua chu a reh lo tih hriat tak maiin thingek riin a rawn luahkhat ve mek bawk a.
.

Lalpa chuan Tlangaupa tumah feh chhuak lo turin tlang han au a, mi pa ramṭangrual zawng zawng Lalin tualah han ko khawm rawh le tiin an hrilh chuan Tlangaupa chu phur tak mai chuan veng tinah chuan tlang an au lauh lauh a, a au hria te chuan Laltual chu an pan khawm sap sap hlawm a. Ankim thawkhat hle tihah chuan Lalpa chu a leihka sangah chuan an ding peuh ul a, a kut hlai pui chu pharchhuak in mipuiho chu an ngawih tir ṭhap a, Lalpa chuan ka fanu tr nufa an lo let leh ta a, vawiin nileng hian insak hnatlang kan nei ang, kan valupa kaihhruaina hnuaiah a zai ngai zelin ka khaw tlangval rual te u kan thawk chhuak dawn nia. Nula ho khan tlangvalte lo vilin an chhawl a hal lohnan mautheiin an bungna bulah khan lo vil rawh se an tih chuan tlangval ho chu an haw haw dur dur mai a.
.

Hmingliana nu Zorami chu a nu pi Zasiami bulah chuan a tap chawt a, Zorami Hmingliana nu hi a nulat laia khawkhat nula hmelṭha leh taima tak a ni a, khaw hrang hrang Lal fapa pawn rawn be fo mahse lo hnar zelin Hmingliana pa Chawnghminga khualkai pha ngat, a vanglaia tlangval to leh hmelṭha ral leh sahrang hmaa hnungtawlh ngai lo a ni. Tuna hnawtchhuaktu Kaihzawl Lalpa hian Hmingliana pian hma hian Zorami raino lai hian Hmunhlui Lalpa hi rawn ṭahawh in an khuaah pasalṭha han tih tur an awm loh avangin a rawn dil tawp kha a nia, tuman Hmingliana pa boral dan hi chiang an awm lo a ni, a ramkal in a lo thlenin a chau thut a a boral nghal mai kha a nia. A boral dan hretur chuan hunin a hril ang chu.
.

Hmingliana pu Zopianga chuan ka tupa hi khawnge maw a kal le tiin an zawt a, Hmingliana nu chuan an putu in thirdeng hnenah an kal ta a nih kha, kan Lalpa lah chuan ka Lalin hrulah awmhmun an khuar tur a ni a ti bur bawk si a, a tet lai zawng zawngin kan lalpa in a awm a, tunah ve lem kan bulhnaiah a awm ve tawh ang chu tih nak a laiin a hauh leh bur bawk si tiin an phun nang nang a, An pa chuan khaih khaih, a ni hi zawngin khuanu malsawmna a dawng a nih hi tiin i rilru kha siam fel hmiah zawk rawh, tia a sawilai mek chuan Zingliana thingek zo chu inchhungah lo lut in ka nu Zoram, kanu nen hian dai bulah in bengbel ve naw naw i la ka lo ti deuh asin an tih chuan Zoramai pa chuan mai mai a, chhungkaw thar in ni a, unaupa thar i nei bawk a, nakin zel ah in nu te ve ve hi a uaithla lam an la rawn ni ang, chumi hunah chuan in pawimawh zia hi in la hrechiang telh telh ang,tunah rih chuan ka fapa hi kawng engkimah in pahnih kaihruaitu a la ni rih dawn a, ramchin chang pawh in la inhrilh zel a niang chu, inthlahrunna tur a awm lo e an ti a.
.

Zorami chuan Kunga, chutiangin thu an kalpui ngai lo ve, kha leh chen thawkmawh chhungkua leh hmeithai tia mi sawi kan hlawh tawh lai a chhungkaw thar kan din dawn chauh a, tiang thu kha ka beng hriatah sawiri ngai tawh suh, fapa pahnih ka nei che u a, eng nge ka lungngaih bik ang le, tiin pi Zingthangi chu an melh ralh a, Pi Zingthangi chuan ngawi rengin a hun kalta liamta a a lo retheih zia hrchhuak in a hnuk a ulh in a mit aṭang chuan mittui a lo hnam chhuak hial a.
.

Hmingliana te pu tu Chemchher tir pawh kawtchhuah lam lo thlengin nuisang mai hian an han in ti ti te chu nula lo hmutu te chuan hmuhnawm ti takin an lo thlir a, Hminga hi a nunau a putea ai hian a sang zawk a, tlemin a tawh a chhah hret a, Zingliana leh Hmingliana leh Hmingliana putea hi kumkhat chhuak vek an ni, Hmingliana putea hi tlai khawhnua lo piang leh niin tihian a nu leh pa hi a enkawl mek a ni.
.

Tukṭhuan eikhamah chuan Laltual chu nula leh tlangval leh valupa te chuan pan khawm in Lalpa chuan a ṭul dan ang zela tlangval ho chu hmunli laia semdarhin valupa pakhat zel a ho tir a, nula ho pawh chutiang chuan an in kawp tir zel a kawtchhuah lam panin insakna hmanrua a ṭul ang ang chu la in Lalin aṭanga hlam 5 na velah chuan Hminglianate in chu an han sa rup mai a, Lalpa chuan Zorami hnenah chuan ka fanu ka thlazarna hnuaiah ti hian thlamuang takin hun i hmang ṭhin dawn nia, i pa ka awm hi i mamawh a piangvrawn lam la ka buhzem hi lo vah hun a la ni si lo a tihian in zen ve ang nga, i fapa te pahnih hian a ṭul ṭul lo thawk rih mai se, an ti a, Zorami chuan Lalpa ka lawm e, ka chunga i ṭhatna hi ka damchhung hian ka rulseng lo ang an ti a.
.

Hun leh ni te liam zelin Hmunhlui khua chu Zawnghmun khua te chuan run tumin funpui an er tluktluk mai a, an Lalpa Rithanga chuan muangleia kan awmtirhnu a a sehhel zawnga ṭan an han khawt tlat leh an chi khur chhete ka pasalṭha ten a vawikhatnan tiin an han zen an lo khap ngam hi ka ngaithiam thei lo a ni. Lo ngawi tak rawh se an khua khi ding leh ngai tawh lo turin meivapah ka chantir dawn khawp an ti bul bul a.
.

Hmunhlui Lal fanu Lunghnemi zingtho tuicawi tur leh Hmingliana zawlbuk kai zingtho inlampan chu in tawkin Hminga chuan kha kan Lal fanu chu i va tho hma ve a khawnge mahni chauha kal te chu a ṭha ngai lo e, hawh teh ka lo kalpui ang che an ti a, Lal fanu chuan a ngai hleinem Hminglian a hla lo e an tih pawh chuan Hminga chuan titak deuh mai hian melh kar chung hian kawng engkimah fimkhur a ngai khawi khaw mikhual te hian an lo ru bo daih che ang nga, tu emaw rilru hi a na lutuk ang nge an ti a, Lal fanu chu nui hak in ui ui ui, chutiang a rilruna an awm pawh ka hrelo e, tiin haw lo tih hriat zet chuan an melh a, Hminga chuan kal ang mi in min lo thal khalh ang nge tiin an in zui hnak hnak a.
.

Tuikhur kawng kawi thumna an han thlen chuan an chhak leh thlang aṭang hian mipa aqthum chher chhur hian ding rawh u, che tawh suh u an rawn ti tawl mai a, Hmingliana leh Lal fanu chu an ding dat a, Hminga chuan Lal fanu bul set ah chuan ka sawi kha maw mahse hlau reng reng suh aw ka awm chhung chuan tuman an tina ngai lo ang che an ti sap a, Lal fanu chu a khur ti tih ta mai, Hmingliana chuan tutr nge in nih, engvanga kan khaw ramchina mahni hmel pawh tilang ngam lo a a ruk a ral a che ta mai nge in nih an tih chuan an chhak aṭanga Pasalṭha ralhrat tih hriat ngawih ngawih chu silai nen lo ding chhuakin a thlangah chuan Paqih samzial pathum te pawh chu an rawn chhuak ve mek bawk a, Lalfanu chuan hlau tih hriat ngawih ngawih in Hmingliana ban chu a hmer ngat ngat mai a, Pawih pasalṭha chuan naua i inring tawk ve hle mai maw, kha kha in khaw Lal fanu a ni em an ti vin ṭhawt a, Hmingliana chuan nuih sak pah hian a ni emaw ni lo em maw i tan eng nge ṭangkaina a neih tiin an zawt a, Pawih pa chuan nuih uarh uarh pah chuan Lusei nula hmelṭha tak a ni, kei hi Ṭawizo pasalṭha Aikhuplian ka ni e an tih chuan Lal fanu chu a phu deuh dawrh a, chu Pawih pasalṭha chu a hrechiang hle mai, Lusei ho hlauhrawn leh pawih hnampeng zawng zawngah chuan a ni tluka pasalṭha hmingthang hi an awm lo, a kalna a piangah rallu a khai haw ngei ngei ṭhin tih thawm te chuan Lal fanu bengah chuan a rinawn tluk tluk a.
.

Hmingliana chuan uai a nih chu Pasalṭha hmingthang leh khualkai pha chinin kan khaw ram leilung a rawn rah dan chu a lawmawm lem loh hle mai an ti leh sak a. Pawih pasalṭha chuan naua i ṭawngkam hman duh dan chuab ka paqi a sawi hle mai, tiin a nau hruai zinga pakhat hnenah chuan a silai chu pe in a iptepui ah aṭang chuan chem pui hlai hlep hlawp lian ṭha tak hriam hmel zet chu an phawrhchhuak a, a ni zawlbuk kai zingtho hawlam chuan engmah hriam keng hek lo le, Pawih pasalṭha chuan he nau lu hi ka la ang nga he nula hmelṭha tak hi hmeiah ka nei ngei ang chem kha han peh teh u hriam keng lo ka bei ngai lo ve an ti a, chem chu Pawih pakhat chuan Hmingliana ke bulah an theh phei lawp a, lo nuih khum in naua leh i vanglai i hmang hmang dawn ta lo a ni an ti a, Hmingliana chuan Lal fanu chu kawng rualrem laiah tawlh hnung pui in a mitmeng mawitak mai chu thinrimna mitmeng chuan lo thlakin a sen nu ta phut mai a, Hmingliana chuan chem chu an chhar a, nuihsak pah hian pu a thi hman ka la ni hleinem, pasalṭha chu pasalṭha takin aw, tiin van lam hawi chuan ṭiala ka mamawh che Lal fanu hi lo veng rawh aw an ti sap a, Hmingliana hnunga nula zingtho tuichawi tur ten pawih pasalṭha leh an khuaa lo penthar tlangval hmelṭha tak lo in hmachhawn ran an han hmuh chuan ṭe hlatin let leh in Hmingliana te inah tlan lut vat in Zingliana chuan tuikhur lam pan nghalin Nula hnenah chuan Zakhuma va hrilh nghal rawh tih pah chuan tuikhur lam chu a pan ta a.
.

Zinglianan an in beihna tur hmun a zu thlen chuan uai ka awm loh laia ka unaupa lo beihrawn tum tte chu a a tih mek lai chuan Zakhuma chu lo thleng ve leh in Zakhuma chuan Aikhup an ti vin ṭhawt a, Aikhupa chuan lo autu lam an hawi chuan chu a lo au tu chu tu nge a nih a hrechiang hle mai, Aiduzawl luiah lo in hmachhawn tawh in he Lusei tlangval huaisen zia leh ṭuan ran zia hi a hrechiang em a ni, an in hmachhawn ṭum khan Aikhuplia hian a ke bilh palh in a che thei tawh lo hial a, a nun a lo zuah sak tawh nghe nghe a, mahse tunah a damṭha tawh alawm, mihrangval in hmachhaqnte chuan khawdang an hawisawn lo, Aikhuplian chuan nang i ni maw mahse a tlai tawh Dengsir pasalṭha lu la tu hian in khua rawn chuan in a in bengbel nghe nghe a, chumi lu la tu chu ka rawn zawng zel a ni an tih chuan Zakhuma chuan uai a ni maw, i nun kha i ning tawh a ni maw, chu i pasalṭha lu la tu chu i hmaa ding mek naupang emaw i tih kha a ni e, tin in hlauh rawn leh a ne pawh in ek phak loh thlang in tlak hmaa tlangtla rawk khawpa um darthtu che u pasalṭha Cawnghminga fapa ngei a ni e an tih chuan midang awmho chu an phuzawk hlawm a.
.

