THU NGAIHNAWM SEASON TWO CHAPTER - 1 TO 25

Episode kal lai dah luhna

Moderator: writers

HLalthazuala
Posts: 142
Joined: March 19th, 2018, 6:51 pm

THU NGAIHNAWM SEASON TWO CHAPTER - 1 TO 25

Unread post by HLalthazuala » June 16th, 2018, 8:22 pm

HORATIO NELSON
*******************

TRANSLATE BY Ruatpuiapa K Lalzamliana
%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

Mediterranean Tuipui Lal, Napoleana lawng rual hnehtu, British Admiral remhria leh huaisen chanchin hi vawiin thlengin a la ngaihnawm thar zel a, fa te hming, leh ran hming thlengin khawvelin a chawi tam ber pawl a ni. Chutiang mi Horatio Nelson chu Sept 28, 1758 khan unau 11 zinga a parukna niin, Burnham, Norfolk, England-ah a lo piang a. A pa Edmund Nelson hi khawte zirtirtu niin a nu Catherine-i hi nu zaidam tawp thang a ni. Chhangchhiat retheih naka laiin kum 9 chauh a la nih laiin a nuiin a boral san zui. Chu vangin a pu(uncle) Captain Maurice Suckling-a chu zuin Carcass lawngah chuan a tap ta chawt. Kum 12 a nih laiin tum khat chu an lawng hi vur ramah a tangkhang a, Nelson a hi Savawm pel turin thim thamah a ramchhuak ngat nia.

Chutah mahnia tal hran duhin West Indies a kal tur Sea Horse lawng te chu an zui leh ren rawn a. Mahse hetih lai vel hian a hriselna a tlahniamin a mah pawh a ngui ve rawih thin. Kum 19 a nih lai hian ram leh hnam hmangaihna kawngah a piangthar ta thut. Tichuan 1777 khan Secont Lieutenant atan lak a ni ve ta. Kum hnih a liam chuan a Captain der tawh. British Historian ten sawi thart duh mang loh an nei, a nungchang hi. Huaisen viaue ti lovin a nun a pawlawh ve thin hle. Quebec-a a ngaihzawng neih vangin ban a ni tep a, chumi hnuah inngaizawng em em pawh ni lovin Frances Nisabet i nen an innei leh ringawt bawk. 1793 a France leh England indo a lo chhuah khan Admiral Hood-a hnuaiah lawng pakhat, Agamemnon enkawl tura ruat a ni ve ta. Heta hnehna an chan hnu hian Nelson-a chu Naples-ah a kal a, British Ambassador nupui, Lady Hamilton nen an inngaizawng ringawt lehnghal.
Corsica bul Cavi indonaah 1794 khan a mit lehlam a chan ta hlauh. Mahse chu Nelson-a a tibuai lo. 1797 khan Admiral Sir John Jervis-a hnuaiah thawk lehin he Admiral hian Nelson a theihna hi a hmu chiang hem hem hle. Rank-ah inthlau viau mahse an inkawp chawt thin. Nelson-a remhriat leh thiam vang liau liauin Cape Vincent indonaah Spain an han hneh a, Admiral Jervis hi ‘Earl’ nihna pek niin Nelson-a pawh Knight nihna leh Rear Admiral nihna an pe kawp ta rap mai. Rear Admiral Nelson-a chu Canary thliarkarah France do tura tirh chhuah leh nghal a nia. A hnu lawk Santa Cruz indonaah a kiu an kahchhiat sak a, a ban tan a ngai leh ta. Rear Admiral ramtuileilo, mit khing del, ban bul a ni ta reng mai.

A hliam a dam fel chauh tihin Napoleana sipai te nen Aboukir Bay-ah an han inbei leh ta. Khawvelin Battle of Nile tia a hriat tak hi. Hemi tum hian Napoleana lawng pahnih chiah himin an tlan chhuak. Heta tang phei chi chuan England thingtlang kilkhawr ber thlengin Nelson-a hre lo an awm tawh lo. Baron nihna pek a nih bakah Europe ram engemaw zatin chawimawina an pe nia. He indona a hnehna a chan hnu hian Naples an tlawh leh khet pek a. Lal leh mipui tamtakin chawimawina nen an lo hmuak. Sir William Hamilton leh a nupui Lady Hamilton pawh an bang bik lo. Hetih lai hian rimawi tumtu pawl chuan ‘Rule Britania’ an lo tum ruai ruai mai bawk a. Tuna a lim an siam(Pictur ka post) ang ngalh mai hian Nelsona lawng bathlarah an ding vang mai a. Tlangval ria nalh zaih mai ni thin kha indona hmuna a tal nasat avangin a lo dawldang ruih tawh a, mit leh lam leh ban lehlam a lo nei tawh lo. Lady Hamilton-in an hmuh meuh chuan..
A hmangaih em em ramtuileilo an ni ta mai chu, mi nu nih intheihnghilhin “Aw Pathian, a ni thei lo” tia rak thawt chungin a thidang ta mai.(Lady Hamilton chanchin kimchang hi chu ka kalsan daih rih dawn, nu turu ve zet mai a nia). Nelson-a leh a nupui Nisbet-i lah hi an in ngai lovin an inhmu khat em em bawk tak a. Sir Hamilton-a inchhungah hian nupa ang chiahin an khawsa dun nia. Hamiltona hi a thikthu a chhe lo khawp nimaw(British Historian ho chuan hria se ka account block hial an duh ang). Nelson-a Leghorn a Duty a a kal lawk hlanin Neapolitan Jacobin hovin Naples hi an lo la ngawt mai a. 1799-a Naples a Nelson a lo kir chuan Jacobin ho chu a hnena inpe nghal turin an ngen rap mai a. Indo ngai eih lovin an inpe ram ram mai nia. Naples ah Sorkar a din sak leh ta. Hemi tum hian Naples Lal pawh a lawm ngang a niang, Nelson-a hi Duke of Bronte nihna a pe nia. Mahse he nihna a pawm tak avang hian England hruaitu lian te an lungni lo nasa mai a, England-a haw vat turin thu an pe ta nghal a ni.

England-a a lo haw hnu hian Hamilton chhungkua pawhin an rawn zui thla ve a, Nelsona’n a nupui a then bawk. An khawsa thianghlim lo thin hle. Mahse hetih lai hian England mipui mitah Nelson hi a chhe thei thlawt lo. France leh Britain an indo reng avangin Denmark, Sweden leh Russia chu inla hrangin tualdawih pawl an din ta. A chak zawk zawk thuhnuaia tlukluh an tum a nih hmel. He pawl thiat tue hian Sir Hyde Parker-a chu tirh a ni a, a hnuaia thawk turin Nelson-a pawh ruat nghal a ni. Chu chuan khawvela tawngkam hmingthang, Nelson-a kamchhuak chu a pian tir dawn ta. Copenhagen Indonaah chuan.
British lawng leh Danish lawng chu an inbei nasa ta mai(Pirates of the Caribbean en thin te chuan Lawng indo dan kan hriat kha, pa rem rem tak a ni). Chi ai eih lo hian Nelson a chu lawng bathlarah a ding veng veng reng mai a. Danish lawng te chuan an tam hneh ta lutuk nia a lan avangin Sir Hyde Park-a chuan Eng(light) hmangin hnungtawlh tur a nih thu a thawn chhuak ta. Mahse Nelson-a’n a hote hnungtawlh a phal ta awzawng lo mai le. Captain Foley-an hotu sang thupek a nih thu an sawi chuan Nelson a chuan, “Hnungtawlh a,teuh lo lutuk” tiin a monocular(BigDady-a sawi hi a dik chiah) chu pawt seiin, an Hotupa Sir Hyde Parker-a lawng awmna lam chu an en a. Mahse a mit del lam a hmang tlat. “Hnungtawlh tura signal ka hmu lo, hmalam pan ru” a ti ta rep mai. Hemi tum hian a tlem zawkin an hneh chiang asin aw.
Hotu te thu zawm lo, a nihna lam hi tuman an hre duh tawh lo. Admiral-ah an hlangkai ta rup mai a ni. A indona tawn leh hnehna chan zawngzawng sawi sen a ni lovang. Battle of Trafalgar hian hnu i khar mai teh ang. Nelson a chuan a lawng rual chu hmun hnihah an then a, pakhat a nin a ho a, a dang Collingwood-a’n. Oct. 21, 1805-ah indo an tan ta. Nelson-an a thiam thil ropui tak hmangin Eng(light) hmang chuan khawvela thusawi ropui te zinga chhiar tel fo tawh tur chu an kapchhuak ta. “England chuan mitin mahni Duty hlen turin a beisei a ni”. Lawng sipai te chu hlimin an au dur dur ta mai. Hemi tum hian Nelson a chuanna Victory chuan hma hruaiin French lawng rual a pan ngut ngut mai a. Chuti taka French lawng rual a rawn pan hnai ngam ta mai chu French Admiral Villeneuve pawh a buai ta tlat.

Nelson-a lawng 12 chauh chuan hmelma lawngrual zinga 7 chu an tipil ta der mai. Hetih lai hian Collingwood-a chuan 20 zet a lo tipil hman. Hmelma lawng sipai 12,000 zet an man bawk. He Trafalgar inbeihna hi khawvel History-a lawng indona ropui leh rapthlak ber a pawl a sawi a ni kumkhua tawh dawn. Hei vang hian Napoleana’n England a thlen theih loh phah ta. Mahse..lawma kim lo.. Admiral Nelson a ber chu Victory lawng bathlar hmawrtawngah a ding vah mai si. Hnehna an chang tep tawh tihah chuan Nelson-a chu ngen mu pakhat chuan a rawn deng tadawt mai. Lawng hnuai lamah zawn thlain Doctor ten an han enkawl nghal a. Mahse chu ngenmu chuan a deng fuh ngang mai. A tawngkam hnuhnung ber “Ka tihtur ka hlen ta, Pathian chu fakin awm rawh se, Pathian leh kan Ram tan” tiin a chatthla ta.
Mahse khi thu a sawi hma khian Lawng Captain Hardy-a hnenah “Ka duh tak Hamiltoni leh ka fanu Horatio-i kha tha takin lo enkawl ang che” tiin a chah a. Mahse he Captain thing lutuk hian a a enkawl zui awzawng lo. Emma Hamilton-i chu Nelson a thih atanga kum 9 lekah rethei takin Calais-ah a boral a. A fanu Horatio erawh chuan Norfolk-a awm puithiam pakhat chu pasal a neiin chhungkaw pangngai tak an ni chho ta.

*********ADVERTISEMENT CLICK **********



Link:
BBcode:
HTML:
Hide post links
Show post links

HLalthazuala
Posts: 142
Joined: March 19th, 2018, 6:51 pm

Unread post by HLalthazuala » June 18th, 2018, 9:39 pm

THE CRUSADE : KRISTIAN SIPAI TEN MUSLIM KUT ATANG JERUSALEM AN LA LET
*********************************************
SOURCE : WHATSAPP GROUP
%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%


Tunlai chu SYRIA te, IRAQ leh TURKEY tih vel MIDDLE EAST lamin rilru a luah hneh bawk a. Inkaihhnawih tak si, inpersan viau siin a chanchin thai lan han tum daih chhin teh ang.

