LIANCHIA CHHANGTE, ZOFATE ZINGA HMELTHA BERA SAWI KHA !

Hmanlai mizo thawnthu, naupang thawnthu te, nula leh tlangval in hmangaihna lam te leh mizo history etc...

Moderator: writers

Ngaia
Site Admin
Posts: 25813
Joined: April 30th, 2016, 4:07 pm

LIANCHIA CHHANGTE, ZOFATE ZINGA HMELTHA BERA SAWI KHA !

Unread post by Ngaia » November 11th, 2017, 12:14 am

LIANCHIA CHHANGTE, ZOFATE ZINGA HMELTHA BERA SAWI KHA !
Malsawmtluanga, Khawbung

Lianchia hi Seipui khua ah a lo piang a, Chhangte Lumthang Chi a ni. Hlaizawl ah an pem a, chuta tangin Bualte (Location : 23°7'0"N 93°26'57"E) ah an pem leh a, chuta tang chuan Lalvunga khua Farzawl ah tlangval a nih tawh hnuin an pem leh a ni. A hmel a that em avangin Nula chauh niloin a khua te pawhin an ngaihlu hle a. A pian hmang chu pa vantlang a ni a. Sam tha tak zial mawi tak a nei a, a ngo zia chu putun-kep-parang ang mai a ni a, a hmui leh heh chu Hlai thing vam ang hama sen si, no si a ni a, a aw chu a mawi hle bawk a, a nuih mawi zia chu Vangkhate chawmal pu ang va a ni a. Taksa inphut mawi tak, pian mawi tak a ni. A engkim mai hi a tha a, Khuavangnote ang maia tha a ni an ti.

Tin, a that em avangin hmeichhia chu sawi loh mipa te pawhin a bula awm chu an chak a, an awm kham thei lo a ni. Nula te chuan a nupui nih beisei vang leh a nupui ni kher lo pawha a fa pai chakin an ngaizawng theuh va. Mi nute pawhin an bawr luai luai thova, an pasalte lahin chi thlah sak beiseiin thik phal hek lo, a hmaah chuan hmeichhia buan chak an awm thei lo an ti.

Lianchia chu a hmel a that bakah zai leh lam a thiam hle bawk a. “Phaiphul ah Lelte a kiu reng e, khawtlangah Lianchia au e” tiin hlain an phuah hial a ni.

Farzawl khua chu Lalvunga leh Lianchia te chuan an ti vul hle a, miten an ngai sang em em bawk a. Hmel thuah Lianchia an thlang zawk a, Lalvunga pawh a duai bil lova, Lal a nih avangin an ngai ropui thung. Nula ho hian tu zawk hi nge inthlan ang tiin titi nuamah an sawi luai luai thin. Lalvunga leh Lianchia hian miten an suangtuah leh an sawi huai huai pawh an hai lova, Lalvunga’n heti hian hla in a phuah,

“Mi ah Lianchia awm e, in sel e Lalvunga,
Tualah ngulrua bun e, kawk vahai tlar na ngai e,”


Lalvunga leh Lianchia hova chawng an chen chu an hlimin nuam an ti hle thin a ni.

Farzawl khuaah hian kum rei fe ralmuang tak leh lungmuang taka an awm hnuin Lalvunga leh Lianchia chu to zawk nih inchuhin an khawchheh velah tuibur al an khawn ta a. Lalvunga chuan a thawlpui chanve a hmu a, Lianchia erawh chuan a thawlpui khat a hmu a, an pahnih chuan Siallam leh Khawpuichhip inkar kawt-seikawn ah an tuibur al khawn zo chu an in tawk a, Lalvunga chuan a tluk loh vang leh upat vang te, Lal a nih bawk vang chuan a nawr thu ta a, ka tuibur a al em a, I zo lo a nih kha a ti a, Lianchia chuan a haw ngam lova. Hun a lo kal zel a, Lianchia chuan “Lalvunga chu to zawk I in ti tak zet maw? Ka duh chuan I nupui pawh hi ka mutpui thei ang” a ti a. Lalvunga chuan “I theih chuan mut pui ta che a ti ta mai a”. Lianchia chuan a thlem lungawi mai thei ta si a, a mutpui hma in Lalvunga chuan thawm a nei ta ringawt a, chuta tang chuan Lalvunga chuan a tluk lo a ni tih a hre ta a ni.

Lainchia chu miten an chawimawi hle laiin an chawng chen mangkah chungin kulh dai a veng a. Ralven bukah a muhil chu ral in an va hmu a, an kap thlu ta hlauh, a Lu an tan a, an hawn ta a. Thlanrawn Lalnu pawhin chuti khawpa hmeltha man lova a lu an rawn hawn chu pawi a ti khawp mai a, tuk sarih chhung tuktin a lu phanah Buhchangrum leh Artui in a chhuah thin an ti. A khuate ralthah a zawngah Lianchia thah tum chu a lawm loh ber a la ni hial ang an ti.

Lainchia chuan thian pawh a nei si lova, zualko a kal tur pawh awm hek lo, mahse a khuate zung zam leh lairil a fan a, hrilhtu awm ang maiin an khuaah chuan thil mak a lo thleng a. Lianchia thih tuk ah chuan Ar a khuang ta reng reng lo mai a. A khua chuan thawh an hai ta vek bawk a. Zing buh deng thei an awm lo bawk. Farzawl chu a ngui nghuai ta mai a, Lianchia chu a thi a nih an ring ta a. An rin ang ngeiin tuk thuan ei kham chuan Lianchia thih thu chu an hre ta a. Farzawl chu in tina mitthi awm ang maiin an tap ta chuah chuah mai a ni. A zanah pawh tumah la kaih tuma Hmui hung peih pawh an awm lo a, a tuk leh zingah pawh tumah buh thunkhat deng chip thei a lawi an awm lo. Suk an vuan a, an ding ngawih ngawih mai a ni an ti. Hei hi kum (AD 1775 – 1780) ni a hriat a ni.

Lianchia Chhangte, Zofate zinga hmeltha ber a sawi thin, Zaithiam, Lamthiam bawk chu a chanchin lehkhabu tam takah ziak lang zelin kan thawnthu ah te in hrilh chhawng zel ila, titi, ti tamtu la ni fo sela kan duh hle a. Amaherawhchu vawiin thleng a, chi thlah nei lo anga ziak leh sawi a ni fo hi chu a pawi kan ti hle a. Lianchia khan nupui neiin chi thlah a nei ngei a ni. Lianchia hian Hnudala a hring a, Hnudala’n Thanga a hring a, Thanga’n Thanglinga a hring a, Thanglinga’n Laikunga, Lianhuaia, Hrangluaia, Thangchuailova, Doveli a hring. Zoram dung leh vang khaw engemaw zatah Lianchia tu leh fa te kan la in zar pharh ve a, a tu chhuan 4-na te pawh la dam an awm nual bawk. Lianchia thlah te hi fel fai takin record kan la nei thlap a ni. Chuvang chuan a chanchin sawi emaw ziah pawh nise Lianchia Chhangte hian nupui neiin thlah a nei a ni tih hi mi in lo hria se kan duh hle a ni.
A ziaktu Pu Malsawmtluanga, Khawbung khua hi Lianchia Chhangte tuchhuan 5-na a ni.



Link:
BBcode:
HTML:
Hide post links
Show post links

ADVERTISEMENT (A hnuai a milem hi a nia hmeh zeuh tur chu)