Aikhuplian cuan ngun taka an en chuan a pa chu hrechhuak in in ang hi a ti em em mai mai a mahse in hnukdawk turin a kal thui tawh lutuk khualthang pha ve ngat pasalṭha han tlawm chu a zak dawn bawk si mahni intihuai chawp in engpawh ni se ka tihtur ah tumah in rawlh su kha lo in ring rawh aw ka lo kal e khualthang pasalṭha Aikhuplian ka lo kal e tiin zik zak hian rawn tlangin sangtakah zuang zaqkin Hmingliana chu an chhuk sak ngheng mai a, Hmingliana chu lo in dang ve bawk mahse, chhuk zawnga sak a nih avangin a sat na em a Pawihpa chem hmawr chuan Hmingliana dar chu a zu tai thi ṭiam ṭiam a, chu chu hmu in kha chu aite chhinna chauh a ni e tiin an veh leh ṭham ṭham a, a dinglam sira vir leh zaqk pah chuan Hmingliana nak thawla sah an tum leh chu Hmingliana chu per leh dawrin a in vengseng hman leh ta lo, a nak chu kak hlak in thisen tharlam tak chu a rawn chhuak leh a, Lal fanu chu a sira lo ṭap parin a hlauthawng chu a lo thaw dep dep a, Hmingliana chu melh leh run in nuih huah huah pah chuan ṭang ta che le naupang an ti a, Hmingliana chu nuih sak pah chuan kha kei ve aw tiin zik zak a tlanin a bul a thlen dawnah chuan leia inbin thut in Pawih pasal,ha nghawng chu chhum chiah si lo uai hnap chuan an sah sak siah mai a chumi rual chuan a bul lawka chem lo petu lo ding khawngreng chu rang mangkhengin a chem a thisen kai far tluk tluk chu vai phe leh zuai in chu pa lu chu an chhawk leh hmawk mai a, chutak an bul lawk a pawih pahnih lo ding ṭhiang insi lo chauha lo thlirtu te pahnih chu a thlang awih lai hnim pik ah chuan an inrin hma in an pahnih chu an tlawh thla leh pawp mai zawng la entu te chu an ka ho hlawm a an in beih chhung a reilo lulai em lah tak a, Hmingliana chuan a tlawhthlak zinga mi pakhat lo tho zi ṭalh ṭalh chu a nghawng an chhawk sak leh hmawk mai a, pakhat hnim pika la bawk reng chu a sam ziala ṭham tho nawk in engvanga min lo zawng nge in nih, tuin nge ka pemna khua hrilh che u an ti a, chupa chuan hlau tak mai hian khawngaihin ka nun min zuahsak hram rawn tiin ṭap pur hian an ngen a, Hmingliana chuan i nun chu ka zuah ngei ang, mahse ti hian in Lalpa hnenah i lo sawi dawn nia, mipakhatin in vangkhua a lo lawi lut dawn a, a rawn hmu dawn che tiin lo sawi ang che, chuan tu in maw ka pemna khua hrilh che u tiin an zawt a, chu pawih pa chuan Kaihzawl Lalpa in an tih meuh chuan Hmingliana chuan zawi sap hian Lal Lianzik i vangkhua ka lo laqi lut dawn e lo inring ang che an ti sap a, Hmingliana chuan tikhan haw la, Vawikhatmah ka hmuh phak ah i hmel hi lo in lar tawh suh se an ti a.
.

Tuikhur lam pana mipui lo chhuk thla mup mup te chuan tuikhur bula ruang pahnih leh leh a thlanga lu nei lo a ruang pakhat let reng chu an han hmuh chuan an mengphawk hra hlawm a. Hmingliana chuan leia an pasalṭha tlu a vunchhia mai mai vanga lu bunglo hram chu kuai vanvadakin a nghawng chu an zai chhum a, a chem chu hla tawk ah thlawh bo nghalin a lu lak pathum chu khaiin lo entu te chuan an khuaa lo pem ṭhar tlangval hmelṭha leh pian dik zaih mai h chu rap takin an en hrek hrek ngam chauh a, Lal fanu chuan mit lasawn miah lo hian lo thlir ngawih ngawih in tiang em em hian a ni maw insual a lo thiam in a lo chet ran le, upa ten khuanu vohbik an lo tih ngei hi a lo nih hi, an ti sap a, mahse hmeichhe hmuh atan chuan a rapawm mah mah a ni.
.

Ruang pathum chu khawchhung panpui ni in Lal fanu chuan Hmingliana bulah la khur hlak hlak pah hian ka tirilah min ṭham Hminglian tui min thalsak rawh tiin pangchang tak mai hian an ngen a, midanghaw rem hnu chuan Zakhuma chuan nuih rah rah pah hian tah khan tukṭhuan kil tur a awm lo a nia an ti sak a, Lal fanu hmelṭha chu zakin a sen ṭan ṭan a, Zakhuma chuan Hminga tiin a iptepui aṭang chuan diar rawn phawrh chhuakin an pe a i nak kha thisen a la chhuah kha kha kan Lal fanu hmelṭha kha tuam tir la chawp leh chilh ah a dam vat mai ang an ti leh kher a, Hminga chuan ka pute min lo nghak rawh i hnenah sawitur ka ngah a nia an tih chuan Lalfanu chu melh leh ralh chung chuan min tuamsak mai dawn em ni an ti a, Lal fanu chuan aw le khawi tiin an tuam sak a, Lal fanu kun zawnga a nauṭam lo lang phir ralh te chu Hmingliana mi pa diktak chuan a en leh dauh dauh ṭhin, Hmingliana chuan fiam sak pah hian tui chu thal ve mai rawh i lawmpa in min thik ang an ti zauh a, Lal fanu chuan suala lawmpa pawh ka nei bawk lo, kan khaw nula te ho hian an ngaih melh vek zawk che avang hian i inti thei a mi ṭaqngel khum a nik kha tiin an tum bar a, Zakhuma chuan khaih khaih in hau suh u, Hmingliana te zawng Kaihzawl nula hmelṭha khualkai pha ngat Parlianin ralkhat aṭangin a lo thlir reng a nia, Hminga i hnaih mah mah, mauthei ah khan tui han thal khah sak la i haw thuai teh ang u chhungte ngaih lam lam a ṭha lo dah ang nge, Khawnbawl fapa Chuhthangan a thik ang che an tih leh meuh chuan Zakhum ngawi rawh i lawmnu hnenah ni lo pui pui ka thlen ang nge ṭap purin i in sawifiah mai tur asin an ti leh hlak hlak a, Hminga chuan chu ka pute Khawnbawl fapa huatthu kan lo sawi hman ṭhelh a nih chu an tih leh chuan tuikhur ko pawnga ṭhut tum lual pah chuan nangni pahnih putu hi insual si, ka haw dawn lo ka be tawh dawn lo che u kal rawh u in rual pawn ka lo kal dawn bawk lo an ti tum hmuar a, Zakhuma chuan khaih khaih Lal fanu hmelṭha,an ti tau ngai lo kanau chemte kal ang le an ti a, Zakhuma leh Lal chhungkua hi thisen zaqmpui ang mai hian an in ngaina a a chhan chu Hmingliana nu Zorami naupan lai a Lalpa in fanu ang chiaha a lo en tawh avanga tun thlenga chhungkhat laina hnaia in pawh tlang an la ni nghe nghe.
.

Zakhuma leh Lal fanu pawh hi unau pianghmun ang chiah in an in en a ni. Hmingliana chuan thutak deuh tak mai hian Lal fanu hmelṭha hnenah chuan vawin chu thingphur ang hmiang anctih chuan Lal fanu chuan chiang kelhkawlh hian haw lo tih hriat zet hian a lu an bu nghat a, Lal fanu chuan i putea hian a lawmnu Nghakliani lo sawm se an tih chuan Zakhuma chuan in sawi kha ka hre pha vek a nia nia ka lo sawm dawn nia, Hminga pawh ramchin hrilh hriat ka duh hrim hrim an ti a.

Duhtawk leh phawt ang.

[Ngaia]

PASALṬHA HMINGLIANA

BUNG 8 NA.
.

Hmunhlui khu, tuikhur venglama tualthahna rapthlak tak thlengte chu Hmingliana leh a putea chuan engmah thleng lo ang maiah ngai hmiah in Lal fanu chu a putea chuan an fiam zauh zauh a, Lalin bul sir a Bungzar kunga Pawih samzial lu pathum lo intar te chuan khaw mipuiho chuan an thlek duh hle mai a, Lalpa leh a upa te chuan kawt lama a fanu duatlai leh a khaw daingul pahnih ten an laitat a Lalin lam pan an hmuh chuan khi suk in a upa te hnenah chuan heilo liama khuanu duhsakna ka dawn hi a awm chuang dawn em ni le, khu en teh e, hrengte reng Hmingliana naka in hreng khu in hmu em? An hliam ve hlek a nih dawn khu, an putu khuan nang Tlangaupa ka bul ah hian lo kal teh se an ti a, an zawn an lo thlen chuan Lal fanu chuan ka pa tiin a phur chu nghat lawkin a kuah hle hle mai a, Lalpa chuan khaih khaih ka pasalṭha te thlazar hnuaiah pawh lungmuanga i awm ngam loh te chuan engtik ah mah mi inchhung lawi lut la i ngam tak tak dawn em ni chem te, mai mai ṭhin a an tih chuan , Zakhuma chuan Lal fanu hriat tawk lek hian ṭahbelh ve hi a lo ti hman leh pek a, chu chu la na in thinrim tak mai leh tum buai chung hian Nang kha Zakhum, lo ngawi rawh, i la chak lo ang tiin an um a, Lalpa chuan khi hui chung hian khaih khaih ka tupa te pahnih kha lo kal hnai teh u tiin hlim takin a nui vur vur a, Thutak fe hian Lalpa chuan tuna ṭang chuan ralvenbuk pawk kan thuam ṭhat a ngai leh zual dawn a nih hi, Ṭawihzo lal Lal Mungliana khi a ngawi mai mai dawn lo va engpawh kan lakah thil ṭha emaw a chhia emaw a thlen theih avangin kan fimkhur hle a ngai dawn a ni an ti a.
.

Zakhuma chuan Lalpa nia zawlbuk lamah kan valupa in han hrilh hre ta se, kan putu hian Lalpa he khaw tan hian kan nun pawh hi kan hlan ngam a ni tih hi mih hriat sak la, hei ka naua hian sawitur a nei a an ti a Lalpa chuan englam nge ni ta han sawi teh se kei hian beng sik meuhin ka lo ngaithla ang nge an ti a, Hmingliana chuan Lalpa ka lawm e, i vangkhua kan lo lawi luh dan chu sawinawn leh kher pawh a ngai awm lo ve, Kaihzawl Lalpa vang veka he pawih ho hi i vangkhua lo lawi lut an ni a, Kaihzawl Lalpa khian ka pawi a sawi a ni, naktuk hian an khawlam pan ngei ka duh a hremna ka pe duh a ni, Lalpa min remtihsak hram ka beisei an ti a, Lalpa chuan uai a ni maw ka khaw in nghahna berin i tih te chuan kan hnial thei nang, i duhthlanna a ni e an tih chuan Hmingliana chuan ka lawm e, Lalpa an tih chuan Lalpa chuan pawih pasalṭha silai chu lekchhuak in hei hi I unaupa Zingliana tactur a ni e, ka fapa neihchhun pawh hi nunchan zirtirna pek a hun tawh asin an tih chuan Zakhuma chuan chu chu ka duhthusam a lawm, Lalpa a duhthlanna a ni e an ti a, ti chuan Zakhuma te putu chu tukthuan ei tur chuan an in lam an pan ta a.
.