"THE CRUSADE " kan tih chuan, hrelo tam tak awm palh theih a ni a. Tawitein sawifiah tum ta ila.
Jerusalem khu Sakhua lian tak pahnih tena an hmun thianghlim nia an ngaih a ni a. Kristian tan chuan kan Chhandamtu an khenbehna hmun leh Lal anga a kalna (Tumkau Ni) thlenna hmun a ni a. Muslim ho tan erawh chuan Muhamed-an vana a lawnsan na hmun a ni thung.

He khawpui tereuhte, a lai hawlh tlanga mel khat pawh tling thathrumlo inchuh hian nunna sing tel hlan a ni a. Pawisawilo nunau, leh pitar putar thleng pawhin zuah an ni lo. Rome a tlukchhiat hnu khan, kum 400 dawn chu Kristian ten an luah a. Mahse kum zabi 7-na alo thlen meuh chuan Sakhaw thar chak tak mai,"ISLAM" chu a rawn inlar a. Jerusalem pawh chu an rawn hnehchhuh ta a ni.

Chumi la let tura Kristian ram ten beihpui an thlaka chu "THE CRUSADE" an tih chu a ni ta a ni.

ISLAM sakhaw hnuaiah JERUSALEM chu kum 400 dawn thuak a han awm ve leh ren rawn a. Mahse hun alo kal zel a, JERUSALEM chu ringlo mite kuta awmtir duhlo tu an lo pawng tual tual a. EUROPE lamah chuan JERUSALEM lak let duhna thlipui chu a tleh thar ve leh ta mup mup mai a ni. Sipai 60000 (Singruk) chuang te chuan Pathian tan tiin, Jerusalem la let turin an nunna hial pawh hlan phalin ralthuam an chelek ta rup mai a.
August 15, 1096 alo thlen chuan heng sipai te hi Jerusalem panin an chhuak ta mup mup mai a ni.

Jerusalem laklet leh duhna rilru hi Kristian te hian an pu phut a ni em em biklo a. A boruak chu tleh reng thin mahse, a tih tak tak a awm ngailo.
Mahse hetih hunlaia Catholic hotu lu, POPE URBAN II chuan he rilru..."JERUSALEM chu CHRISTIAN te kutah a awm tur a ni" tih hi a pu bur mai a.

Amah hi a sulsutu pawimawh ber pawl pakhat a ni ti ila, kan sawi sual tlem viau ngei ang. A chhan chu hetia sipai 60000 chuang punkhawm theihna chhan hi ama thusawi avang emaw,a thusawi aṭanga lo intan a ni miau a.

Tin, hetih lai hian POPE tana hun remchang lutuk mai a rawn inher chhuak ve leh zel a.

BYZANTINE Lalram (tunah chuan Turkey vel khu) chuan POPE tanpuina a rawn dil mauh mai. Tin kan hriat tur chu heng hun lai hian BYZANTINE te hi KRISTIAN ve tho an ni a.

Mahse an ni chu CATHOLIC nilovin, GREEK ORTHODOX an ni thung a.
Tunlai trawng tak chuan Protestant te ti ta ila, a in zul thei thuak mahna le.
BYZANTINE ram LALBER ALEXIOS I Komnenos chuan, Muslim hoin JERUSALEM an awp tlat chu a lo ngaitheilo ve tho bawk a.
Chubakah heng sakhaw betute lakah hian a ram tam tak a lo chan tawh bawk nen. Chutiang neih let leh a duh avang te leh, heng ringlo mite, ram tam tak la a, hma rawn sawn zelte chu nawrlet a duh avangin POPE puihna chu a rawn dil ta rawih a ni ber awm e.

Hetiang lam zawng hlira rilru lo seng nasa, POPE tan chuan hetiang bak baka hnunglama sabarh hi a awm theilo hial tur a sin.
Tichuan campaign auhla fel tak leh awmze nei tak hmang chuan boruak chu a vaw hot ta tulh tulh a.
Mahse boruak a alh chhuahna tak ber erawh chu November 27, 1095 kum a FRANCE khaw pakhat, CLERMONT khawdaia a thusawi vang a ni kan ti thei awm e.

Hetah hian Jerusalem chu Kristian te kuta awm tur a nihzia te, khulama an ringtu puite chu he sakhua...ISLAM betuten an tih nawmnah zia te pawh uar leh thiam takin a sawi a.

Tin, he indonaa kalte chu, "an sual tlenfaisakin an awm anga...an thih pawn chhandam an ni ang" tih hialin a sawi nghe nghe a ni awm e.
Hetih hunlaia EUROPE vela Kohhranin huhang an neih nat dan te chu kan hre deuh vek turah ngai ila. POPE berin chutia a sawi takah chuan awihlo chi kha a nilo hrim hrim ve bawk a. Sakhuanna an lak vung em avangin Pathian tana beih kha chu an hreh lo nasa hlawm mai a ni tawp.

Chubakah, EUROPEAN lam te hian hetih hunlaia JERUSALEM leh a chhehvel khua te hausak zia an hre ru deuh vek a.
Vanlam bonus bakah leilam bonus a tha dawn tih kha an hai eih lo bawk nen. Indona thianghlima raldo ve tur chuan an inpe ta luai luai mai a ni.

"The Battle of the Crescent and the Cross" chu a in mung ṭan dawn ta.

Sawi tawh angin August ni 15, 1096 a lo thlen meuh chuan, mel sang tamtaka hlaa awm JERUSALEM chhanchhuak tur chuan an feh chhuak ta nguai nguai mai a.

Heng sipai te hi, an kal mawl tawp awzawng lova, an mahni ho tur hian hetih hunlaia indo thiam hming thang leh Kohhran mi rum rut GODFREY OF BOUILLON chuan a ho a.

Chutia Pathian leh Kohhran tana ke pen chhuak an nih takah chuan, Kristian sakhaw vuan ve lo te hrim hrim kha chu "INFIDELS " kha an ni tawp mai a. A awmzia tawi berah chuan Kristian Sakhaw be velo tute kha chu hmelma an ni tawp mai a nih ber chu.

JERUSALEM an panna kawngah chuan INFIDELS kan tih ang te chu an tam nasa mai si a.
Thil tha leh dik tia inngaiin JUDA ho te leh hnam dang ho chu an suasam thla hmiah hmiah ta pang mai a. Mahse an ngaihdanah kha chuan an thiam ve miau mai bawk si alawm, dem ngawt theih pawh niin ka hre lo. Kan sawi hmaih trep chu..hetia sipai kalchhuak te hi, FRANCE atang te...GERMANY leh ITALY aṭangte a kalkhawm an ni a, an vaia lampawlhnan hian FRANKS tiin an vuah nghe nghe. Heng sipaite zawng zawng ho khawmtu kha GODFREY a ni kan tih tawh kha.

GODFREY hi indo leh insual vel thiam chungchuang a ni a, tin a Kohhran mi em em bawk.

He CRUSADE an kalnaah pawh hian a tawngtai laia lo puibawm/tawngtaipui turin puithiam engemaw zah a hruaitel hial a.

Tin, a kiangah hian a nau amah ang thuaka hratkhawkheng leh mi zah kai ve tho BALDWIN-A a kal ve bawk ani.

Anni erawh hi chu a sakhaw mi tehchiamloh bakah, a nunrawng phian a ni awm e.

Mahse a u bulah chuan eng a ti ngam lo a, sipai ho ang thoin thuawih takin a zui ve tawp mai a ni.

Sipai te chuan innghah khawmnan BYZANTINE khawpui, CONSTANTINOPLE (Tuna Istanbul) chu an thlang a.
Sipai an rawn thlen belh zel a, an zingah chuan sipai huaisen leh Lal thisen kai ngat, BOHENOMA an tih chu a rawn thleng tel ve rawih mai a.

Ani pawh hi indo mi, mi hratkhawkheng ve tho a ni a, tun ṭuma a rawn feh chhuah hma lawk pawh hian ITALY chhimlam pang chu a do a, a hneh hlim hlawl a ni nghe nghe a. Zep lovah chuan sipai zawng zawng zingah GODFREY te unau tiam pawn a chungnung larh ti ila kan uar sual lo viau ang.

ALEXIOS chuan a ram rawn nek tu Islam ho nawrlet na tur atan Sipai tha bik 300 vel awrh alo beisei a.
Mahse POPE ngaihdan a ni lo tih chu sawi buai a ngai awm love. Chutia sipai sing ruk (60000) chuang tehmeuh an rawn thlen takah chuan, a hlau deuh a ni mahna.
A chhan chu a khawpui pawh hi duh thut ta se..bei thut tham an awm miau si a. Fing takin sipai hotu lu pathum te chu ko hrangin inremna a siampui ta keuh a.

An inremnaah chuan, ALEXIOS an an kalkawng tluanin an chaw leh silhfen thlengin a buaipui anga, mahse JERUSALEM pana an kal paha an khaw lak (a tir taka BYZANTINE ho ram) zawng zawngte chu Alexios kuta hlan let vek turin an inrem siam ta a ni.

An rawn fehchhuahna EUROPE aṭanga teh phei chuan JERUSALEM thleng tur hian mel 3000 dawn lai kal a ngai a.

Hetia CONSTANTINOPLE atanga an chhuah leh pawh hian mel sang fe an la hmabak hnur mai.
CONSTANTINOPLE an chhuahsan atanga kar 2-3 vel lekah chuan an kal chhan diktak chu fiahin a awm dawn ta. An hmaah chuan Islam sakhaw betute awmna, Nicaea an tih chu a ding to lurh mai a.
He khua hi BYZANTINE ta a ni thin a. Mahse kum 20 vel liam taah khan SARACENS hoin an rawn run thut a,an la a..an luah chhunzawm ta zel a.

Tunah phei chuan TURKISH hnam peng pakhat KHILIJI ARSLAN a hote chuan an khawpui leh kulhpui berah an hmang tawh nghe nghe a.
Engle khawle, CRUSADER ho chuan khawpui chu an hual phui ta mup mai a. Mahse he khawpui hi a defence a tha nek mai a.
A khawpum mai chu mel 3 laia thui kulh chuan a hual chhuak vek a, a san zawng lah chu a lo berah metre 10 vel an ni a (1 mtre = 3.3 ft approx), metre 30 dan velah Tower (ralvenbuk) a awm vek bawk a.

Hna awlsam chu a ni dawn hauhlo mahse, CRUSADERS te hi an phur em mai pawh a. A chhan ber pawh hei hi an hna intanna a ni a. An kalchhan Muslim ho an hmachhawn na hmasa ber tur a nih vang te pawh a niang chu...an huphurh tehual lem lo.

An han bei ta ngheng mai a, beih pawh an inbei nasa narawh awm e, mahse CRUSADER te chu an phur vanglai a nih vang te pawh a niang khawpui chu an la dawn titih ta mai a.
A hmaa an lo intiam ang khan, khawpui chu ALEXIOS hnena pekkir chu an tum thlap a, mahse a chhunga an rallak sum te erawh chu an chan turah an dah thung a.