Lalin chhungah ve thung chuan Lalpa chuan a fapa Manzika chu en ngul chung chuan hei lum 17 i lo tling ve der ta mai, naupangchhe tal in tal mai mai a hun tawh lo e, ka engkima engkim i ni a nakin zela ka aiawh tur i la ni i u Zakhuma te hnenah nungchan zir turin in buatsaih ang che an ti a, Manzika chuan ka pa chu chu ka chak zawng tak a ni, i mualphona thlentu hi ka ni ngai lo ang, an ti a, Lalpa chuan a fanu hmelṭha leh pian nalh em em chu en leh vung vungin Chemte nula puitling tak tak i lo ni ve ta rengmai, rilru fim takin i hun hmang la, i hmahun tur hi ngun takin ngaihtuah ang che, an ti a,,Lal fanu chuan ka pa i thusawite chu ka vawng reng ang nge, an tih chuan Lalnu chuan kan fanu ve hi zawng a la â bian bian em a ni, kha nichin pawn an in um leh zuai zuai tawh kha nula pumpa ni ve tawh si an ti hluk a, ka nu a sual em alawm an ti a, Manzika chuan nuih ṭha chung hian ka nu makpa pasalṭha te hi kan nei hnai maithei asin an tih chuan Lal fanu chuan a nau chu rum taka melh pah hian ngawi rawh an ti a, Lalpa chu lo khik suk in Ka fapa a awm lo hran lo e, tu khaw Lal te pawh hian an fanu tan pasalṭha te chu kan duhpui vek ang chu mahse pasalṭhacte hi an hlu in an hunlai chuan an to em em ṭhin a, hmeichhia te hi an vehthlem in an fiamkual mai mai ṭhin, chung an fiamkual ve zinga mi i nih hi kei i pa hian ka phal ngai lo a ni, i pasal duhthlanna ah chuan keini chuan sawi theih kan nei lo, i duthhlanna ah a in nghat e an ti a.
.

Lal fanu chu tukṭhuan eikham chuan a insiam sawk sawk a, A nau Manzika chuan lo en ha in khawnge i kal dawn an ti a, thing kan phur dawn an ti ringawt a, Hmingliana te nen khan a mi an tih chuan lai si zak si chuan a ni hran lo e, an tiliam puat a, Lalpa chu lo nui suk in nangni unau mai mai tak hi chu aw nula tlangval ve uai tawh si hi an ti hluk a
.

Lal fanu chuan thutak fe mai hian ka pa, Zakhuma te nen thingphurh pahin Hmingliana khawchin leh perh tarna chin hrilh hriat a duh deuh a, unau vek kan ni tho a, Zingliana pawh a tel ve ngei ang, kan rei deuh pawn min lo ngsihtuah lo u la anctih chuan Lalpa chuan mahni pa te thupe aw takin an ṭawng ngai lo ve, zai ngai tak leh thuhnuai rawlh takin thu an sawi ngai e, kal rawh, mahse fimkhur la aw, an hlatin awm miah suh ang che an tih chuan Lalnu chuan leh ngawt zel che chuan Manzika pa, i fanu hi tlangval en hian en ṭhin lo teh tukin zinga tawhsual a tawh teuh zia hrexchiangtu pawh i nih kha, thil hi ho lam takin pawmzam mai mai ṭhin teh suh an tih chuan Lalpa chuan ka khaw daingul te bula hun a hmangtur te chu ngah nge maw i lo hlauthawn em em chu ni, chutah mihrang an ni lo a unau vek an nia an nia, ngah nge maw i lo hlauhthawn em em ni an tih chuan Lalnu chuan nang tak hi chu aw, ngaihsama ni tawh la a ṭha ang tiin an ang hlak hlak a.
.

Kawtchhuaha Zingliana leh Hmingliana leh Zakhuma leh Zakhuma lawmnu Nghakliani chuan Lal fanu chu an lo nghak ṭhap a, Lal fanu a lo thlen chuan kal zai an rel ta a. Zukpui mual an thlen chuan Zakhuma chuan Lal fanu hnenah chuan Hnemi, khulaia fahthing ro tlu khu in phur tawk ang ka zu en ang nge an tih chuan Zingliana chuan Khuma ka lo kal ang an ti a, Nghakliani chuan Hminglian kan khaw nula ho hian hmelṭha leh pa an tih thu che hi an sawi an sawi ṭhin a, khawdangah i rilru hi i pe daih thung hian ka hria an tih chuan Hminga chuan mai mai ṭhin a, keini hmeithai fa chuang mai mai hian kan duhzawngte pawh mitmei kan hmuh ngam lo a nih zawng hi maw, kan tum tawk te chu nakin ah kan la dam ve zel te a nih chuan kan tum tawk te chu kan la hmu ve mahna, a reng reng thuah hmeithai fa han nihna hian mitin te thinlung hi la pengin mi enkan leh hmuhsit kan tawk leh ṭhin si a an tih chuan Lal fanu chuan chutiang zawng chuan ka pa hian tumah a en ngsilo asin, ka pa lalna khuaah hian awmtheifa leh hmeithai te hi angkhat vek kan ni hlawm asin an tih chuan Hmingliana chuan nuih pah hian i pa chuan a lo en lo a ni nahna, nula leh tlangval hian hmeithai te hi an hmuhniam tlangpui sia lawm an tih chuan Lal fanu chuan i hresual a nih chu, kei hian angkhat vek in ka en tiin an melh ralh a, Hmingliana chuan nuih hak pah hian a ni mahna an ti zo chiah chu, thlibeng chuan vaihlo khu rim rawn chhem lengin an zingah Vaibel zu an awm a hre si lo, a hriatna thazam te sawmkhawmin boruak an hip vang vang hnu chuan a taksa hlauhawm lo thleng a hriatna taksa chu rawn mur iai iai in Nghakliani chu an melh hrawk a, Lal fanu nen chuan ṭhuhniam turin zaizir chuan an hrilh a, Lal fanute pahnih chuan hrethiam lo tak mai hian a,sawi ang chuan a mah en ha chungin an han ṭhu hniam a, lei chu a bengah chilh tirin leilung thawm chu an ngaithla vang vang a chutah le hlauhawm a hnai a ni kan awmna hi a him lo a ni, tiin Zingliana leh a putea hlim taka thingro an sah rik karh karh lamah chuan lei nawi hian an vawm ṭhawt mai a an mahni lan theihna a zu thlen chuan fimkhur turin an hrilh a, kawng ṭum kawng zim vak lo an sam en na lamah chuan a mit chu fu chat in Lal fanu te hi hmun him lam ka la panpui hman ang tiin an lam chu pan vatin kal ang kal ang, kan hmanhmawh a ngai a ni in em kha khawi tiin kawngchhak hnimpik ah chuan a theh kai lawp a, kal ang u tiin an zakah la lawkin khawlam a panpui ta a an awmna a him chin ni a a hriat chuan tikhan kal rawh u, an ni pahnih kha ka phatsan thei lo a ni kal rawh u an ti a, ral lo hnai hi tu te khua nge tih pawh kan hrelo an fimkhur dan em em ah khan khual zin vak an ni lo a ni kal u la, a him chin ni a in hriat ah zawi muangin kal zai in rel dawn nia an tih chuan Nghakliani chu a kal vut a hlam7 vel lai a kal hman ang tih chuan Lal fanu chuan Hmingliana bana vawn tlat pah chuan aih ka duh lo, ka duh lo i tello chuan ka kal duj lo, Hminglian ka hmangaih che an ti tawl mai a, hminga chuan a bianga dawm pahin chutiang sawi a hun lo, hlim takin kan la awmdun dawn alawm, keipawn ka ngaina che ka thu hi i zawm a ngai a ni, ka lo kir leh em em ang ka tiam a che tiin Lal fanu ṭap par chu a chalah an fawp zauh a, Lal fanu chuan kuah thlawp pah chuan lo kir leh rawh aw ka lo nghak reng ang che an tih chuan Lal fanu chu a thlah a kal rawh le an tih chuan Lal fanu chu a tha a zawiin a kal hleithei ta tlat lo mai, Lalfanu chu pawm pah in ral ho an lo hnai zel bawk si, a duh loh deuh thil a tih a ngai ta Lal fanu leh a ṭhiannu vengturin ṭiala a auh a ngai ta, Ṭiala ka mamawh che an tih chuan ṭulpik kawngchhak aṭang chuan sakei lian tawk mai hi lo chhuak in Chu sakei Lal fanuin an hmuh chuan a hlau lutuk chu a khur zawih zawih mai a, chutah Hmingliana chuan Ṭiala Lal fanu te hi veng ang che an tih chuan Hmingliana chu Lal fanu chuan an en ha a, zawhna hlirin khatin Hminga chuan ka ṭhianpa hian a veng ang che u, ṭiala an hnung dawl tlat ang che, min ngaidam ang che ka mamawhna che a sang em a ni, ṭiala kal ru ka tlai ang nge kal rawh u an tih chuan Ṭiala chuan Lal fanu chu an nek nu nu a chu zet zawng Lal fanu tan chuan a nuam tehchai lem lo khur dar dar chung hian kiang rawh an tih chuan Hminga chuan inpuang mai rawh khawiah mah an sawichhuak lovang an tia kal u la Lal fanu kal rawh u hlauhawm a ni lo e in nunna humhim tura lo kal a nih kha ka kal a hun an tih chuan a kalsan ta a.
.

Nghakliani chuan khur zawih zawih chung hian zahngai zahngai tiin chu Sakei lian tak mai chu hlauin a lo khur zawih zawih mai a, Sakei lah chuan pan hnai zelin a bul an thlen chuan an hnim du du a an liak hlup hlup a chutah le, Sakei chu in thing nu nu in a zia lo danglam hret hret in mihrinah a changta mai, hlau leh khur zawih zawih a inkuah chung chuan an thlir ran a, Lal fanu chuan a mit an hup ta ngawt a, Chu Sakei chuan min hlau suh u, Ṭantlang Lasi ten Hmingliana venghim tura min ruat ka ni e, Lal fanu min hlau suh u, in ṭhianṭha ka ni mahse tu hnenah mah in sawi tur a ni lo, Hmingliani hi a lo pianchhuah khan khaw chhaklam tlang, ṭantlangah nauthar mihrangval a pian tur thu hi kan Lalnu Ṭantlang Lalnu Ṭhatinpari hian a lo sawilawk daih tawh a, Hmingliani hi mal an sawm a a tet lai chhung zawng khan Ṭantlang Lasi ten an venga a lo puitlin hnuah hian kei hi amah veng turin mintir a ni, khuavang fachuam a ni a, a ni ang reng renga pasalṭha leh nuntluang hi an la awm ngai lo vang, a thlah kal zel thlengin khuanun mal a la sawm ang nga, huaiho bei turin a fapa PASALṬHA HMINGCHUNGNUNGA A lo piang ang nga chucchuan Lusei fa te manganna a la rawn chhemdai ang.
.

Tlangval hmelṭha leh piannalh tak a la rawn ni ang nga, khawtin in a hming hi an lam an lam fo ang, Lal fanu i pa Lalna ram ah ngei hian Hmingliana fapa hian ro a la rel ang, khawchhal pawih ral lian ho a la umdarh ang nga, Lusei hnam peng hrang hrangten Pawih ho ngam loh HMINGCHUNGNUNGA tiin hahip in a hming an sawi ṭhin a, kal ang u le an tih chuan Lal fanu chuan la hlau thawng tak mai hian Hmingliana liam thlakna chu an thlek leh ha ha ṭhin a, Ṭiala chuan ngaihtuah suh, i hmangaih hi ṭhi mai mai tura khuanu vohbik a ni lo e, an tih chuan khawlam chu ngsihngam takin an pan ta a.
.

Hmingliana chuan a putea te awmna a zu thlen chuan hui zauh in hmun thuma inṭhen darhin khawilam ral nge tih pawh hriat loh kawngkawia fimkhur taka an silai kah mai theih a a cheng kau rap chu hum farin hmalam an lo pan ve mek a, Zakhuma chuan a va mak teh fo e aw, Lutmang i la duhtawk lo a ni maw vawiin ni hi khaw eng i hmuh tawpna ni tur a ni e an ti sap a. Ral mihrang val pa7 fimkhur taka lo kal dan dan te chu lo thlir ṭhap in Hmingliana chuan khai aw a va nuam dawn ve le aw tiin an nui sak a.

Duhtawk phawt ang aw. ka mit a kham tlat zanin chu a tawi deuh pawn in hriatthiam ah

[Ngaia]

PASALṬHA HMINGLIANA
BUNG 9 NA.
.

Ṭiala chuan Lal fanu leh a ṭhiannu Nghskliani chu muangchanga kalpuiin ral ho chu Hmingliana te chuan an lo dan khawmuang chu a ring tho a, Lal fanu chuan Keimi Ṭiala chu melh hrek hrek in Ṭhiannu Nghaklian, kei zawng ka hah em mai tiin an ṭhu hnawk a, Nghakliani chuan la hlauthawng tak mai hian khua kan lut ṭep tawh, kan hun tawnin a zir lo em a nih hi ṭang fan fan rawh, tiin an hnem a, Ṭiala chuan hmanhmawh vak a ngai lo e, rei vak lo chu an chawlh pui a.
.

Hmingliana a zu thlenthlak chuan Ral ho fimkhur taka lo kal dan dan chu an hmaah chuan ding kak hah in nangni kha in la duhtawk lo a ni maw, an tih chuan Tal ho chu an ding chawt a, An sir hnimpik aṭang chuan Zakhuma chuan Chherlian i huangtau hle mai maw, tunah chuan tu emaw maw zawk pualral ah kan lawi a ngai dawn a nih hi an tih chuan , Naute u kan tum aiin kan kalchhan hi kan hlawhtling hma dawn tlat mai ka ti, tiin a silai chu a nau te zinga mi pakhat hmehbel pah chuan a iptepui aṭang chuan a milu lak chem hriam tak chu an phawrh chhuak a. Zakhum i hun tawp a thleng dawn ta, tumah kha lo inrawlh miah suh ang che u, helai naupang chimawm tak lu hi ka lak fel hnuah chuan an Lal fanu khi hmei atan ka hawn ang nga, nangni khan in hmle duhzawng in thlang thei ang tiin an nui huah huah a.
.

Hmingliana chuan i ṭawngkam chhuak chu khawi pasalṭha mah hian an dawngsawng thiam ngut lovang, khawkhat pasalṭha ve meuh si a ṭawng chiah em ni i theih a, kei hi min paltlang hmasak a ngai ang an ti chang rat a. Chherliana chuan uai khawilam zu te nge lo iak lo iak ve a, lo kiang teh ka chhawnin a hem palh ang che, puitlingin thutak kan sawi laiin naupang zawlbuk kai thar rual lek an lo inrawlh ngai em ni , nangni nen hian kan la buai dawn chauh, a bulṭantu pawh nang kha i ni in chi khur hauh in pe na ṭhak ṭhak bawk a, in khua hi meivapah kan chantir ngei ang an ti leh a. Zakhuma chuan uai chu minvo em ni, khualkai pha chin ngat ṭawngkam hman atan chuan a mawi lo hle mai maw, i nu leh pa ten thuṭha an hrilh ngai lo che a ni maw lo kal la ka lu hi han lak tum teh le an tih chuan Hnimpik kar aṭang chuan Nangni ho kha, che miah tawh suh u a che leh hmasa apiangin nunna in chan ang, tih ri hi a rawn chhuak a, Hmingliana chuan Zinglian chengrang mu a uihawm mai mai ka ti, mihrangval sa leh ral hmaa zam ngai lo chu milulak chem ngei mai hian i han in sam miah miah i la a ni mai alawm tiin a chem hlai hlephlawp chu an hum nghet zual sauh a.
.

Chherliana chuan nuih hak pah chuan naute u in silai kha tung rawh u le, mipa fa chu zahawm takin aw, mal leh mal in le, tu nge Zawnghmun pasalṭha khualkai Chherliana hmaah hian lo kal dawn le an ti a, Hmingliana chuan Zakhuma chu hmakhalh in kei mah hi le, Hmunhlui pasalṭha Chawnghminga Fapa Hmingliana ka lo kal e, nang hian i tih loh tawp tur i ti a i cho a i cho chhuak a, inchhir suh ang che an ti ram hmak a, chu hming an han hriat chuan Chhetliana chu a phuzawk hial a, Pawih thlangtla rawka um darhtu Pasalṭha Chawnghminga hming chu a lo hre ve teh meuh mai, fapa a nei a ni tih erawh a hre tel si lo, chu chu a pawi dawn ta a ni.
.

Chherliana chuan a tu fa lubawk pawh ni la ka tan a danglam lo ve, tiin a chem chu an vilik zauh zauh a vawilehkhatah rawn bawh thut in kha le ka lo kal e tiin vir zawk khawp chuan Hmingliana dul zawn chu an vai phei pawp mai a, a teuh ther ther teh e, Hmingliana chu ip zawk in a tawlhhnung dawrh thei hial a ni, Chherliana chuan vir hel pap in inthazo tak mai hian naupang ka chhaih chau phawt che ang nga i lu hi ka la chauh ang tiin an dawkphei leh zawk a, Hmingliana chu lo in saseng leh thuaiin an ṭanhmun ṭanna in thak in Hmingliana chuan a chem chu dinglamin an vaichhuak ve puat a, Chherliana chu lo kun zauh in Chherliana chuan naua i va cherang ve reuh ve le tiin insiamremin an veh leh ṭham ṭham a, chutah Chherliana chuan kha le nauchahiate lo inring rawh le tiin a chemchu an vai leh pawp pawp a, Hmingliana chu tawlhhnung pahin a lo indang zel a, Chherliana chuan naua tawlh durh durh lo khan mi pa takin min bei ve ta che i va nep ve le an tih khum sak a.
.

Hmingliana chuan nuihsak pah hian kha le lo inring rawh aw tiin dawk zawkin leia hnahthel tla hnawm chap ah chuan ṭhingṭhi thut in Chherliana kaihzatha chu an hlawi chah sah ṭhat a, mihring ṭe riin chhunzawm nghal in a kaihza aṭanga thisen tharlam tak chu lo luangchhuak ngiai ngiai in Hmingliana chuan Pasalṭha ṭawngtam pa tho ta che ui hur lai ang mai a i rak teh chiam chu le, i kuang lo i nawr a, ṭha te te a mahni inchhunglum uap a awmhle hle mai tur kha tunah chuan i huntawp a thleng dawn ta tiin a chem chu ding ṭha thei tawh lo khup sai dar dara na tih vanga ṭhen tlak tlak lamah chuan vaiphe zuaiin Chherliana lu leh taksa chu a hrang ta nawlh mai le, midangho ral ho chu in en hrek hrekin Zingliana chuan che suh u i thluakah khan suantlang ka thun ngei ang an tih chuan Hmingliana chuan pan chheu chheu in engmah tihna chang hrelo Zawnghmun tlangvalho hmaah chuan ding kak hah chung hian lo kal ru le, tunge lo kal hmasa dawn che u an tih chuan chung ralho chuan an hruaitu a thi tawh tih an hre tawh si, tlawm mai hrwh si chuan intiamrual ang mai hian mipakjat chuan tunah ti tuarh in an han bawhrawn ve ngawt pek a, chutah le, Zakhuma chu rawn dawk zawkin Hmingliana bawh hmasa ber chu a khabe phel phawkin an sah chhoh ngheng mai zawng lei ah chua tla thum chawrh in a ke khawng dat dat chuan khawvel a chhuahsan ta, Hminglian i hnung tih leh silai ri chu inzawm nghal zat in Zawnghmun tlangval pakhat chuan hnunglam aṭanga lo sah chhaqk hmawk a tum hi a lo nia a sat hman lo chiang hle mai, Zingliana silaimu chuan a tukkhum verh sak in leiah chuan chem thlauh ri baqlin a bawk khup zawng chuan a tlu zui hnuang mai a, mipahnih la dam te chuan zun cheh ṭhat pah hian khur ru dar dar hian ka nun zuah rawh u, tiin leia ṭhingṭhi chung hian ngaihdam an han dil a, chu ve leh Zakhuma chuan in vawihnih in kuanglo in nawr na a ni tawh tiin a bula ṭhingṭhi chu a nghawng an chhaqk sak hmak mai a, la dam awnchhun chu a vawikhat ral lu lakna turin Zingliana lo tlanphei chuan a nghawng an chhawksak ve hmawk mai a, Zakhuma chuan Hmingliana en pah chuan ngaihdam renghian awmzia a awm lo, hrereng chunga ngaihdamna hian pawngpawrh lam a pan a, pasalṭha te hian dikna chanvo pawimawh tak kan nei a, chu chu kan milulak chempui hi a ni, hei hian kan damni sei leh sei loh tur a hrilh ve e, tiin an sawi a.
.

Zakhuma chuan Hminga an hruaitupa hi Lutmanga hmuhin ka lo hmu a a ni hauh lo mai, Lutmanga aihnah phah pui a nih hi, Lutmang hi a ngawi mai mai dawn lo, kan chet khalh a ngai dawn a ni hnahthle khan ka mit lehlam a hliah deuh avang khan Lutmanga hmuh in kan hmu pek a lawm maw le an ti a, Hmingliana chuan kan hmakhalh ang nga a ni mai alawm tiin, leia hnahthel tla hnawng dap chunga ral pasarih nunna nei tawh lo ho let ngut chu timna nei eih lo chuan an dahkhawm hlawm a, Zingliana chuan a kut chu zaithi sakin a vawikhat na ti sapin a kut a zaithi chuan a chal ah chuan thisen chu an tat zauh a. Zakhuma chuan Zinglian Pasalṭha nun i tem ṭan chho dawn chauh i nun khan zirtur tam tak a la nei e, i lu lak ngei kha ak la, Pasalṭha Zingliana ka ni ngai e tiin i hming i chhal tawh dawn nia an ti sak a. Zingliana chuan buk nghauh pah chuan ka lawm e, in putute hnungzui hi ka duhthusam a ni a, a ni fo bawk ang an ti a.
.

Hmingliana chuan Kapute, ruangho hi an ti a, kan Lal fanu te khan Lalpa beng an thlen tawhin a rinawm a tihian kan lo nghak phawt mai dawn em ni an tih chuan ṭha an ti tlang a, an lo nghak ta a.
.

Lalina Lal fanu chuan a nu chu kuah hle hle in a thinlungah chuan Hmingliana ringawt a ngaihtuah a ni, ral laka a boral a hlau em em mai a, a chhan chu he khawvel eng a hmuh ve a ta thinlung taka a hmangaih awmchhun a ni miau a lawm le. Lalpa lehvtlangval ṭhahnem tawk tak ten Chu inbeihna rapthlak tak, a thei fa te chauh dinchanna hmun an thlena thisen baq neih nuaih kara miruang pasarih lai an zalh leh, an ral lulak mihrangval pathum ten an han khai thi far thluah thluah an han hmuh chuan chek tlak tlak in, Lalpa chuan ka vanglai nun liamta kha ka va ngai ve le aw an ti vawng vawng mai a. Lalpa chuan tlangval te u, an ruang hi he tah hian kan zalh mai a ngai ang ka mihrang val te leh ka pasalṭha te u, ka pasalṭha pathum te hi an chhawl a hal ang nge mautheia tui kha han la u la in tir rawh u, ti chuan an milu lak ho bungzarah kan khai ang nga, zan lamah in lawmnu te nen lam ka tualah in thai ang an tih chuan tlangvalho chu hlim takin an haw haw a.
.