Amaherawh chu an beiseiloh deuhin thil a thleng ta tlat mai a, chutia Niceae khawpui a tlawm dawn tih ALEXIOS an a han hriat chuan a ngaih chu a nuam thei ta hauhlo mai a.
Kulh hnunglama awm, Askanian Dil an tih ah chuan a ruk te in a lawng te chu a tir lut treuh mai a. Niceae awptu Kilij Arslan chu rem a lo siampui a, June ni 18, 1097 zanlaiah chuan Niceae khaw mi te leh, an hausakna zawng zawng te nen chuan a lo thiar chhuak fai phiar mai a. Niceae chu tha thawh eihloin a la ta der mai a nih chu.

A tuk zing an han tho chu Niceae khawpui, an lak fel thawthang tawha an ngaiha BYZANTINE flag alo intar va va mai an han hmu chiah chu an sa awm hlawm teh e.

Thil thlen dan an hrethiam vek, phatsan an ni. Phuba lak pawh an chak khawp ang. Mahse BYZANTINE khua va bei dawn se, an inhloh treuh anga sipai inchah belh chiin an khawsa lo ve nasa mai si a. Kalsan tawp mai chu a titlu ta ringawt mai a, duhthlan tur awm si heklo le.

Tichuan JERUSALEM pan chuan an kal zel a. An hriat miahloh chu, an khaw hneh tak Lalpa khan phuba lak tumin a lo zui ru ngar ngar mai chu lo niin.
CRUSADERS ho lah chuan an hre der mai silo. Sipai huhova kal an nih avangin, a hnungdawl pawl, Bohemon a kaihhruaina hnuaiah...sipai 20000 vel an indah a. Anni chuan an hnung an rawn dawl ta zar zar a. Mahse an vanduai a siam nge ni...a hmalama kal te nen chuan an inhlat ta riau mai a. Zan a lo thlen meuh chuan a hranga camp an siam a lo ngaita hial a. Chutak mai chu, anmahni lo zuiru reng tu Khilij Arslan atana hun rangkachak a lo tehlul mai si.

A sipai la neih zawng zawng nen thapui thawh takmeuhin, a hnungfal te chu a zu bei ta phut mai a leh. Anni lahin chutiang an lo beisei lo nasa mai si. Rei tak inbeih hnu chuan Crusaders te zawk chu an chan a chau takmeuh tawh a.

Mahse zualko an lo tlanchhuak thei hram chu niin a hmalama mite chu pui turin an rawn tlanlet leh vang vang a. A hun takah a hun takah a ni ber ang chu an rawn thleng thei hlauh a.

Tichuan Khilij-a leh a sipai te chu an nawr kir thei ta hram a. Zualko tur kha lo pit chhuak lo ta sela chuan, an mang raih mai tur a sin le. Chutia hnehna an han chan leh zel takah chuan CRUSADERS te chu an CONFI tawh nasa mai a. An zinga pakhat phei chuan in lama a chhungte lehkha a lo han thawn danah chuan,"Tun atanga kar thum velah chuan JERUSALEM kan la tawh ang" a lo han ti vel ham ham a ni awm e.

An chetsual dan te hre ranin an kalkawng tumlawk pawh zawh ngam lovin a kual zawngin an kal phah ta nghek mai a. A tumdan chuan kal se, reiloteah an tum ram an rap thei mai tawh tur a nia, sawi leh sawi hnu...an fimkhur luatah an kual ta nek mai a ni.

A awm ve tho a, sipai inhloh loh dan kha ngaihtuah a ngai ve a JERUSALEM thleng se, engin nge lo hmuak dawn an hre silo. Chuvang chuan an kawng atanga pengin, ANTI-TAURAS Tlang an tih chu an lawn tlang ta ngawt mai a. Hetah hian kalkawngah mi tam tak chu an inhloh ta tho nghe nghe.

Thi zingah hian an hotute zinga ami BALDWIN-A nupui pawh a tel hlauh mai a. He thil thleng hian an kawngzawh laiah hian awmzia thuk tak a neih phah ta nghe nghe a.
BALDWIN-A nupui hi hausa tawntaw chhungkua a mi a ni a. Hetia a thih takah chuan hausakna a neih ve te kha a nupui a phum rual chuan a phum tel ve tih a hai lo reng reng. Chutiang a lo nih tak avang chuan a rilru kalhmang (Mindset) pawh a danglam hlawk nghe nghe a. A chhan chu tunah chuan a nupui hausaknaah a innghat thei ta silo a.
Amaha a inhaivur a ngai ve dawn ta a ni, a rilruah chuan sum hmuh duhna, duhamna te hmun an lo chang a.
Tuna a tum ber chu, he CRUSADE hi hlawk taka hman a, ram khawilai emaw...khawpui emaw pakhat tal neih chu a tum ta rut mai a ni.

Tichuan sipai tlem a zawng nen chuan an kal hrang ta nge nge a. Rei pawh an la kal lo tihah chuan an vanneih a siamin an hmaah chuan khawpui pakhat a lo ding to leh lurh mai a. He khawpui hi Edessa a ni. Khawpui intodelh fahran mai leh hausa tak mai a ni nghe nghe a.
Mahse BALDWIN atana chetlak ti har em em tu chu, a chhunga chengte leh a awptu te thleng hian CHRISTIAN an lo ni mauh mai a.

Mahse Islam sakhaw betute, TURKISH sipaiten an lo run chamchi thin avangin an lo ralkhel hman hle thung a.
Mahsela, chutia CHRISTIAN Pasalṭha huaisen leh a sipai te an lam pana an lo kal tih an hriat chuan, i-he lovin an lo chiau au chung chung a ni ber mai. An Lalpa phei chuan anmahni hnenah awm ve reng turin a ngen ngawih ngawih hial a ni awm e.
An kalsan a hlauh em vang nge ni, BALDWIN chu Edessa khaw lal chuan a fa angin a la a, a thih hnua Lal turin a ti ta hial nghe nghe a. Mahse Baldwin hi eng ang mihring nge a nih alo hrechiang lo nasa tih a inhriat chhuah meuh chuan a tan sekawng khar in a awm hman tawh. BALDWIN pawh chu hun rei vaklo chu Lal fapa ang chuan an awm ve ren rawn a.

Mahse an Lalpa pui roh chu a duh aiin thi har a ti ta phut ni tur a ni. Thah ah a phiarru ta a. Chutia phiarruka a awm tih Lal in a hriat chuan a tlanchhe nghal a, mahse kulh banga hruizena uaithlak a tum lai chuan thalin an kaphlum ta nge nge a. BALDWIN chuan a duh chu a nei ta.

CHRONICLER (Chanchin hlui ziaktu ti ila, awlsam leh ber mai) pakhat chuan "JERUSALEM kha ISLAM sakhua in lo luah lo in...EASTERN CHRISTIAN ten lo luah pawh ni ta se chhuanlam an rawn siam tho ang. Entirnan nangni hi CHRISTIAN diktak in ni lo tia chhuanlam siam chungin JERUSALEM kha an rawn run tho ang.

A chhan chu an mita lian ber chu ram leh hausakna bak a ni tlat lo a ni" a ti hial a. Hei hian sakhaw dangten CRUSADE min hmuhsak/ngaihsak dan a ti chiang viau awm e. Point ah lut leh ang. Baldwin an khawpui a lak lai chuan khawthlang lam pana kal mek, sipai nawlpui te chuan Antiokei khawpui...a ngheha nghet tlut mai leh bang chhah tha em em maiin a hual chhuah put mai chu an lo thleng ve mek a. Antiokei khawpui hi Tirhkoh Paula hunlai atang tawh khan CHRISTIAN khawpui alo ni ngar ngar thin a, mahse kum 1085 ah chuan Turk sipaiten an rawn run thut a, an la ta der mai a.
He khawpui hi CRUSADER te tan chuan lawmman ropui lutuk tur a ni ve tho bawk a. JERUSALEM tihlohah chuan, an khawpui paltlang leh hmachhawn te zinga pawimawh ber tur a ni hial ang.
Antiokei khawpui hi an lak vaih chuan, JERUSALEM an beih hunah an hna 30% vel chu an zo tawh ang hial a ni dawn. A chhan chu an in resupply na tur te, an tlanchhiatna tur thlengin he khawpui hian tangkaina lian em em mai a nei tlat a ni.
TURKS hoin rorel mahse, Antiokei khawpuia cheng tam zawk te hi ARMENIAN leh GREEK ORTHODOX CHRISTIAN an ni mauh mai a.

Tin, an Lal hi a fel khawp mai a...ISLAM sakhaw vuantu ni mahse KRISTIAN te leh MUSLIM te chu tumah a enhrang lova, zalen takin an sakhaw vawn a phalsak ve ve a ni.

Mahse chu chuan CRUSADER ho chu a dangin a rinawm vak loh. A chhan chu khawpui pawimawh a nihna chu dahtha ta ila, a hausakna bakah an chhuanlam lian ber tur a awptute chu TURK ho, ISLAM sakhaw vuan tute an ni tlat.

Antiokei hi kulh rinawm tak a ni tih kan sawi tawh kha, a details chu kalsan rih mai ila kan hisap tur leh a peih tana research an lo neih ve nan dah ta mai ila.
Pawimawh ta zawka chu, an Lalpa chu raldo hrat leh thiam remhre tak a ni tih hi a ni. A raldo thiam dan tur chu sawi pawh ngailovin Antiokei khawpui a lak mai theih dan hian a sawi fiah vek thei awm e.
An Lapa hming chu Yaghi-Siyan a ni.
Chutia a ram an rawn hual tak mupah chuan remruatna a siam zung zung a.
Mahse a rilrua tla na ber chu, khawpui chhunga Kristian awmte hian an lo pui ru duh angem tih chu a ni.
Mahse rem a ruat zung zung a, thuthlukna pawh siam a harsat lo khawp mai. ISLAM sakhaw betute zawng zawng chu kulhpawn chiahah chuan khur (Trenches) lai turin a tir chhuak vek a.
A tukah chuan Kristian sakhaw betute zawng zawng chu a tir ve thung a.
Mahse, chutia Kristian hoin an laih ve lai chuan kulh kawngka chu an khar hnan ta hmiah mai a.
Hetia a tihloh chuan, an rilru puthmang tur a hre siloa, risk a la ngam lo a ni ber awm e. Chutichung pawh chuan kulh ah chuan rawn dak chhuakin Kristian an khar hnan te hnenah chuan,"Antiokei khua leh tui diktak in ni e, mahse tuna kan dinhmunah chuan hetia ka tih a ngai a ni tih chu in hrethiam ang chu" tiin a la zu au zui hram a ni awm e.

LAL ṭha tak niin ka hria keizawng. Lal Fing tafam chuan a kulh te chu a hre chiang a, a hmaa lo la tu a nih vangin a ring tawk chiahlo nge, a hlau ve hrim hrim ni. A rukin tanpuina (Backup) tur a va sawm ta a. Hetah hian thenkhat chuan Parva an hmang an ti a. Parva keah lehkha an tawn bet a...an chhuah a...tichuan training an lo pek tawh Parva te chuan an thurualpui te khuuah chuan an va tum ta thin a ni awm e. Crusader ho lah chuan chutiang angin thu an inthawn ang tih ngaihna an hre der silo....

Mahse engang pawn lo inpuahchah ve mahse, Pathian remruat te zawng mihring tan dan rual a nihloh zia a lo lang leh ta. Crusader hotupa deuh ber Bohemon chuan Antiokei kulh vengtu te zinga a hotu pawl pakhat chu a rukin a tham lungawi thei ta tlat mai a.

An tham taka hi Feroz-a a ni a. Ralvenbuk pathum lai enkawltu a ni nghe nghe. Han ngaihtuah ta ula, tower pathum lai enkawltu an tham lungawi chuan...tower te kha metre 10 vel leka inhlat pawh lo ni ta se. Feet 100 chuang tehmeuha thui...duh pathala chet theihna hmun an nei dawn tihna a ni a. He an thil tih hi chu fu cher cher tak a ni ringawt. Bei tur chuan an inpuahchah ta a. An tum dan chuan zan lamah beih thut an rilruk a ni. Kan sawi hmaih trep pakhat chu, Antiokei khawpui hi a defence that zia chu sawi buai lo law law ta ila. Tlang pawng chunga sak ala ni zui a. Han hisap ringawt pawn a beitu nih hi huphurh awm tak tur a ni ringawt mai a ni. Mahse sawi tawh ang khan Bohemon-a leh Crusader te chuan a saptrawng takin Trump Card tha tawk an keng vang tawh tlat mai a. An huphurh lutuk lo turah ngai ang. Crusaders te chu an hmun ruat lamah chuan an inchhawp phei ta rup mai le. Khawpui lama tang te lahin chutiangin phatsanin an awm tih an hre silo. Kulh awl lai ah chuan thawm dim takin lawn zai an rel ta a. An tum dan chuan, kulh venloh lai atanga luh a, a chhunga sipai lo awm te thrawn thut a, kulh kawngka hawn a...an thiante ho luhtir chu a ni.

Harsatna tereuh te te in tlakbuak ve mahse, chhunglam atanga lo puitu an awm miau avang chuan an tum ang tak chuan an ti thei ta a. Thla 8 tehmeuh mai an hual hnuah hlawhtlinna an han chang ta a ni a. A chhunga chengte chu an dim lo bawk sak awm teh asin. A chhunga awm zawng zawng chu an that chimit deuh vek a...kawngpui te leh hmun awl lai deuh te chu ruang vawm khawm nan an hmanga, kiltin maiah chuan in aia sang mah tur hian ruang chu an tlu vum nghek nghuk mai a ni.

Mahse le, kulh an la a, hlawhtling an intih tehlul nen...lawmna hun takngial pawh an nei hman lo. A chhan chu an hual tantirh laia Antiokei Lal in tanpuina ava dil kha a lo hlawhchham awzawng lo chu niin. Hnehna an chan tukah chuan Turkish sipai, a tama tam mangkheng chu an rawn thleng ta rup mai. Tunah chuan kulh hual tute kha hualbehah an tang ve ta thung a nih ber chu. Hmelma lam an tam si, an ni lah indo zo hlim chauh an niin, an chau ve bawk si. An rilru chu a hnual rawih hlawm mai a. An tihngaihna hrelo chuan tawngtai rualna hun an huaihawt ta ngawt mai a ni. Hetah hian a lawm thil mak tak leh awihawm loh rum rum...mahse crusader te zinga mi ngeiin a ziahna lehkha hmuh theiha la awm si thil chu a thleng tak a ni. Chutia an tawngtai zawh hnu feah chuan an zinga Puithiam junior tak mai pakhat chuan 'inlarna' a hmuh thu chu a thang ta hluai mai a. Mitin mai chu enge thil zawmzia hriat tum chuan an vir luih luih mai a. Puithiam pain inlarna a hmuhah chuan,"Tirhkoh pakhat chu a hnenah a rawn inlar a, he khawpui chhunga chapel (Biakin te chi) pakhatah hian Isua an khenbeha, a naka an vihna fei kha phumin a awm a. Chumi chu la chhuak la...hnehna a chanpui ang che u" tih a ni. An dinhmun thlir chuan lo awihlo pawh awm se an demawm loh anga..lo ringa beisei tlurh tu pawh awm se...an thiamawm loh hauhlo ang. Engle khawle...chuti fakaua inlarna chiang te chu awlsam taka proof theih a nih miau avang chuan Puithiamin a sawi Chapel ah chuan an va kal a. Mi an indip buai loh nan inlarna hmutu puithiam leh thlan bik 20-30 vel chauh chuan an lai ta a...pawnlam mi te hmuh theihloin kawng an khar a (Heti lai takah hian zawhna a piang tam thei viau awm e), hna chu an thawk ta a.

He inlarna hmutu hi sawi tawh ang khan Puithiam Junior tak mai a ni a, a hming chu Peter Bartholomew a ni. Mahse le, an tawngtai rual khan thilmak thlen tir turin an dil a ni ber a, chutiang akara hetia huaisen taka inlarna a hmuh thu a rawn tlangau pui ngam anih chuan...han rinhlelh ngawt chi pawh niin a lang lo. A chhan chu a inlarna hmuh a sawi danin engkim proof theih a la ni ta zui lehnghal a. Dawt sawi ta se, a chan tur a chiang awm tho si a...mahse a tlangaupui ngam tlat si a ni. Tichuan a chhunga lai tute chuan thahnem ngai tak chuan an bei trauh trauh a. A pawnlama lo nghak tute nge zauthau anga a chhunglama hna thawk te tih pawh hriatthiam a har hial awm e. An beih rei tak em avang chuan pawnlam a mi te chu an lo beidawng hman deuh tawh a. "Eng a ni dawn lo a nih hi" an lo ti hman hial te pawh a ni mahna. Mahse chutia ngui deuh nghuaia an lo awm lai chuan Chapel kawngka chu a rawn inhawng ta thut mai a. Mipui zawng zawng mit chu chulamah chuan a fu nghal thrup bawk a. An beisei ruk deuh si, beisei ngam chiah siloh chu a thleng ta. Puithiam Bartholomew chuan fei pakhat...tuiek hrep tawh...a vawnna fawng , thing hmanga an siam pawh awm tawh manglo chu a rawn lek chhuak ta va va a. Hetih laia Crusader te rilru tur hi a inthen darh nasa awm hi ka ti thin. Thenkhatin "a hmain a lo phum lawk a niang" ti tawk an awm ka ring a...lo awih hmin hmiah an awm bawk anga...rilru dang eng eng emaw lo pu an awm bawk anga...engpawh chu ni se...fei chu a rawn keng chhuak ngei si a. Chu aia pawimawh ta ber mai chu an hotute...Baldwin leh Bohemon te chuan Isua an vihna fei ngei a nih chu an ring nghet bur mai a..Chu chuan nasa takin thutlukna an siamna kawngah mipuite rilru sukthlek pawh a influence awm e.

Tunah chuan an dilna chhanin a awm a, an kiangah Pathianin a dinpui dawn tih an chiang ta bawk a. Chaute chu an lo chak thar leh a..mutthlu te pawh kaihthawhin an awm leh ta a...awihawm em em loh. Englekhawle..a nih dan chu a ni miau si a ni. Tichuan tha thar nen, rilrua huaisenna thar nen, an hmelma te bei tur chuan an inpuahchah ta sung sung mai a. Pathianin a awmpui nia an inrin tlat avangin an huai sen viau niin a lang. Kulh chhunga lo tranga, an hmelma te beih hun lo nghak ringawt ta lo chuan...kulh pawnah chuan an chhuak a..an hmelma te chu an va hmachhawn ta zawk a. Hetah pawh hian thilmak dang a thleng leh ta mauh mai. Tin hei pawh hi Crusader zinga miin a record na document (?) pawh a awm nghe nghe bawk. Diktak chuan hmelma lam tan chuan huphurhawm tham pawh an ni tawhlo ve bawk a. An inhloh hnem ve tawhin, raldo reng renga kum tel tehmeuh vak rawlai tawh kha an ni bawk nen. Anni ho (Turkish Army) lah an tam nasa mai si. Kulh kawngkaa an rawn chhuak pheuh pheuh te chu an lo nuih sawh deuh hial a ni awm e.

Chutia Crusader hoin kulh an chhuahsan kim hnua, indo tura an han inrem vel lai chuan an hmelma Turkish sipai te chu eng sawilovin an tlanchhe ta hum hum mai a. A ngaihna an hrelo nasa mai. Mahse le, hnunglam panga tanhmun rem ho an rak tak chel chul ah chuan Crusader ho chu an hawi let thrup a. An thil hmuh chu mak an tiin an beisei phakbak teh meuh meuh a ni ngei ang le. An hnungah chuan sipai tam mangkheng mai...a var veka inthuam leh sakawr var vek chunga chuang chu an lo awm hnur mai chu niin. Chumi hlau chuan Turkish Sipaite pawh kha an tlanchhia tih chu hrilhnawn pawh an ngai lo chiang khawp ang. He thil thleng hian inhnialna a siam nasa khawp mai a. "Hand written account" te a awm avangin hnawl ngawt theih a ni lo a, mahse historian tam tak chuan an awihlo deuh a ni ti ila kan funkim ber ang. Amaherawh chu...he indonaa tel ngeiin a ziah na lehkha (?) hmuh turin a la awm miau bawk si a. "Dawt a ni" han tih ngawt theih a ni bawk silo..Thawnthu naran anga kaa inhlan chhawn te chu ni se, hnial a nuam viau anga..amaherawhchu proof an neih hi a khal tha trelh trawlh viau mai si a. Thutlukna siam pawh a har a ni. Mahse ringtute tan chuan awih kha kan tih makmawh niin ka hre ve tlat...Pathianin a rawn pui a ni ti ila, a dik ber ang. Vawi tam hetiang hi Bible ah pawh hmuh tur a awm kha maw..Zawlnei Eliza ang te kha. Tichuan tha thawh ngai miahlohin an hmelma te chu an hneh chu a ni ta mai a, Antiokei khawpui lah chu hnehsawh lutukin an la bawk nen, Crusader te hian Pathian in a awmpui niin an inngai hmin hmiah tawh a...an thil tih tur (Jerusalem lak) pawh hi Pathian remruat leh Pathian thu a nih an ring hmin chiang hle.

Khang inlarna te leh sipai te kha a tak nge a lem tih kan hre hauhlo a, tin inlarna (vision) te ngat phei kha chu sipai te morale tih san nana an chanchawp nge tih pawh sawi a har hial a ni. Mahse engapawh chu lo ni se, Antiokei khua chu Christian te kutah chuan a awm leh ta phawt chu a ni a, chumi chu a pawimawh lai ber a ni awm e. Mahse a hma daiha Byzantine Lal nena remna thu an lo thlung ang khan, an khaw lak te Byzantine ho hnana hlan chhawn zel tur tih thuthlung kha chu zawm an tum ta bikloa, khawpui chu an nei ta hmak mai a ni. Byzantine Lal khan an khaw do hmasak ber tumin a rawn phatsan nghal titih kha a nia. A awm ve viau a ni. Tichuan an thenawm lawk khua Edessa chu Baldwin-a kuta a awm bawk a...an pahnih chuan (Baldwin & Bohemon) te chu an lo hausa ta thur thur mai a ni. An ram awp leh a chhehvel a lo hausa bawk si a. (Hetih lai vel hian Godfrey hi a lang lo tlat mai a. Ka rin dan mai mai chuan, ani kha chu Pathian tih tlat mi a nih avangin, lei mawina te chu a thlahlel ve tehchiam lo ang a) Chutia ram enkawl an han neih ve ve takah chuan Bohemon leh Baldwin te chuan an thil tum ber...Jerusalem lak lampang pawh chu ngaihtuah hleithei lo chuan an khawpui enkawl chuan an buai ta viau mai a.