Khaw dai an han thlen chuan Lalpa chuan Zakhum nang ka pasalṭha ka khawdaingul khan hlado han chham teh le, an tih chuan Zakhuma chuan

Rallu khai e, chenrang chawiin ramdaiah. Vangkhaw chhan nan hma hruai zel e.
Tiin a silai chu an kap ri ṭhuaia vanlam hawi chuan khaw mipuite ho chu lo tlankhawmin Lalin a lungsi lo taka mittui tlingpam chuan chutia hnehna hlado chham thu an hriat chuan rang taka Lalin leihka sanga pasalṭha lo haw tur chu tlumtea thlirin a lo thlir dauh dauh a.


Ka lung D khaw nge? ka mittlin tawk te hi a va tawi em, min ngsi lo leh hmangsih biahthu min hlan ve hman lo in fam a changta em ni le? Valmawi, i sakhming koh duat nan ka thinlung Lalpa ka vuah nang che, lam ang lo let leh la i kianga riahrun rem ka nap e tiin Hmingliana chu zawngin a ring an fan iak iak a. Naupang aṭanga tar thleng chuan an mihrang valrual an khaw chhanhimtu te chu zui dul dul in Lal tual chu an lo thleng a, Lal leihka sang aṭanga lo thlir rengtu chuan a hmangaih a enchim loh him taka a hmu chu lawm in a mittui chu a parawl hial a ni, Hmingliana chuan Lal fanu duhawmna tinrenga khat, a mah enrenga lo thlir ngawih ngawih tu chu han melh chho in Hmingliana hmuh tur ngei chuan a kut chu mi hmuh hlau tak mai hian a lo phar chhuak da da a, Hmingliana chuan nuih sakin a kut chu an pharchhuak ve a, Lalpa chuan a fanu awmfan vel chu hai hauh lo in an nuih suk a, nula ho chuan Hmingliana chu lo melh no hlsr hlawmin an thinlungah chuan valmawi, kan run lo lawi la, ka mit a men chhung chuan ka thlir reng ngang che tih melh in an melh vawng vawng hlawm a, Zakhuma chuan Hmingliana naka kheuh er zawk pah chuan khi en ta che Lal fanu chezia khian i lam a hawi e an tih chuan Hmingliana chuan ka tan a sang lua ka pute an ti let sak a.
.

Lalpa chuan a leihka sangah chuan ti hian thu an sawi a, ka vangkhaw chhan nana an mahni nun pawh ui hauh lo va ka tana beitute hian chaqimawi an phu a ni lo chhuak se ka bulah hian Tlangaupa kacrapchungsanga ka thlathum bel kha han chawi chhuak la kei Hmunhlui Lalpa ngei hian kan tulh nang nge an tih chuan mipuiho chu kutbengin an haw haw dur dur mai a, Lalpa in zutui engkuk a tulh hnu chuan hei le, ka fangkhaw in nghshna ka pasalṭha te u, muangleia se ek kan thaikawi hnuah rin loh lam aṭangin Leido kan nei ta tih hi ka puang a, tumai pawh ram lamah mahni a tlat fal loh tur a ni, tin , Nula zingtuichawi pawh tlangval ten ho zel ni tawh se,,an thingphurhnaah pawh, Zanin hian hnehna laqmnan ka tualah ngei hian lam kan thai ang an tih meuh chuan tlangval leh nula ho chu lawm tih hriat takin an haw haw dur dur a.
.

Hminglian nu Zorami chuan acfapa te pahnih Zingliana hi a fa angin kan sawi tawh ang. Chu hauh baqrh bawrh pah hian pasalṭha te chu in hlut rual rualin an nun a tawi duh a, nangni pahnih pawh hi fimkhur takin hun hmang ṭhin ang che u, hmm, Pasalṭha fa neih pawh hi a ka phur lo e, an ti deuh hluk a, Zingliana chuan ka nu reitak kan dampui dawn che alawm, tu tamtak awi chungin i la buai hle ang an ti a.
.

Duhtawk phawt ang aw.

[Ngaia]

PASALṬHA HMINGLIANA
BUNG 10 NA.
.

Hmunhlui Lal tual chu Valupa te chuan thleng hmasa in nula leh tlangval te a kal hmasa ho lo huikhawm turin leh Vengchhak nuthlawi nauṭam lian ṭha tak kutpui ni a an hma theh Sennoi chu Valupa chuan Senno zanin na na na chu lam in thai tak tak teh ang aw tiin lem chakin an thlir dauh dauh a, Sennoi lahpek chuan U Ringai, kei zawng ka phur tawh lutuk hi mawnga hawlh sek ang mai ka ni tiin an nui ar ar a.
.

Lalin chhung a Lal fanu hmelṭha leh piannalh em em mai chu Mizo nu inthuam diktak maiin a lung D Hmingliana mit la thei ang ber chuan an in thuam zaih mai zawng, en pawh a ennawn ngai leh ṭhin, tlangval te leh pathlawi te mit fuk na, naupangte nel rawn, hlim nui sanga ka nu ka nalh em an tih chuan Lalnu chuan i nalh lutuk la fanu duatlai, tiin a biangah chuan an piai sak zauh a, Lal tualah chuan nula lrh tlangval te chu lo pungkhawmin meipui an chheh na tur hmun chu zau ṭha hem hawm dah awl in Valupa te chuan nula leh tlangval kal hmasa te chu an ṭhutna hmun tur an kawh hmuh zung zung a. Lal fanu chuan an leihkapui sanglai aṭang chuan a nu dara a kiu nghah ar ar pah chuan a mit chuan tu emaw hi a zawngruai mai a, nakinah chuan Hmingliana leh Zikliana chu lo kal dan dan in nula ho chuan an lo en duh hlawm hle nghe gnhe a, nula leh tlangval ankim thawkhat hle tih ah chuan Lalpa chuan ding meuhin ka khua leh tui nula leh tlangval te u zanin chu hlimzan tih hria in am takin hun i hmang ang aw, thiangzau zan ah ka puang e an tih zet chuan tlangvalho phur lutuk chu lei beng meuhin an kut raih raih hlawm a, thiangzo zan Lalpa meuh in a puang tawh hi chuan nula leh tlangval in ngaizawngte hianvam takin ui nei miah lo in hmangaihna biahthu sn inhlan tawn ṭhin a, thla an vei leh meuh chuan nula luakchhuak uak ṭhat ṭhat in a zui chawk ṭhin reng a ni (an ruak lo) tihna a nih chu.
.

Khawnbawl Pu Thanghnema chuan Lalpa lam hawi meuh chuan uia Lalpa vanglainun liam ta te kha ka ngai rum rum mang nge, Thiangzo zan zet zawngin nakin hun a la hril ve mahna tiin an khi suk a. Lalpa ber meipui an chheh en bulah chuan banphar da chung chuan Tlangaupa khai le, ka thlathum bel kha min han leh rawh rawh le, khawnge Hmunhlui Lalpa hian bul kan ṭan ang nge nang Ringai khuang kha han la la, Kei Lal Manphunga hian kan thai nang nge an tih zet zawng, Nuthlawi Sennoi chu rawn pen chhuakin Lalpa chu an lem hah hah mai zawng.
.

Cu zan zan chhinchhiah tlak tak, vansanga thla no taka lungrun taka eng no nghalh mai chuan Hmunhlui khua chu chhun eng phutin a mawina zawng zawng nen nula leh tlangval te chu mawi takin a en a. Lal leihka aṭang chuan Lal fanu chuan vansanga Thla mawi tak eng chu thlirin Zan Lalnu zahngai zahngai, liam mai turan ka phal lo che, nirei chaman ka phut lo che a, zanin na na chu ka pa Lalna mual hi rawn mawi la, rimtui leh boruak thlifim ten min chhem in min hual vel se, nang zawng ka hlimna min ṭawmpui ve turin cham reng ang che an ti vawng vawng mai a.
.

Lal tuala tu dang ngailo a, lenlai chente chuan an lawmnu leh lawmpa te chu thlurbingin a kil sirah Zakhuma leh Nghakliani pawh in haw lo tih hriat ngawih ngawih hian len lai chenin Lal tual sir an mawi ve mek bawk a. Hmingliana chuan Lal Leihka sanga a nu dar rinchhana ding zan mai thlain a chhun chian em em nula hmelṭha chucthlir vawng vawngin a kutin an hui zauh a, Lal fanu hmelṭha rawn chhuk a tuallai lo pan thla chu pathlawi Thiamsanga chuan panin a kutin Lal fanu kut chu vuan in Lal tualah ngei chuan an chheih pui mai zawng Lal fanu vir zawnga a kawng fek rat aṭanga chhuk thla a mal vawng nalh tak leh in vuah fuh tak no nalh leh pawphek lo lang leh zauh zauh ṭhin te chuan Lal tuala tlangval leh Valupa te mit chu la in khawi khaw dangmah an hawi chhuak thei lo reng reng a, Zakhuma chuan kha aw, Zakhuma sa leh ral hmaa zam ngai lo ka lo kal e tiin Lal fanu chu va lem ve in Lal fanu chuan nuih seih pah chuan Hmingliana chu an melh ralh a, chutia an melh ralh lo man thiam vat tu Zakhuma chuan a tupa chu pan vat in a inrin hmain an pawt tho a Hmingliana zakzum leh lai si chu hawi lawl lawl in Zakhuma kephah chu a ke artui chuan an va rawt tawk mai a, Zakhuma chuan a naka kheuh zauh pah hian hahthlak mang teh e, tiin Lal fanu bulah chuan nek phei in Lal fanu nen chuan an han in hmachhawn ran mai a, Khuangpu Valupa Ringaia chuan lo hmuthiam vat in a aia uar mah chuan khuang vaw chungin hma an hruai leh zet zawng, Lal tualah chuan nula leh tlangvalho chu an su ta suau suau mai a, Lalpa chuan hawh awi Zochhum ka leihka aṭang khian ka khaw nula leh tlangval te hi i chhuk thlir teh ang u hmiang tiin Leika sang lam chu an pan san ta a.
.

Lal tuala nula leh tlangval hlim thawm chu na tak hi a ni lei hi lirnghing ang mai hian a nghawr der der thei hial a ni. Lal fanu leh Hmingliana chu in haw lo tih hriat takin chal in si in an han bu dun laqp lawp a, nula leh tlangval dang lo en hrek hrek te chuan inhmeh tiin an lam lao chawl meuhin an lo thlir leh ṭhin a ni. Nakinah chuan Lalpa chuan thu lo sawi leh in kum danga kan tih loh dan deuh in aw niang zanin na na chu kan valupa kut ah hun hi ka hlan e, a ni in duhtawk a hun e a tih hunah chauh duhtawk ni se, tuman buaina leh midangtan harsatna siam loh tur a ni, tlangval te pawh khan rui lutuk in belpui zen loh ni se an tih chuan Valupa chuan khai aw le, tlaimah var mah i la kan kham lem chuang lo'ng nge, zawlbuk kai te pawh khan hei hi lo hria ula, Lalpa in ka kut a a dah takah chuan zankhaw tairek thleng leilung lan rawk thleng pawh ni se lam in thai ang awcan tih chuan an haw haw dar dar a.
.

Lal tual lai chu In hmangaih tak te te pahnih chuan hlat hret hret in meipui engin a chhun phak mang loah chuan in haw lo taka in pawt lut in chu in hmangaih tak te pahnih chuan chu zan chu bawhpelh tum miah lo in am takin an in pawm vawng vawng a.
.