Mahse sipai nawlpui te thinlungah erawh chuan an kal chhan leh an thil tum lian ber chu Jerusalem...Islam sakhaw betute kut atanga chhuhsak kha a ni tih an la vawng reng a.

Hetia an hruatuten an "Main purpose" theihnghilh thaka hausakna leh nawmchenna lam an han hawi takah chuan an lung a awilo tan ta viau mai a. Lungawilohna thlipui chu Crusader...sipai naran ho zingah chuan a tleh ta hum hum hi a ni ber mai. A tawpa tawpah phei chuan a rawn puakchhuak ta nghe nghe a, ti ila a dik ber awm e.

Hetia an hruaitute ber rin tlak leh rawn tlak eihloa an han awm tak siah chuan, an rilru la peng thei emaw...an tum ber lama an rilru an hawitir leh theih nan tiin hma lak zai an rel ta a. Mahse hemi tuma an thil tih erawh hi chu, Crusade chhung zawnga thil thleng rapthlak ber leh tenawm ber ti ila a dik hial ang. Antiokei atanga hla vaklo ah chuan khaw lian vaklo pakhat Maarrat al-Nu'man tih chu a awm a. Chumi khaw tereuh te chungah chuan an thinrimna berhbu chu an va leih baw ta nghek ringawt mai a ni. Zanah an va run thut a...he khuaa mihring cheng te...Kristian leh Muslim ho pawh tumah thliar hrang lovin an va that chimit thak ringawt mai a. Chumai chu duhtawk lovin...mihring thi tawh taksa te chu chhumin an ei hial nia sawi na pawh a awm. An chetdan hi rawva in rapthlak teh mahse, an thil tum ber erawh a hlawhtling chiang hle mai thung a. An hruaitute chuan he thil thleng avang hian...sipaiho te hian...an hruaitute chu, chet khawmuan emaw, thil dang chunga rilru an pek tak daihna chu an ngai thei lo in an duhlo a ni tih an tilang chiang hle a, chiang takin hrilhnawn anni tih an pawm hmiah a. Tunah chuan an thutiam te ti hlawhtling a...engkim chan huama an kal chhan Jerusalem beih chu a hun tawh a ni tih chu an hrechhuak leh ta te ti ila..a dik ve tho awm e. He mi hnu atanga rei vaklo ah chuan, Jerusalem bei tura inpuahchah na thupek chu an chhuah ta vat nghe nghe a ni.

An feh chhuah atanga kum 3 dawn liam hnuah, mel 3000 chuang an kal hnuin AD 1099, June thlaah chuan Crusaders 13000 te chuan Jerusalem kulh kawngka bul chu an thleng ta rup mai a. Heta Jerusalem thleng te hi, a tira chhuak zawng zawng atanga hmun li-a thena hmun khat pawh an tling thathum tawh lo. Kalkawngah an inhloh ve viau a niang. Chutia Jerusalem an zu thleng meuh chu...a hneh chu sawiloh...a beih pawh an beih hma hawt chuan thenkhat chuan a lei te chu an fawp a, a then an lo tap thung a. Mahse an hmaah chuan an thiltih tawh azawnga huphurh awm ber tur chuan a hmuak luah a ni tih erawh an theihnghilh chuang lemlo. Tichuan hruaitute chuan khawpui chu an han belchiang vel a. A lo pui rem rem ngei mai. A kulhbang ringawt pawh chu Ft 50 sang, Ft 10-a chhah alo ni hem mai a. Jerusalem khawpum chu a hual chhuak pup mai bawk sia. He kulhbang lawn chhuak tur ringawt pawh hian hmanrua thahnem tak an mamawh dawn a, chumi atan chuan thing tam tak an mamawh dawn tih pawh an hre nghal mai. Mahse Jerusalem awptu Muslim ho chuan Jerusalem khaw hnaivaia thing awm zawng zawng chu an lo kit fai phiarh mai a. Hei hi rawn bei thut tu an awm pawh a, hmanraw siamna tur an neihloh nana ti an ni a. An remruatna hi a fu viau a ni. Tunah chuan Crusader ho chuan ngaihtuahna sen tak tak an mamawh ta. Leihlawn leh Siege Tower (Mizo tawngin ka hrelo...in ang deuhin chawng hnih thumin an sa a...nawr kal theihin an siam a. A chhungah chuan mi tamtak an tawm a...tichuan kulh bang zawnah chuan an nawr phei ta thin a. Kulh bang a thlen veleh a chhunga tawm te chu kulh bangah chuan an zuang thla a, a vengtu lo awmte chu an zu bei huk thin) Mahse sawi tawh ang khan chutiang siamna tur chuan thing hmuh tur hnaivai chhete khat pawh a awm silo. An mang chu a ang ve det in ka ring.

Mahse heti khawpa hla hi an kal tawh a, chutiang mai mai vanga pamtrul chu an tumlo nasa. An hotute chuan sipaite chu pawlah then darhin...enganga hlaa mi pawh ni se..thing kih tur zawng khawm turin an tir chhuak ta tawp mai a ni.

A hma pawn kan sawi tawh a, Crusader te chungah hian Pathian thiltih vawi tam a lang tawh a. Hemi tum pawh hian beisei loh leh rin pawh harsa hial khawpin thil a thleng leh mauh mai. Hmar lampanga thing zawng tura kal te chuan an hmaa tlang pawng euh euh chu lawn kai a, a ral lama thing zawn chu an tum a. Chutia an han lawn chu, a chhipah chuan an han chawl ren rawn a. An zinga pakhat chuan an awmna bawr vel lei chu a hnip deuh riau hian a hria a. A ke chuan a han thai vel chhin a, lei laih thar...chhilh hlim hlawl ang mai chuan a lei chu a lo thawl a. Mak ti tak leh eng hmuh inring em em hran chuanglo chuan an han lai chhin a. Lei chu a lo hnipin laih pawh a harsa lo khawp mai. Chutah le !!!! an thil hmuh chuan an zinga mi zawng zawng chu a men tir kawk kawk ngei ang. Thing tan sa thlap (Chartin ang a niang chu ka ti mai) tlawn 400 lai mai chu a lo inrem fel thrat mai chu niin. Mak an tih rualin an rilru ah chuan thil pakhat chiah a lang nghal ngei ang le. Chu chu...heng thing te hi Pathianin a rawn pek a ni tih bak a ni heklo ang.

Tichuan an thil chhar hmang chuan an mamawh ang indona hmanrua te chu an han siam a. Laihlawn/Leihlawn thahnem tak leh Ft 50 a sang Siege Tower pahnih lai siamna a lo daih reng mai a. Crusader ho lawm dan tur zia leh an phur dan tur chu ka hisap thiam mai ang chu. Tin an thil tawn atangin Pathianin a awmpui a ni tih lah hai rual a ni der silo. Sipai te chu an duhthusam zat chanve chanve leh pawh an awm tawh lo. Mahse tuna an rilru puthmang nen hi chuan sipai 50000 rual tluk thawthang an ni tho ang. Kan sawi fo tawh ang khan...indonaah hian sipaite phur leh phur loh...an morale a san leh sanloh hian kawng thui lutuk a su tih kha kan sawi nawn hram ange.

Tunah chuan engkim an inrem fel ta. Bei turin an inring ta thap mai . Hotute chuan rem an han ruat zung zung a, thruang hniha beih zai an rel a. Pawl khatin Hmarchhak (Northeast) lamah an bei ang...a pawh dang chuan Chhimchhak (South East) an bei ve thung dawn a ni. Tichuan le...14 July 1099...zan a rawn thlen chiah chuan bei turin an thawk chhuak tan ta a. Muslim ho pawh chuan Siege Tower pakhat lek pawhin an kulh bang a rawn thlen chuan chaklo nghal thei dinhmunah an ding tih an inhre ve reng a.

Tan an lo khawh khawng ve auh auh khawp ang le. Mahse le, vanduaithlak tak in...Chhim lampanga an siege tower chu, tel sa te...thalmu a hmawra mei alh an dah te hmang chuan Muslim ho chuan an ti alh ta hluah mai a. Crusaders ho tan chuan thin a rimin rilru a beidawng duh rum rum hial mai thei a ni. Mahse hmar lamah chuan Siege Tower leh pawl pakhat zawk dang chu an la awm a. Chhim lama thil thleng a hriatin, an hotupa ber..Godfrey chuan a hmaa a thiltum dan te chu thlakin tactic thar hman zai a rel ta a. A indo hmaa Jerusalem kulh an belhchian lai vel khan, tlema tlang pawng deuh chunga kulh inremna chu a hmu a.

Mahse beih a har dawn em avangin chulai chu strategic point atan a that pawh a ringlo kha a nia. Mahse chulai hmun chu Muslim ho pawn a kalkhan a buaithlak em avangin, chuta tang chuan tuman an rawn beih an ringlo ve tho ni tur a ni. Veng tu pawh an lo indah manglo tih chu a spy hmang chuan a hre thei ta a. Chuti lai hmun ngei atang chuan beih chu a rilruk ta a ni. Tichuan le...chulai tlang pawng..kawng pawh awm mumal lovah chuan a siege tower kawl..tuna an innghahna awmchhun tak tak ni tawh chu, uluk leh fimkhur tawp mai bakah...thawm dim em em mai chuan a nawr chhoh tir ta a. Chulai hmun remlo lutuk a, Siege Tower Ft 50 a sang han nawr chhoh chu a hautak ve khawp ang le. Mahse a tawpa tawpah chuan an innawr thleng ta hlawl mai a. A spy sawi dan ang ngeiin vengtu pawh an lo awm lo reng a. An han inrem rem sauh asuh a, an lawn lut ru ta nguah nguah mai a.

Chutia an rawn lut tih Muslim hoin an hriat chuan sipai tam zawk chu Godfrey te awmna lamah chuan an rawn tleh phei nghal dul dul a. An inbei nasa ngiang bawk. Tumkhat phei chu an siege tower chu tlemin a kang tan tih Godfrey chuan a hmu a. Amah ngei chu kulh ah chuan zuangthla in, tih kan tumtute chu a zu tihlum vek hial nghe nghe a. Tunah chuan Crusader thenkhat ten gate an lo hawn tawh avangin...an pawlte pawh an rawn tlan lut hul hul tawh a. Muslim ho chu an tlanchhe ta dul dul mai a. Ka ngaihtuah mai mai thin a, Muslim ho kha an tam awm ropui si a...Crusader 13000 vel lek hmaa an han tlanchhe ringawt mai kha enge a chhan ni ang tih te ka ngaihtuah a. Jerusalem khawpui te chu tu tan pawh a pawimawh dan a inang ve ve tho si a. Khatia Crusader ho..hlauhna chu sawiloh phur lutuka an rawn tlanlut leh thih hlaulo lutuka an han inbei vel khan an rilrua hlauhna a tuh anga, muang chang in...a mal te te in an tlanchhe fai ta phia a niang ti zawng ten ka ngaihtuah mai maia. A chhan chu sipai ve tho an nia, thih thleng pawha lo ven tum ve awm kha a nia. Anmahni rawn beitute lah an tam a ni bawk silo... an dawihzep lutuk a niang. Tichuan June ni 14, 1099 zanlai a lo thlen meuh chuan Jerusalem khawpui chu Kristian te kutah a awm leh ta a ni.

THE END
****************

*********ADVERTISEMENT CLICK **********

Link:
BBcode:
HTML:
Hide post links
Show post links

HLalthazuala
Posts: 142
Joined: March 19th, 2018, 6:51 pm

Unread post by HLalthazuala » June 23rd, 2018, 7:41 pm

ABRAHAM LINCOLN
%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

Abraham Lincoln hi khawvel mihring piang tawh zingah chuan ngaisangtu ngah ber leh lar ber pawl ani hial awm e. Amah ang em em a rethei bakberh apiang leh seilian hi an tam vak lovang. Apa lah chu engtihna mah nilo engmah ngaihtuah bawksi lo a ni a. A nu in a thihsan hma vei nen, sikul hmuphak in a awm bawk si lo.Amah liau liau a arawn in hai ven dan te, hlawhchhamna atawn hnemzia te, a rinawm si zia leh a ram a hmangaih dan te hi mitin tan zir tham vek a ni mai.

Lincoln a chuan ‘Ka mizia a ze tha awm reng reng te, ka nihna leh ka la nih zel tur te pawh ka nu vang liau liau ani’ a ti tawp mai a. Lincoln a Pi Lucy Hanks(A nu nu) hi mirethei fanu hmeltha si, fing si, fel si ani a. Chunglai hun chuan nei leh nei lo te kar a hla hle a Lucy chu a hmelthat em avangin, Virginian pa hausa Oxford University chhuak chuan a In ah a thawh tir a. Chung hun lai chuan hmeichhia te phei chu lehkha thiam tura ngaih an ni lo a, milian nu te pawh in an hming aiah an kutzungpui an nem mai thin. Lucy erawh chuan ziak leh chhiar thiam a duh tlat mai a. A pu chuan a library ah a zirtir thin a, ziak pawh a thiam ve phah ta a ni. An in nel ta hle a, a lo rai ta hial a, A pu chuan neih em ah chuan a iai ta si a, pawisa a pe a, a chhuah tir ta a ni.

Chung hunlai chuan sawn pai te hi mi zawng zawng diriam hlawhna thil rapthlak ani a. Sawnte dinhmun pawh hrehawm tak ani, sawnpai te chu an hek a, thubuai sawi te a ngai hial thin. Lucy erawh chu thubuai an siamsak pawhin a che duh hauh lo vawikhat a sawn(a fanu) Nancy Hanks Biakin a ahan hruai mai phei chu an phun sup sup mai a, an thidang lo chauh a ni ta mai a, chuti reng reng mai chu apa in apem pui hial a tul ta a ni. Hmeltha ta na chu a pemna lamah pawh rimtu a ngah leh ta hle mai a. Mi mit a kham leh ta, a khawsak dan sawifiah turin Court ah kohna te a hmu leh hial a, ani lah in a uksak duh mauh si lova, kohna te chu a pawtchhia a, a rawn petu te vawm nan te a hmang mai mai a.Tlang rel a ni leh ta. A vanneih asiamin chutihlai chuan tlangval fel tak Henry Sparrow an khuaah a lo zin hlauh mai a, Lucy chuan amit a la khawp a, neih a duh ta a. Nimahsela Lucy chuan mi rel chhem daih nan a pasal nei anga lan chu a duh der lo a, kum khat hnuah min neih ila duh reng chuan kan innei dawn nia a ti a. Kum khat hnu chuan an innei ta nge nge a. A sawn lo nei bawk si nen, pasal nei ngawt mahse sawi zuina tur hlir an la dap a. Apasal chuan pem pui hial a duh a. Mahse Lucy chuan ‘Ford Herrod hi mi dawizep angin ka chhuahsan dawn lo’ a ti tlat a. Fa 8 a enkawl seilian ta a. An rel luih luihna khuah chuan fak tlak a nih zia lang khawpin a nung ta a ni. A fapa pahnihte chu Pathian thusawitu an ni a, A tupa, a sawn fapa chu America ram President, chu tah pawh America ram President awm tawh ah chuan mi ngaihsan ber leh ropui ber a chhal ngam hial tur a ni ta a ni.

He nu ropui tak hian America President Abraham Lincoln a PI nih hi a phu hluah hluah a, Lincoln a finna te hi a pi leh a pu (Virginian pa hausa) atanga a nu Nancy rochun, a lo rochun chhawn a ni chiang hle awm e. Lincoln-a nu chu, sawn a ni bawk a hmusitna tin reng a khum a, a nun a chua hle a,a nu kiangah pawh awm a rem teuh lo ni tur a ni, a NI te nupa in an enkawl seilian a. Thian pawh a pawl lo hle, chuvang chuan eng ang mihring chiah nge a nih hriat a harsa a, kum 22 a nih hian mimawl lutuk tak mai, neih pawh nei lo, inhlawhfa lawr mai mai, achang a sapel thin Thomas Lincoln chu anei ta a ni. Thomas Lincoln (lincoln apa) chu vak du du reng, a riltama inhlawhfakna a hmuh hmuh thawk lawr mai mai a chang phei chuan Bawi(midum sal) vaw tur te a an chhawr thin a ni. Pawisa hlutna awmzia pawh hre mang lo, nei hlei lo nghei hlei lo a ni ve tawp mai a ni. An retheih laiber, a nupui pawhin kawrtet phing pheng te a inbel mai mai lai pawhin silk kawr te, ngunhnam te a lo va ba thul, chung thil te chu pheikhawk bun tur ber nei si lova inbel chu a tum chek a ni ang.

Ramhnuai lama khawsa a ni deuh ber a, a nupui neih hma chuan khuaah an pem lut ve a. Thing Mistiri hna lam han tan a tum ve a, mahse engmah a ti tha peih lo a, athiamna hek lo, court ah te an khing ta rawl nen ramhnuai lamah a kir ta nge nge a. Hla te khua tuman chenna chi a an ngaih loh ah ram a lei ve ta a, chutah chuan in chhe zet, thlam ani ber ang chu a sa ve a, chu Inah chuan 1809 Feb. thlasik vawh lai takin pathianni zingah Abraham lincoln hi khum dawh chawp vaimim kawr phah khawm chungah chuan a piang ta a ni. Nancy Hanks-in zing vawt tak mai a, intihlumna pawh nei si lova Lincoln-a nei tura hrehawm a tuar lai chuan hun lo kal turte hi hmu thei tak se la aw. A hreawm tuarna hmunah ngei mai chuan achunga lawm em em America mipui ten an lawmthu sawi nana Marble Biak In mawi tak an sak chu hmu thei tur a le. Rethei leh mi hmuhsit in, hemi hnu kum 9 lekah hian a thi ta chu a ni si a.nancy hanks hi hriatchian a chakawm ngawt mai. Pasal heti mai nei siin, lincoln-a te ang ahan hring thei hi chu, nu namai zawng a ni lo phawt mai le.

Chung hunlai ramhnuaiah chuan pawisa in awmzia a nei vak lova, neih ang ang an inthleng kual mai mai thin a ni. Pathianthu hriltu te pawh in zu um te a ni an dawn ve nawlh nawlh thin ni. Kum 1816 favang lai chuan Lincoln –a pa pawh chuan a Lo(farm) chu zu (vaimim zu) gallon 400 in a hralh ve leh ta nge nge a, an chhungin ram pilril lutuk ah tunhnu ah ziaktu ten, hnimbuk ah an pem e an tih hial tur a pilril leh zual lamah an insawn a. An thenawm hnai ber chu sapeltu thlam Mel chanve a awm a ni, hemi hmunah hian kum 14 an awm leh ta a. Chutah chuan Lincoln-a pa chuan In, a chhuat kawngkhar leh tukverh nei lo, a bang pathum nei a palina chu inhawng tlang huau mai a sa ve a, Thli leh ruah te chu an duh hun hunah a lut hem hem reng mai ani. Lincoln-a leh a farnu leh a nu Nancy te hcuan kil khat ah hnah leh savunte fawm khawm in riah buk an khuar ve thin a, an chaw rin ber pawh thei mu leh Nuts lam chi, a bak chu a pa in sa a kah in sa an hmeh leh tawp mai a ni. Chu hmunah chuan Lincoln-a chuan retheihna rapthlak nakina sal tam tak a la chhuah turte tuar aia nasa zawk a tuar a, chutih lai chuan hri tha lo, ramsa atanga mihring kai chhawn chi a lo leng ta chiam mai a, Lincoln te thenawm hnai ber sapeltu nupui pawh a lo kai ve ta si a, Nancy hi nu tha tak a ni tih a hriatna chu, a thenawmnu a enkawlna lamah chu hri chu a kai ve ta a ni. A thih dawn hnaih a la phun se se theih lai chuan Lincoln-a leh a nau chu a ko a, a zirtirna anga th taka awm tur leh Pathian hre reng turin a chah ta ani. Chutiang chuan Lincoln a nu Lincoln an ‘engkim hi ka nu vang a ni, alo tih chu a thi mawl ve ta tawp mai a ni.A uihawm the e, Lincoln lah kum 9 awrh a ni a anau lah a la te si. Lincoln-a nu hi belchian a chakawm nen a chanchin hriat tur pawh a awm lo. Ramhnuai pilril a awm an ni a, hmutu an tlem nasa si a, a thlalak a awm bawk si lo.A enkawltu a Ni te nupa kianga phum a ni a, mahse thlan 3 zingah khan khawi ber nge a thlan hre thei an awm tawh lo. Lincoln-a President a lo nih khan, a chanchin ziaktu ten a nu chanchin an han chhui a, a lo hmu chiangtu te mual an liam zo tawh si a, ka hmu e inti te sawi dan a in ang bawk si lo. Nu ropui zinga mi tur chu rethei bakberhin a thamral ta mai mai a ni. Lincoln – anu thih hma lawk khan apa chuan an In chua sa tha ve bawk na in, tukverh leh kawngka leh chuat chu ala nei ta chuang lo a, bang 4 erawh a nei ve ta a ni. Anu ber awm tawh si lo a Pa berin engmah ngaihtuah bawk si lo chu lincoln leh a nau Sarah-I la naupang tak kut ah chuan inchhung enkawl chu a awm ta a. Sarah-I chuan a thiam tawk tawkin rawng a bawl a, lincoln-a chuan Thing leh tui mel khat a hla a mi a chawi thin. Nancy-I kha chuan sathau atanga sahbawn siam te a thiam a, lincoln-a te unau erawh chuan thiam tawh hek lo, Pa ber engtihna mah ni bawk si lo chu retheih leh balin an nung chho ta a,Chung hunlai a khawvel finna san tawh nen an ni zawng America ram amingo zingah pawh a nung hniam ber an ni hial awm e, Mei lawng (steamship) in Atlantic tuifinriat akaltlang ruau ruau tawh lai in. Nakin ah zawng Lincoln-a pa chuan a tuar ta ngang loa nupui thar Sarah bush fa 3 lai nei tawh chu a nei leh ta a.