Chu chu lo hmu ru tu an awm tlat, Zingliana chuan Zakhuma chu kheuh zauhin an nui kur kur a, Zakhuma chuan nui ṭha chung hian aw haw le, bihthla ang tiin an pahnih chuan an mitmei reng a. Hmingliana chuan Lal fanu chu a kuahna thlah in tuikhur venglama thlanmual lamah chuan kai thla in Zalhuma te pahnih chuan an zui thla ta ṭhem ṭhem mai a, acthim lai chin thlain a chhun chian theih lohna thingkung zar leh hnahin a chhun pheuh pheuhna thlanglung pher rualrem takah chuan in kuah rialin Hmingliana chuan Lalfanu chu a awma beitir hle hlein Hnemi ka hmangaih che an ti s, Lal fannu chuan Hminga keipawn ka hmangaih che, i ta ka ni, rinawm takin awm ang che aw an tih chuan Hmingliana chuan a kuahna thlahin thlanlung pher rem zet ah chuan kap ka laka pawm in i tan ka rinawm reng ang tih ka tiam a che, tiin a nauṭam tuma la khawih loh, pathlawi leh valupa te ho in zankhua ṭhak pawh a an khalh nin loh tur chu per bawih khawpin a awmah chuan an pawm hle hle mai a,,a sam ngil siau ah chuan chul heuh heuh pah chuan thlaeng in a chhun a puanbih kara a mal no nalh tak lo lang paw leh pheu chu a lan dan duhtawk mai lo chuan Hminga chua pawm pah chuan a khup chuan a puan bih chu an hnawl ṭhen sak deuh sak a.
.

Zakhuma chuan a vaihlo fun lo zi ṭham er er lian tual tual chu hup ṭat ṭat chung chuan thawmdim tur chuan Zingliana chu a beng bulah an hrilh sa sa a. Hmingliana chuan Lalfanu laka beisei nei tih hriat tak mai hian Hnemi min hmangsih tak tak maw tiin an zawt nawn leh a, Lal fanu chuan ka hmangaih che tih i hria e, nang nen a chhungkaw din hi ka chakin ka lo suangtuah fo ṭhin asin tiin hmeichhe sawia mawi lo pawh dawn lo chuan an sawi phawng mai a,,Hmingliana chuan Lal fanu kawr nghawng zau lai chu enin a kut veilam chu chettir riai riai in a awmna hmun tur diktakah chuan awmtirin an hmet salh a,,Lal fanu chu rum hak in a thaw a pangai thei tawh thlawt lo, a hmangih ber bulah a awm miau a lawm le.
.

Lal fanu chuan kuah nghet sauh sauhin Hmingliana khawih ang ang chuan a awm hle hle mai a, Hmingliana chuan duhtawk mai lo chuan a chawn no nalh tak aṭanga a kut lawm chhoh tirin Lal fanu thaw halh halh puanbih chu hlip riai riai in Lal fanu chuan danctumna rilru pawh pu lo in a hmangaih tan a rohlu ber a nulat thianghlimna chu hlan turin a rilru a siam fel hmiah mai a. Hmingliana khawih ang anga awm chung chuan Hmingliana chu melh karin a puanbih thla hnawk niah chu melh zawkin a mal mun nalh tak, khuanun thiam taka a duan, piannalh leh itawm tak chu a taksa khur deuh dar dar chuan chip tir chaih chaih in Hmingliana banbul lianṭha tel tawl chu an hmer nghet zual sauh a. Hmingliana chuan Lal fanu hmelṭha khualthang hat khawpa mawi leh duhawm piannalh em em mai mal in vuah fuh tak chu kuai kak riai riai in a vaihlo fun tisa chakna avanga vanlam kawk vah tawh chu mi pa diktak a nihna Lal fanuin a hai lohna tur chuan an siam rem a, Lal fanu chu bawh ranin a vaihlo fun chu a awmna hmun tur diktak maiah chuan awmtirin Lal fanu chu an rum kawk mai a, nakinah chuan Lal fanu chuan ngaiawh in an rum der der a, an thlang lawka mitlasawn leh lo leh chak ve vanga chilthli lo uai duah mihrangval pahnih te chuan an vaihlo fun hup ṭat ṭat chung chuan an lo thlir dauh dauh mai a. An han zawhfel meuh chuan Hmingliana chuan Lalfanu chu kuah leh vawng vawngin ka hmangaih che a ka hmangaih reng ang che, tiin a chalah an fawp zauh a, Lal fanu chuan a awma bei hle hle pah chuan tunah chuan i ta ka ni ta, rilruna in min siam miah suh ang che an tih chuan Hmingliana chuan ka siam ngsi lo ang che ka fa pai la kumkhuaa ka nupui ni turin lo inbuatsaih ang che, ṭhiante mitmei ven a na sia haw i kal ang hmiang tiin kal zai an rel ta a.
.

Duhtawk leh phawt ang aw. A bua siam ka rilruk deuh a, min lo chhiarsaktute eng nge in ngaihdan le?

[Ngaia]

PASALṬHA HMINGLIANA
BUNG 11 NA.
.

Favang a nia, boruak a nuam in mitin mai chu an hawiher a zangvah mai piahlamah an hmel hlim sarh mai te chuan Lalpa mit a ti tlung hle a ni. Vanlaizawla mu vanlai thlawka, kiu vang vangte, Sava ten an awmawi tak chhuahin lenlaipar an chen te, naupangte'n laitual mawiin hlimzai an vawrte Lalpa chuan a leihka sang aṭang thlir in an khi sak a.
.

Lalnu erawh chuan a fanu nula hmelṭha, khualṭhang hat khawpa hmelṭha zing dang ang lo taka a chet fum tlat leh a pheikhai zang vah ṭhin rit ta deuh chu en vung vung pah hian tui lo zet in lehlam an hawi san daih a. Lal fapa Manzika chuan ka nu, vawiin chu pasalṭha hnung kan zui teh ang, U Hminga leh U Zakhuma ruala ram han chuan ka rilruk deuh a tiin a silai chu an hrufai hliau hliau a, Lalnu chuan Mama, i zui a nih pawn fimkhur la Lal fapa i nihna dahṭha in ai a u zawk te zai an ngai ngâi an ti a, Lalpa chuan lo hre pha in uai ka fapa ka thachhangdawltu turin Pasalṭha nun tem an tum ve chu a va lawmawm ve maw le, va fimkhur la, nang lo chu fapa dang ka nei lo tih hi i thinlung khan vawng tlat ang che an ti a.
.

Zoramai chuan Hmingliana en ha pah hian nang hi naupang chhe tal hian tal reng teh suh, duh lo a hnawl hnu kan nih tawh nak a laiin eng ngeKaihzawl khuaah tih tur i la neih? he khuaah hian i tlangnel thlawt lo em ni? tiin chawbar mawlh mawlh pah chuan an en ha a.
.

Hmingliana chuan ka nu khawngaihin phal hram rawh tihtur pawimawh tak ka nei, ka lo let leh thuai ang an ti a, a nu chu tho tharh in an in pui lam a pan nal nal a. A pa chuan mami eng nge ni ta a tiin an lo biaa, Zorami chuan ka pa i tupa sawn luhlul han chhuah leh chang hi a nei leh ṭhin a, Kaihzawl kan khawhlui lama kal zu tum pek a maw le an ti barh barh a, A pa chuan nuih hauh hauh pah hian aw tlangval an ni ve tawh a, hei i hmuh angin pasalṭha ral leh sahrang hmaa zam ngai lo hmuhin i fapa saw an hmu asin, Lal meuh pawn a duhsakin a duat hle a, nang zawk hian i naupang chhe chei rei mah mah zawk a nih hi, an tum leh an chak ngawih ngawih tih hlawhtlin sak hi nu leh pa mawhphurhna a ni zawk asin, naupangte in rallu a khai der tawh a, mi bik a nih lah nang ngei pawn i hai lo e, chuti taka kal duhna rilru a neih chuan chhan a awm a ni mai an ti a, Zakhuma chuan ka u i fapa sawn chhan awm loin engmah a ti ngai hleinem, kei i nau Zakhuma hian i fapa saw ral ni ta se ka dam khaw chhuah nan ka hel zak zak ngei ang a ne pawh kei i nau lhualthang pha ve ngat pawh hian ka ek lo asin an ti a.
.

Zorami chuan tum bar pah hian mi pa ho tak hi chu aw nih Khuma nangpawh kal ve ang chd keizawng, tawhsual a tawk ang tih ka hlau em a ni an ti chuai raih a, Zakhima chuan ka u, lungngai mahta che, ka veng tlat dawn alawm, ka sawi leh duh pakhat chu kan Lal fanu nen hian an in haw lo hle a, hei hian buaina a chhuah loh hram ka beisei, an ti zauh a.
.

Zorami chuan engtin a, Lal fanu nen maw a ni thei lo kan tan an sang lutuk khawnge ni tiin in lam an pan hlak hlak a, Hminglian tia vin ṭhata a nu auhna chu Leika sang aṭangin Zingliana nen chuan a nu lam chu an hawi rual ṭhawt a, Pi Zingthangi lah chuan lo hlauthawng tak mai hian kawngkapui ban dingchho chu vuan ṭai chung hian an lo thlek ha a. Zorami chuan i putea sawi hi a dik em? Lal fanu nen hian an in haw lo hle a tih chu tiin an zawt a, Hmingliana chuan ka nu em em a che ṭhenawm ten an hre reu reu ang nge, an ti a,,Zorami chuan mawh min chhang rawh Lal fanu nen hian in in karah eng nge awm an ti a, Zingliana chuan dam dap mai hian Ka nu, Lal fanu nen hian an in hmangaih a ni, an ti a, Zorami chuan a theih loh Lal fanu nen hian in in hmangaih thei lo keini tia a an leh zuaih lai chuan Lal fapa an in hrula an ṭawng lo ngaithla kar lam chu an hawi rual ṭhawt a, Hmingliana chuan Manzik lah ni reng che chuan lo kal rawh khai eng nge i duh ve tehmial a an tih chuan Manzika chuan ngawirenga en in lehlam hawisanin an inlam a pan ta nal nal mai a. Manzika in a thlen ve leh chuan a u tapa lo ṭhu chu a banah phih tho lawp in , Lalpa leh Lalnu chuan ka ho hian an lo thlir a, Manzika chuan rilruna tih hriat tak mai hian Ka u, Hmingliana nen hian engtia thui nge in kal tawh an ti tawng mai a, Lal fanu chu kun chal chung hian a ngawi ngal a, min chhang rawh kan mualpho hma hian Lal thisen kai i ni a, zakin khua kan hawi ngam dawn em ni? Min chhang rawh ka pa an ti a, Lalpa chuan a fanu chu melh tur khai chung hian Lunghnem, nang lo chu fanu ka nei lo, eng nge thilawmzia hi tiin a fapa chu an en a, Manzika chuan ka pa, Ram lam chuantura Hmingliana ka sawm tur kha a nu pi Zorami hian Lal fanu nen in inkarah eng nge awm tiin a zawt a, Zingliana chuan Ka nu Lal fanu nen sawn an in hmangaih a ni a tih chuan Pi Zorami chu a thinrim ta em em mai a, thlah tur in a ti hial a ni an tih chuan Lalpa chuan uai chuti zawng chuan maw, ka fanu i pa hi min han en teh le, a ni nen sawn engtia thui nge in kal tawh le? Zawlpuan in phah tawh em le tiin an zawt a, Lal fanu a ngawihreng takah chuan Lalpa chuan uai i pa pawh i chhang dawn lo a ni maw, chemte min han enteh an tih chuan Lal fanu bianga mittui luang ngiai a pa in an hmuh chuan hmuh hrehawm a tiin a fanu duatlai chu an pawm vawng vawng a, Chemte ka hrethiam che a lawm, tiin Lalin kila inthlahrung taka lo ṭhu tlangaupa chu en in An nufa saw ka hmu duh e rang takin ka upa te lo chuankai hmaiin an tia Tlangaupa chu rangtakin Zorami te in lam chu a pan ta a.
.

Lalina hlauthawng taka Zorami dingkhur hlak hlak chu Lalpa chuan en vang vangin ka fanu, i thutlukna kha ka lo hria a, i fapa tan chuan ka fanu hi engtianga sang nge a nih le? Tunah chuan engkim an inkar ka hre tawha kei chuan famo atana itawm loh khawpin ka fanu hi a lo awm in ka beng hriat loh ah a lo tlangthang thei, khawngaih takin ka fanu hi in chhungkua chuan ti mualpho lo hram ang che u tiin rilruna takin an ngem a.
.

Tiang em em a, Lalpa in phahhnuai lai hi tuman an la hmu lo a ni, khaw khat Lal ve meuhin Hmeithai nu laka khawngaih an ngen mai chu Lal inchhunga Lalnu leh Lal fapa leh Lal fanu chuan tuar har tiin an mittui a luang hial hlawm a. Zorami chu Lalpa ke bula ṭhingṭhi nghal rap in Lalpa, keini chhungkua khua tia sawitur nei lo nangin i khawngaihna vangin min lo tuamhlawm a, chu chu ka damchhunga ka theihnghilh lo tur a ni an ti a, Lalpa chuan a dara dawm dingin sawi zel ta che an ti a. Zorami chuan Lalpa ka fapa hi khawngaih takin ngaidam rawh u, an tih chuan Lalpa chuan i fapa in engmah tihsual a nei hleinem, Hminglian tiin Hmingliana lam chu an hawi a, Lalpa chuan ka fanu hi nula sihhnip leh nula lepchiah a lo ni pawh a ni mahna khawngaih takin hmusit lo a nula pangngai anga i en hram ka beisei an tih chuan Zorami chuan Lalpa chutiang a ni lo asin, i fanu tluka nula fel leh famo atana it hi ka nei lo asin, mahse kei hmeithai chak lo leh derdep hian ka tuamlumin nuamsa takin ka dah thei dawn si lo a, mipui leh mi mirten eng angin nge Lal chhingkua an ngaih ang,,i hming chhiat leh mi hmuh hniam che ka hlauh vanga thlah tura zilh mai ka ni an tih chuan Lalpa chuan a fanu chu a bana pawt hnaiin, Hmingliana pawh chu an pawthnai a, Lalpa chuan Hminglian ka fanu hi i hmangaih em an tia, Hmingliana chuan Lalpa enran chung chuan Lalpa i fanu hi kei chuan thinlung takin ka hmangaih a, rilrunaa a awm pawh ka phal ngai lo, ka hmangaih a ni, mahse kei hmeithai fa ve mai mai hian Lalpa i fanu ka lo hmangaih avangin min ngaidam ang che an ti a, Lalpa chuan a fanu chu zawtin Hmingliana hi i hmangaih em an tih chuan Lal fanu chuan zak tih hriat tak mai hian ka pa Hmingliana hi ka hmangaiha ka damchhung zawnga ka mipa hmangaih awmchhun a ni an tih chuan Lalpa chuan Zorami lam enin ti hian eng nge nangni chhungkua nen buaina kan neih? He khuaa roreltu ka ni meuh mai, mahse ka fapa leh ka fanu ten an nupui pasal neih turah eng mi pawh ni se dan ka tum hleinem, ka fanu hi i famo atan i la iai cheu em tiin an zawt a.
.

Zorami chuan Lalpa i fanu hi englai mahin ka iai ngai lo ang, a ni tluka fanu atana duh ka nei hleinem an tih chuan Lalpa chuan aw le, ltiin a fanu leh hmingliana chu kuahin an kut ve ve in suihzawm tirin hmangaihna diktakin in hmangaih reng ula, rinawm takin in in hmangaihna hi par chhuah tir ang che u tunah chuan makpacthar ka nei ta e an tih chuan lawm avangin Lal inchhunga awm ho chu an biangah mittui a lo luang chhuak a, Hmingliana chuan Lalpa ka lawm e, i fanu hi rilruna in ka siam ngai lo ang tih ka tiam a che. Ka damchhungin ka thlah lo ang an ti a, Lal fanu kut chu an hmerna zual salh a, Lalpa chuan ti hian mite mitmei veng ranin hun hmang ula, makpa en in ka en tawh che tih hi hrereng ang che, Lalpa chuan ti hian an sawi leh a, khawkhat lal fanu te hi tlangval ho hian rim en ah an en lo fo a, an rim ngam ṭhaṭhum ngai hek lo, mahse hei erawh hrereng ang che a fala hmun fianrial pan aichuan hlimtaka ka Lalin ngeia in in kawm hi ka duhthusam a ni tih hrereng ang che ka sawi awmzia chu ka lalna inchhungah hian inthlahrunna tur a awm lo e a nih tur ang ang in ni zo ta, tunah chuan ka danu hlimna turin a bula i awm tam ka phut a, fimkhur takin i nun hmang ang che, an tih chuan Zorami lawm lutuk chuan Lalpa ka lawm e aw, ka damchhung hian i ṭhatna hi ka rulseng ngai lovang, Lalpa dam reng ang che an tih chuan Lalnu chuan Pi Zoram, ka fanu hi i fanu ang tak takin tun aṭang chuan i en ka duh a ni an tih chuan Zorami chuan Lalnu chu chu ka tihtur chiangsa a ni, hmangaih takin ka phak tawk leh theih tawk ah ka enkawl ang nga ka ngaihven reng bawk ang an tih chuan Hmingliana leh Lal fanu in melh leh sak an hlim hle a ni tih hriat taka an awmlai chuan Kaihzaql Lapa chu a lalna inchhungah chuan a vei tawn sek a.
.

Lal fanu chuan Hmingliana te haw tur chu kawngka biang thleng thlahin Hminga bulah chuan zawi sap hian zaninah ka lo beisei ang che an ti hnapa Hminga chuan nuihsak pah hian ka lo tum dawn nia tiin a kut chuan an vailiam zauh a. Manzika chuan U Hminglian vawin lam chu in hnung zui turin ka lo in buatsaih asin an tih chuan Hmingliana chuan nuisang hian ni ang hmiang keini a kara i chettlat duh a hnu min lo zui rawh khai an tih chuan an in zui a, Hmingliana te in an thlen phei chuan Hmingliana chu insiamin Lal fapa nen chuan a puta te in lam an panding nghal a,

Duhtawk phawt ang aw. Zanin hian lo chhunzawm hram ka lo tum ang.

[Ngaia]

PASALṬHA HMINGLIANA
BUNG 12 NA.

THUHMA TAWI

Ka ziak puat puat a, kei pûi hi, ka hawrawp kan uluk tawh ang nge.
.

Zawnghmun Lalin ah vethung chuan Lalpa Lalrithanga chuan uai, ka Pasalṭha te thinkhei zawnga ṭawng lo thlahtu chuan ka pawi a sawi a ni tih hi hriattir ngei ka duh a ni, dimdawi takin kum kha leh chen an lak ah ṭhat kan chhuah laiin a pangdam zawnga ṭawng thlah mai tur a ka ngaih laiin a tâi zawng-a ka Pasalṭha lak a hem an thlak vei chu le, Lal Manphung lo ngawi tak rawh, i vangkhua Zawnghmun Pasalṭha ten an rawn lawi lut thuai ang an ti kuk kuk mai a.
.

An Pasalṭha a meizang hlaptu Zamana chuan Lalpa ka hlauh vang leh ka zam vang ni hauh lo in kan chhak Pawih ral Sukte Pawih ho thlangtla ṭhak khawpa um darhtu i sawi i sawi ṭhin Lusei fa piang tawh zinga a Leido nih i chak miah lo Pasalṭha Chawnghminga khan fapa lo nei in chu a fapa chuan min ti sukuk zo ta a ni, an tih chuan Lalpa chuan chuan chu a fapa chu tu nge a hming le? Tiin an zawt a, Zamana chuan Lalpa Hmingliana a ni e, a in chhal danah chuan, tlangval tuaitir mai chauh a la ni, mahse a pian in vuah dan leh hawi her te, a mitmeng thleng leh a hmelhmai ah te chuan a a a khum hle thung ka lo hriatdanah chuan, fimkhur taka kan chet a ngai a ni an tih chuan Pasalṭha Uaithanga chuan Lalpa ke zawng a zat hian ka za zek zek tawh a ni kum kha leh chen kan laka a meikhup leh a tlawm zawk a ṭang ṭhin in a ep zawng leh a nek zawnga an han chet ngamna hrim hrim pawh hian n khua khi meivapa chantir ka chak zek zek a ni an ti a.
.

Pasalṭha Lutmanga vethung chuan Lalpa keini ho hi khualkai khawpa mi sawi kan ni meuh mai, mahse tisual ve thei kan ni tlat, thil tih buan buan hi a ṭha ngai lo e, rilrufim taka ngaihtuahna sen a ngai a ni an tih chuan Lalpa chuan aw le, ka pasalṭha chhuanvawr te u, in mit leh beng chhi ngun ula khual pang zin vei vak aṭangte pawn thuhnu kal lam leh haw lam hriat in tum dawn nia a tihla chuan Lal fanu hmelṭha leh piannalh ve tak Rihnemi chuan inthlahrung tak mai hian ka pa Pasalṭha chhuanvawr te u, ka mumang hi in hriat atan ka sawi lo thei lo a ni. ka manghi a ngai hlir zamthumah ka mang tawh a ka awm hi a nuam thei lo a ni, tiin a pa ban chu an vuan ran a.
.

Lalpa chuan Chemte eng nge ni ta? nangmeuhin sawitur in neih ve mial chu le a pawimawh ngang a niang nge han sawi ta poh che an ih chuan Lal fanu chuan kan vangkhuaah hian Lusei tlangval piannalh tak leh Hmelṭha tak, kan pi pu te'n khuanu vohbik thah thiang lo hiala an lo sawi ṭhin chuan milu lak chem hlai tak hum chung hian Lal tualah ngei hian dingin a bulah chuan tlangval ral kai thei chin hi nunna nei tawh miah lo tih hriat ngawih ngawih mai hian tam fe hi an tlu a ka pa Lalna tual chu thisen hian a khah in a khat vek a ni. Lalpa chuan chu pa i hmuh chuan engmah a sawi lo em ni an tih chuan, Lal fanu chuan sawi e, ka pa nang mah kha en chung che in i pasalṭha te hian an kuang lo an dai a ni, zawldawhna nun neiin mihring nunna hlut Lal ni la chuan hetiang hi a thleng lo tur, a tia, chuan ka pa mak leh em em mai chu in kang pakhatmah hmuh tur a awm miah lo a, tar chak lo leh hmeichhia leh naupangte chu thi an awm ve miah lo, chuan kan sawitlang law law mi ang nga, tuna i pasalṭha te hi nunna nei reng an awm tawh lo a ni an tih chuan Lalin chhung chu thehmeh ang mai hian a reh tlawk tlawk mai a, Lalpa chuan a fanu chu en vang vangin chu zawng chu em ni an tih chuan Lal fanu chuan ni lo, Ka pa, chuta chinah chuan Pasalṭha han tih tur i nei tawh lo a, khaw dang in hleilen nan tak rawn hmangin i nula ho te hi khimpui kai puiin an duh duh danin an rawn che tawh mai ṭhin a ni an ih chuan Lalpa chuan a pasalṭha te ho chu en vung vungin zawhna mitmeng chuan an melh a.
.