Lincoln-a hi kum 15 a nih thlengin ziak thiam map lo a ni a, tlem a zawng chu a chhiar thei awm e. An khua atanga mel 4 ah zirtirtu pakhat a rawn kal hlauh mai a, chu tah chuan a nau nen an kal ve thin a khuante vikah thoin, tlai thim tawh hnuah in thleng leh chauh thin a ni. Chu sikul chu “chhiar rin sikul” an ti mai thin a. A chhiar ring ring kha an hotupa chuan tha ah a ngai a ni awm e. Lincoln-a hian ziak leh chhiar zir nan Bible a hmang a, Kut ziak zir tur chuan Washington leh jefferson(America President hlui te) a entawn ber thin, an ziak angin a ziak pawh a fiah fel a, fak pawh a hlawh phah hle. Hla fe fe atangin lehkha ziak tir tumin an rawn pan thin. Kum nga hnuah sikul dangah a kal ve leh zauh a, sikul kal dan sawi nikhua chuan tlem ka kal ve a ti thin. A dam chhung a a sikul kal zawng zawng hi thla 12 awrh chauh a ni. Lincoln-a hian engmah nei lo mahse inzir thiam a tum ruh tlat a.Tumna a awm chuan kawng a awm tih hi a dikzia ti langchiangtu a ni ta reng a ni.
Thing bul mam deuh ah te meihawl in a ziak a, a khah veleh chemte in a ziat fai leh a, a bei tha leh zel mai thin, chhiarkawpbu leina pawh a nei lo a, a hawh a, a lehkha them te tak te ah a lakai chhuak vek a, ram hruiin a thil khawm a, chu lehkhabu phek thenkhat chu a thih hnu khan a nuhrawn in a la kawl nghe nghe.Lincoln-a te chhung chu Illinous state ah an pem lut ve a, lincoln-a chuan kut hnathawka inhlawhfakna a hmuh ang ang a thawk a, chak pawh a chak hle. An hnathawh lai negro rual in an rawn bei ngawt mai a, a lo thehthal rem rum mai. Tlangval ve a pumpa nula han kawm tur erawh a van hle In leh lo, sum a enga mah a nei lo bawk nen.Lincoln-a chuan eizawnna chi hran hran a dap kual a.Thingphuarkhawm in a naute nen Pum an siam a, Bungrua lui mawng lamah an tawlh thla ve thin a.Lincoln-a chuan nuam a ti phian a, Chutianga an vah velna khaw pakhat New orleans ah chuan Sal te dinhmun dik tak a hmu chiang ta em em mai a.An pu ten duhtawka an han nghaisa te, Mihring ni ve bawk si ramsa Lilam a an han tham vel te chu a en rei thei lova, he thil tenawm lkutuk hi beilet ve theih hun ka neih ngai chuan ka vaw let na hle ang a ti hial a ni.

Hna ngialnghet nei ta lo chu eizawnna dapin awmhmun pawh a sawn fo mai a.New Salem khua a dawr nghaktu ah a han tang ve leh ta a.An khaw tlangval chak ber inbuanah te a han hneh hnu phei chuan a thenrual te chuan an ngaisang ta hle a. Ama tuina tak mai zirna lama hma la tur pawhin “Literary Society” a zawm a. Amah a in tuaihriam mai bakah thusawi thiamna in mi rilru a hneh thei hle tih a hmuchhuak ta nghe nghe a. An in bun fel ve dawn tawh emaw tih nak alai chuan dawr neitupa chu a tla chhia a, a hna chu atawp leh ta chilh bawk a, a han teikual leh deuh na in, inthlan a hnai hlauh mai a, a thusawi thiam rinchhan chuan Politics lama zuan luh chu a tum ve ta a ni. A thusawi hmasa ber tur chu ngun fahran in an puahchah ve a,a tawp nan chuan”Ka pian leh murna leh ka chhungte chhuanthlak pakhat mah ka nei lo, heti ringawt hi ka ni mai si a, min thlang lo anih pawh in ka thiam ngawt ang che u, tuar pawh ka tuar lovang hlawhchhamna nen hi chuankan in hmachhawnzingna laileng tawh a,ngaiah ka neih tawh a ni” a tihmiah mai a, thu dikhia sawi kawk mai thin a ni.

Lincolna chu politics ah inhnamhnawih chho tanin a campaign buai ve thei em em mai a. Chutia a campaign buailai chuan Red Indian Lalpa Black Hawk-a arawn hrang ta a. A duh apiang tan Red Indian ho bei tura sipaia inpek theih ani ta aLincoln-a hna neilo pawisa duh bawk si chu sipaiah chuan a inpe ve ta a. An zingah chuan achak ber bawk a, Captain atan an ruata, a thiante ho chu a ho ve ta ani. Lincoln-a leh a hote chu Red Indian ho bei tur chuan an chhuak ve na a,beih chu sawiloh a hmuh pawh an va hmu der lo a. Chawlh hmang ang maiin an khawsa a, Ar te an phil ta mai mai a. ‘Red Indian’ aiah thosi nen kan inbei nasa a, ram purun te ania kan kut tuar zawk ni, a ti.

Captain Lincoln-a lo haw chuan ngawrh takin campaign a bei leh ta a. Inthlan ni alo thleng a, vote an han chhiar a, ama khua New Salem vote chu ahuifai deuh phiara. Mi 280 ah 3 in an vote lo, mahse khaw dangin an lo la hre lo nge an ngaisang vak lo, atling pha ta lo ani. Chumi hnu kum 2 a inthlanna-ah chuan atling ve ta nghe nghe a, Assembly a kal te angai ve ta a, thawmhnaw lah chu alo nei mang si lova, Suit man tur an puk chawp a, ava kal ve tan ta a ni. Chumi hnuah chuan 1836,1838 leh 1840 ah te thlan tlin leh a ni. Lincoln-a chuan athianpa (Jack kelso) hnen atangin Shakespeare leh Burns a lehkhabu ziah chhiar tur a hmu hlauh mai a. He lehkhabu ziaktu pahnihte hi Lincoln-a hian angaisang em em mai a. Amah ang bawka zirna mumal nei lo an ni a, mahse an kutchhuak ropuizia te chu zirna tha a zir te pawhin an ne pawh an ek lo a. Lincoln-a pawh chu zirna tha mumal nei lo nimahsela a tumna in a tlin phawt chuan beiseina thui tak a siamsak te nghe nghe a ni.

An khuaah chuan nula hmeltha tak en zawh pawha en leh tul thin Ann, meng pawl ram mai a awm a, an khaw mihausa ber nen an inhual chung pawhin Lincoln-a chuan a lo ngaizawng ve fana. A vanneih asiamin Ann, bialpa chu a pem ta daih mai a. Ann-i lah chu arawn ngaihven zui mang lo a.A chanchin tha lo deuh deuh an hre ta zel bawk a. hetih lai hian Lincoln-a chu Post Master a ni a, a lehkha sem tur hi a lukhum chhungah a dah mai a.Ann pawh hian a bialpa lehkha beiseiin a bekbawrh zing khawp a, an lo in hnimhnaih phah hret pawh ni mahna. Ann in a bialpa aban hnu hi chuan Lincoln-a nen hian an inkawp deuh ta rawt a ni.

Lincoln-a pawh chuan a Post Master nihna chu a chawlhsan leh ta a, a thianpa Berry nen dawr an kai dun leh ta a. A sumdawnna hlawk vak lo mahse bungraw hlui zinga dan bu 4 lo awm nawlh mai avang chuan hlawk a inti hle a. A zir tui ta em em a, an khua atanga mel 20 Springfield-ah chuan dan bu dang hawh turin a kal thin a; hawng kawngah a chhiar tan nghal a, hriatthiam loh lai deuh aneih chuan a dinchilh a, athiam hma loh chuan a chhiar mai a.A thiamhnu chuan kal chungin a chhiar zawm zel a, chaw a ei nge ei lo pawh a hre tawh thin lova, arsi a lo phet thut hnu erawh chuan a riltam tawh ziate a hre chhuak a, hmanhmawh phelengin in lam a pan ta thin a ni.thiam lo chi zawng a ni lo a ni e. A thawh pawhin a phu bawk a, tanpui tu pawh a nei ve zel a. An khua a zirtirtu fel tak mai Menton Graham chuan, lincoln-a chuan Politics emaw Ukil emaw lama kal aduh chuan grammer a thiam ngei a ngai ani a ti thin a, An khua atanga mel 6 ahla a grammer bu hawh tur chuan a tlan leh ta nghal a, azirzo chilh mai bawk a.Zirna lama a pawisa neihchhun leh a hun a hman zawh avangin a thawmhnaw te chuan a tuar reng a. Kawr tawngchham tak athanhnan tawh chauh chu inbel tur anei a. A hn zawng zawng lehkha chhiar, lehkha ziak leh titi ngaihnawm vawrh nan ahmang zova, thian tha pawh a ngah ta hle a ni. Nimahsela an sumdawnna atan chuan Lincoln-a lehkha chhiar atchilh leh a partner Berry Zu atchilh avang chuan an tlachhe ta vek a. Lincoln-a pawh chuan tih tur dang hre bik hek lo, inhlawhna te a zawn san ta zawk a.

Chu mai ni lovin Ann-i te pawh kha an lo tlachhe ve leh zel a, a ni pawh mi In ah inhlawh a tul ta hial a, chutih nak alai chuan Ann chuan damlohna khirhkhan tak mai a nei ta tlat mai le, a taksa a chak lo telh telh a, a thi dawn chu ani ta mai, a thih dawn chuan Lincoln-a alam zin em avang chuan an ko a, an pahnih chuan an hun tawp an hmang chu ani ta reng mai. A tukah chuan Ann chu athi ta a. Lincoln-a hian a tuar thiam lo hle mai a. Ann-i thih hnu chuan chaw a ei duh lova, amu thei bawk lova intihhlum te a tum ta uaih uaih mi a,hriamhrei leh hmanrua te thuruk a ngai hial ani. Ann-i thlan mel 5 zet ahla ah chuan a kal nitin thin amah chauh chuan a phun bul bul changte leh hawn nachang hre lo te in a awm thin a, Lincoln-a chu a thianten an manganpui ta hle mai a. A thian pakhat Bowling Greene chuan a In-ah a hruai a, a enkawl ta tawp mai a ni.khuarei chuan a rawn hnem ve ta aniang chu.