Pasalṭha Lutmanga chuan Lalpa engpawh ni se, chu pasalṭha chu tu tak niang maw, khawi khaw dang hawi mahin hriam lah kan la lek mang bawk si lo, engpawh ni se Lalpa ka ngaihdanah chuan kan chungah engpawh lo thleng thei a ni a, ngawih chuh rih mai hi a finthlak ka la ti fan mai keizawng an tih chuan Lalpa chuan buk nghat nghat pah hian aw le, hei hi ka thutlukna ni se, ka Chemtei mang hi ngaihthah mai mai chi a ni hauh lo mai ka ti keizawng, ka Pasalṭha te u a zawldawh zawnga thil hi kan lak hram hram a ṭha rih e, an tih chuan Lal fanu chuan sawihmaih ka la nei, ka pa i mit ah tak en chungin chak ral leh tlang ral Pawih in a ruk a rala min nek min nek laia keini lusei hnahthlak te kan in kara in epna thuk tak leh in nghirnghona te hi vawin aṭangin tawp rawh se a ti bawk an tih leh chuan Lalpa chuan aw le, tihian muangleiin hun kan hmang ang nga, ka mihuaisen ka pasalṭha te u englai pawh a leido nei thei kan ni tih hrereng chungin in mit len ang che u an tih chuan an lu bu nghat nghat in Lalin chu an chhuahsan ta a.
.

Tawihzo Lalinah ve thung chuan Lal Mungliana chuan a ha chang ṭhial rik bap bap chung hian a nupui hnenah chuan nang hmei a kara chhia khan mi pa rorelnaah i lei kha lo rawlh ve suh, Ka Pasalṭha lu khaia i nun zuahtu chu tu maw an tih chuan tlangval chuan aw khur dar dar chung hian Lalpa Lusei tlangval tuaitirte mai a la nia a hming ka hre lo, chu chuan in Lalpa gnenah khan ti hian lo sawi ang che, in vangkhua ka lo lawi dawn a, in Lalpa khan ka pawi a sawi a ni tih lo hrilh ang che, tiin a hlau lutuk a tlan haw na lama perhte a rahna ke kak duai chu na a ti tih hriat tak mai hian an thlek leh zauh a. Lalpa chuan Lusei ho hian kei Fanai pawih hi min do ngam a maw lo ngawi tak rawh se an khua chu meivapah ka chantir ngei ang an ti tun tun a, Tlangval hnenah chuan ka pasalṭha Aikhuplian lu la tu chu eng ang hmel nge an tih chuan Tlangval chuan Lalpa hmel la naupang tak, taksa in phutmawi tak, lusei tlangvalah chuan hmelṭha tak a ni a mitmeng kha a hlauhawm em em a, a palianin a taksa pengtin te kha a nih tur angnga in duan sa ang mai a ni. Kan khaw buanchak Thinlianuk nen hian hriam telloin in nuai ta se a chak zawk rinthiam a har ngawt ang Lalpa ka sawifiah theihdan a ni e an tih chuan Lalpa chuan aw le i hliam kha zu enkawl ṭha ang che tiin a hawtir ta a.
.

Zana thla no taka engriai chuan Hmunhlui khua chu a en no paw phek mai a, naupang tualchai te chuan Thlaeng hlimthlaah ding tlarin en mah teh u ka sangber tiin san ber in chuhin an in hnial laih laih hlawm a, Zawlbuk lamah ve thung chuan Valupa Ringaia chuan a naute hnenah chuan tu nge ti hian zawlbuk kai lo la chuangkai awm lo le tiin an zawt a an kim ta maw tih chuan Muangleia kan awm a hnu tiru min zui rawh u le kan chawimawi ve theih awmchhunah ngai ila Lalin ah kan lut huk ang nga, Lalpa inrin hmain tlangval ho khan hlangah dahin khua kan hel chhuak ang an tih chuan tlangval ho chu phur takin an Valupa chu an zui dul dul a, Lalin an han thlen chuan Lalpa leh Lalnu leh Lal fanu, Tlangaupa chuan phawk hru chung hian an lo thlek dak dak hlawm a, Tlangaupa chuan lo man thiam vat in chhe hei le Lalpa leh, i puanven kha a nfhet ṭha meuh maw tiin an nuih kur kur a, Valupa in Lalin an rah dek dek chuan hlang kha lo la ru le tiin Lalpa ṭhusawp nauih chu pawm tho lawpin Hlangah dahin khua an han helpui tehteng a ni kha, hei tluka zan hlimawm hi a awm chuang dawn em ni le? Khaw in lungrual tak te chuan zan hlimawm hmangin a pui a pang a nawi thleng chuan Lalpa an zawnna lam apiangah an aw rawl hlim nen an zui dul dul hlawm a, Tlangaupa lah chuan Lalnu hnenah ka Lalnu Lalpa dang a ro dah ang nge khawnge ni a thlathum bel nen khan tualah meipui lo buatsaihin i lo hmuak ang hmiang, Lal fanu fiam zauh pah chuan i D pawh a dang a ro dah ang nge an ti zauh a.
.

Laltual lam ah tlangval ho rawn ri chho huk huk in Lalpa thlathum bel chu Lalpa chuan nopui hnih tehmeuh an dawt hnu chuan Lalpa chuan ka engkima ka engkim, ka mawina leh ka ropuina tizualtu te u in damni kum sei se in nun hlimna in zual lam pan zel rawh se an tih chuan Tlangvalho chu au rualin Lalpa damreng rawh se tiin an au rual dual dual a.
.

Lalfanu chuan a lung D chu zawngin a mit an len kual ruaia, a hmu mai si lo chu a lungawilo hle a ni, a nau an zawng leh a hmu bawk si lo, Zakhuma an zawng lehin a hmu bawk si lo, Zingliana hmel lah hmuhtur a awm bawk si lo. Lal fanu chuan inchhungah rang takin an lut a, banglaia a pa silai awm lo chuan ngaihdan a nei ta. Lal fanu harhchhuah leh meuh leh thil awmdan a hriat chhuah meuh chuan Bungkhaw ram chin an thleng daih tawh. Bungkhua hi Hmunhlui khua aṭang hian hnaite a ni a, hnaite si hian khaw intlawhpawh khat tak an ni lawi thung. An Lal Lal Darvunga hi Pa zaidam tak leh rorel thiam tak a ni a fanu pahnih kumkhat chhuak a nei a nula hmelṭha tak an ni dun nghe nghe a ni. Kaihzawk khua tantlangtu khua ni in helna kawng hi hmun hnihlaiah awm mahse zanlam thila chhuak an nih vangin khua chuan ve reng reng ang u tia lut tur an ni Hmingliana te hi.
.

Lal fanu chuan a nu kheuh zauhin ka nu Hmingliana leh Zakhuma, ka nau, zingliana hmel hmuhtur an awm miah lo a nia tiin hlauthawng takin an sawia chu ve leh Lalnu nunnem leh zaidam, ṭawng mawh ve tak mai chuan Lalpa lam pan hlawk hlawkin a pasal bul a thlen chuan Mama pa i fapa a awm lo, Hmingliana, Zingliana, Zakhuma an tih chuan Lalpa chuan hmeichhe ho hi zawng a eng ngamah hma hian in lo phi leh cheng ṭhin, Kaihzawl khaw lut turin kalzai an rel a nih kha, ngaihtuahawm an ni lo e tiin ngaihsam tak mai hian a lo hrilh et mai a,,Lalnu chuan hmmm, nupuite pawh engmah hrilh ve tumna pawh nei lo mi pa ho tak hi chu an ti hluk a.
.

Zakhuma chuan hei Bungkhaw ramchin kan thlengta, tlangkam aṭanga ka lo hriatVdan chuan Bungkhuaah hian Fanai pawih Helhkhaia an pasalṭha nunrawng leh pawisak nei lo te khian Lal an hrawt nasa hle a an chhiah khawnna khua a lo ni nen, an sawi leh danah phei chuan Lal fanu te pahnih khi Lusei hnahthlak zinga nula ah chuan hmelṭha tia sawi ve hat an tling hial a ni kan fimkhur hle a ngai dawn a, Lalin lam kan pan hmasa phawt ang, kan tukkhum pawn mit nei rawh se, hawh u le hei khua kan lut hnai dawn tawh a, kal ang u le an tih chuan kal zai an rel ta a.
.

Bungkhua Lalinah chuan Mikhual hruanghrau nat hmel zet an sam chunglama zial kawh vah pathum te chuan Lalpa chu en runin Lalpa chuan duhtawk chin hi nei ve teh u in hnuaia leng kan ni tih chu a tun kan hai lo, in hmel huat zawng lah ni se in pawi an sawi lo chungin in nghaisa a, an ran vulh lah in hneh chhuh thul tiang hi hringmi zingah chuan a nunrawn thlak mah mah lo maw an ti a, an pasalṭha Mangherha chuan uai, Lalpa chu awmdanmawi nin hrih tihna ni maw tiin tap lama Lal fanu hmelṭha pahnih chu it hmel takin an melh leh zauh a, Lal fanu upa zawk kum 19 mi ni ve tawh Darthangi vawkchaw vil puanbih kara a mal no nalh tak lo lang paw leh phak ṭhin chu it takin an melh leh zuk zuk ṭhin a. Chutih laitak chuan Lusei aw fiah fai ṭhak leh hawihhawm hmel tak mai chuan Lalpa kan lo lut thei ang ngem mikhual kan ni e tihri chuan an zui nghal zat a. Lalpa leh lalnu leh a fanu chuan phawk hra hian kawngka lam chu an en a Lalpa chuan thei tuk e le, khawi khua aṭanga lo kal nge in nih le pawipangte a awm em ni le an tih chuan Zakhuma chuan Lalpa ka lawm e, Hmunhlui khua kan nia, Kaihzawl khawchuan tura zing fang mai mai kan ni e zan te a reilam a nih tawh avangin zanin lek min lo mikhual thei lo'ng maw kan ti maw le an tih chuan Lalpa chuan a nih chu thei tuk e le an tih chuan Pawih pasalṭha chuan uai khual lusei nena zan han hman dun chu kacrilrem zawng a va ni lo em an ti khauh mai a, Lal fanu te pahnih chuan Lalpa bul lawka tlangval piannalh fahran leh hmelṭha tak hmel pa tak chu inkheuh zak zak paha thlirin Hmingliana chu an melh de sawr mai a.
.

Hmingliana thinrim kal laklawh insum theilo chuan chutia pawih pa ṭawngkam chu hriain hnawk min va ti awm ve hnawk min tih te chuan Lalin hnuaiah zan i tum tawi mai tur zunia an tih chuan Lalin chhung boruak chu a ṭang ta at mai le. Lalpa chuan hmingliana en ha pah chuan a rilru chuan he nau hi eng ang mi nge a nih ang aw a ti vaqng vawng a, Pawihpa chuan uai naupang Lusei rimchhe tak i ni awmdanmawi i nu leh pa ten thuṭha an hrilh ngai lo che a ni maw an ti leh khanglang a, Hmingliana chuan nangni pawih mawnghang hian ka pawi in sawi hei hi lo hreh rawh u Hmunhlui pasalṭha Chawnghminga fa pa ka ni ngai e, Lusei khua te zawk awpbet in Lal in hrawt a in huang lo in dai lut a, keini Lusei ṭhianchhan thihngam lu pu te hian Lusei khua hi zalen takin kan awmtir ang chu chu ka thutiam a ni e an tih chuan Pawih Pasalṭha Mangherha chuan uai i thu kam chhuak chu leh i chapo hle mai maw an tih chuan Hmingliana chuan vir zawk pah hian chupa Pawih pasalṭha hrawk chu an rek ri bawrh bawrh mai zawng, Zingliana chuan lo nuih kur kur pah hian unaupa a thi mai ang nge a mawng kha han en ve mah teh u a duma dum zia kha a vaihlo fun kha khawmaw ka lam hawi hian han tilang teh tiin an nuih kur kur mai a, Lalpa chuan duhtawk ru tiin hlauthawng tak mai hian Hmingliana chu a lo ṭhelh a. Pawih engmah tihna chang hrelo pahnih chuan tiang taka min han hnehsawhtu Lusei pasalṭha pali te chu eng ang taka pasalṭha ni ang maw an ti vawng vawng a.
.

Duhtawk phawt ang aw..

Lo in enkawl ṭha u la.