Lincoln-a hi dan lama atui em em avang leh a chhiar hnem avangin Ukil niha tum a, chutiang lama bul tan dan tur dap turin 1837 khan Springfield ah a pem lut ta ani. Han pem vel pawh a awlam hle a, abungraw tel khawm tur zawng chu Kamis, kekawrte leh dan bu tlem ani mai. Berry lah chu zu sehin a thi mai bawk si a, Lincoln-a chuan a ba zawng zawng chu a rochun vek lehnghal a. Chu ti khawpa pachhia thiante zu man ba thihsan thlenga a rochun avang chuan Springfield lam a an pem tur pawh chu mi sakawr a hawh chawp hial. A pawisa batna dangte chu kum 14 chhung ei leh in a inhrekin thawmhnaw tha pawh inbel phal lovin a rul fai ta vek ani. Engmah nei lovin pawisa haihchham laite nei fo mahse; mi neih sum te it hauh lova, post Master anih laia a stamp hralhna tlem alo khawl pawh a ngaite in a la dahtha reng mai a, A khawntu a lo kal chuan a pawisa dawn chiah kha angai ngaiin a lo hlan mai ani.

Springfield a va thlen chuan dawrkai pakhat Joshua F.Speed ava bel chawt mai a. khawsak tawk tawk nana amamawh ang thil bat a dil a, “ka theih hun chuan ka rul ngei ngei ang che, mahse ka rul thei ngai lo mai thei bawk che ani” a ti thuai mai, Speed-a chuan “heti ema lungngai hmel hi ka la hmu ngai lo “ ati a. A rinawm zia pawh a hmutlang ni ngei tur ani, a dawr chungah chuan Pindan pakhat a nei a, a khum lian tak a mu ve mai tur chuan a hrilh ta a.Lincoln-a chu ihe lovin a chho nal nal mai a ni awm e, Speed-a chuan Lincoln-a chu kum 5 leh a chanve lai a mikhual zui ta nghe nghe ani. Lincoln-a hi arinawm na leh a thatna hian thian tha taktak a siam sak a, heng athiantha te tlawmngaihna avang hian dan lam azirna pawh ngawrh takin a bawhzui thei pha a. Nasa leh zual a zir ta chu le, Ukil pakhat Stuart-a nen Pisa an hawng dun ve ta a, aduhduh in an rawih ve theih turin an in pho chhuak ve ta.Nimahsela Stuart-a chuan Politics hlir a ngaihtuah bawk si a, an lun loviau mai, ei khawp pawh an thawk chhuak leh tehi ta lo. Lincoln-a chuan Ukil hna bansan a Mistiri lam hna thawhte a tum ut ut nghe nghe ani. Lincoln-a Springfield awm hi a kum khatna ah phei chuan a khawhar hle a, ngaihzawng han neih ve chu sawi loh, hmeichhe be tha deuh duh pawh an awm lo a, “Pakhat erawh chuan min be ve hram a, pumpelhna kawng hria sela chuan min be kher lovang” a ti.

Kum 1939 ah chuan Mary Todd chu Springfield-ah chuan a lo kal ta hlauh mai a, Lincoln-a chuan a be chang nilovin neih a tum ta tlat mai. Mary hi chhungkaw hlun leh hausa atanga lo chhuak ani a, sikul tha ber a kal, zirtirtu tha ber ber zirtirna tha dawng ani a, lam thlengin a zei hle reng a ni. America President nupui nih hi a tum tlata, a inring hle reng tlat a, auan pui viau thin nghe nghe. A nuhrawn nen an tualthu a chhiat deuh avangin a U mrs.Edwards te chenna Springfield khua lam a lo tlan tau ani a, chung hunlai chuan Springfield chu la thingtlang tak, ran te nena la in len pawlh nuai mai an ni. Mahse President nupui nih duh tan chuan pemna awm tak a lo ni. Chutih lai chuan tlangval pahnih, Loincoln-a leh Stephen A.Doughlas-a kum 1860 a America President nih la inchuh tur an cheng tlat.
He tlangval pahnihte hian Mary chu an rim ngawrh hle nghe nghe a. Neih an duh ve ve in Mary chuan asawi nghe nghe. Tungne I neih duh zawk/ tia zawhna chu’President la ni zawk zawk tur’ a ti hmiah mai thin.Doughlas-a zawk chu a tihna ni ngei tur a ni. Chutih lai chuan a thlanawm zawk chiangbang mai si a. Mary chhungte pawhin an duh zawk daih a ni. Lincoln-a chu Speed-a dawr a mu ve mai, ukil nih tum phet, hlawhtling mang si lo a ni ve mai a.Incheina a ngaihtuah lovin, ahmel in puak a ti mang bawk si lo.Doughlas-a erawh chu hmeichhe lemthiam tak mai a ni a, a hlem pawh a tha, a che vel a mawi a, a aw lah a thum nalh si a, sam dum hlap mai chu a mawi tawkin a kir bawk a. Lam a thiam em em a, mi ngaihsan pawh a hlawh a ni. A tan hmasawnna kawng a inhawng ruih mai bawk si, Politics lama a dinhmun lah chu lincol-a aiin a let 100 a tha atih theih hial awm e, a ber akai a ni tawh a, Lincoln-a rim ara an hriat hma kum tam lo bei tawh a ni a, kum 26 mi lek si mi hausa tak ni tawh bawk si a ni a, angaihzawn tlak hle awm e. Lincoln-a ai chuan thlan zawk loh rual pawh a ni lo.
Doughlas-a chu a vannei nge vanduai zawk , Mary duh loh ang takin a che ta tlat maia.Springfield kawng thuam lunlai takah Chanchinbu Editor nen an inhau vak mai a, Doughlas-a zu nam deuh pawr vel chu a che tha fahran lo aniang e, mi in an sawi duh ta khawp mai a. Mary thinrim chuan Doughlas-a chu a liak erh mai a, chu chuan Douglas-a chu Mary zun atang chuan hnar khawn ang mai in a let ta hlauh mai si, Mary chuan a zuna uai let tir theih nan theih tawp in Lincoln-a chu a be tha vel a mahse a sawngsawhlawt thei chuang si lo. Tih tur dang awm ta lo chu mary chuan Lincoln-a chu sual thluk dan ngawt a ngaihtuah ta zawk a.

Abraham Lincoln hian term khat chauh U.S. House of Representatives ah hun ahmanga kum 1847 atanga 1849 thleng. Ram puym huam polits a a hun hman rei loh ngaihtuah chuan a awm chhung hian chhinchhiah a hawlh hman hle a, Illinois state atanga a politician mahni party tana rinawm tak ani thin a, mahse Politics a hian chu ti the chian chuan thiantha angah lem lo. US house of Representative a awm ve chhung hian Mexican – American indona duh lo lam zawngin a au nasa hle a .Tin, kum 1848 a President ta Zachary Taylor kha a thlawp thei hle bawk. America leh Mexico indona a sawisel nasat avangin mi huat a hlawh hle a, ama state ah ngei pawh reltu an awm tak nual avangin a term leh atan chu dinhmun pawh chu chu ta lo chuan Springfield khua ah ukil hna a thawk leh rih ta zawk a.

Kum 1850 bawr chho ah chan America khawthlang lam ah chuan rail kawng siamtu company lam an lo lut a, Illinois state ah pawh chung avang chuan companyf lian pui pui an lo lut tuam tuam a, Abraham Lincoln pawh chuan Illinois Central Railroad as its company attorny hna ahmu ta hlauh mai . Thubuai tamtak ah a chak puia rel kawg siamtu company chauh lo pawh thil siam lam company te, Bank te leh Insurance company te thleng pawh in an thubuai a chai sak hlawm thin a. Lincoln hian criminal case lam pawh a khawih ve nual mai. A case pakhat ah chuan , huhretu pakhat chuan Lincoln-a dinpui Pa tualthah a anpuh chu chiangtakin a hriat theih arin thu asawi ta tlat mai, achhan pawh chu thil thlen zan chu thla bial zan tak anih avangin a engtha em em apawikhawihtu tak chu finfiah a cho ta tlat mai le.Lincoln chuan lehkhabu pakhat kum tina an tih chuah thin ,ni pawimawh te an chhinchiah thlapna leh Ni chhuah leh tlak hun te, thal det leh mang hun te leh thla bial zan te thlenga fel taka an chhinchhiah thinna chu an ruai ta a, chu thubuai an khel mek lo irhchhuah zan chu thla bial zan nilovin a manglai zan pawh duhthusam a thim tha anih lai tak ani tih an finfiah meuh chuan thubuai nei a dinsak chu a him ta daih mai.

A hmangaih hmasa Ann Rutledge a thih hnu ah chuan Linclon- a chuan Mary owens an kawp leh ren rawna, inneih hial pawh tha an ti a an ti tlu hman thuak tihah Lincoln-a chuan athulh leh ta daih mai a. Kum 1840 ah chuan Mary Todd nen zawk hian an inhual ta a. Mary Todd hi lekhathiam, Kentucky lam chhungkaw awmthei tak kan tih tawh kha. Atir ah chuan Lincoln-a thiante leh mary Todd chhungte lam veve pawhin engtin nge an ni pahnih hi an lo inhmel duh ve tak mai le ti in mak an ti thei hle thin a ni awm e. Kum 1841ah inhual reng tawh si chu an han inthen leh kawisawi vel a. Vantlang thil tih khawman hmunah tum khat an inhmuh leh atangin an inkawm dun leh ta a; November 4, 1842. chuan an innei ta nge nge.

Kum 1854 ah, Congress chuan the Kansas-Nebraska Act, a pass a. Chu dan ang chuan states leh territories te chuan an thuneihna huam chhungah Sal neih leh neih loh chungchang ah thuneihna tawp a pe ta mai a. Chu dan thar chuan Kansas leh Illinois. Ah tharum thawhna achawkchhuak nasa hle, Republican Party tan malsawmna a lo ni ve thunga an party chu chu thil avang chuan achak tharin a kal vung phah ta hlauh zawk a. Lincoln’an Politik a angaihdan leh Sal neih chungchanga a duhdan lo neih sa te chu a chawktho thar leh a Politik lamah a rilru a let leh ta a, kum 1856 khan Republic Party chu a zawm ve ta a ni.

Kum 1857 ah Supreme Court chuan inhnialna awm thei tak mai thutlukna Scott v. Sanford, a tichhuak a, Mihang (African American) ho chu khua leh tui an nih ve loh avangin chanvo(rights) an nei ve thei lo a ti ta mauh mai le. Hetih lai hian Abraham lincoln-a te meuh pawh hian “Mihang in Mingo an tluk a ni” tih ngaidan chu an la nei chiah lo hmel, mahse America lo dinchhuaktute chuan, mihring tawh phawt chu dan hma ah dikna chanvo nei tura siam an ni an tih ve ngei arin pui tlat avang chuan Lincoln-a chuan U.S. Senator tanglai Stephen Douglas chu intlanna ah a cho ta a, a khing ta rup mai le. A nomination pawmna thusawi atangin Douglas-a chauh nilovin Supreme Court thutlukna leh President Buchanan-a te meuh pawh chu sal neih chawisangtu ah a puh nghal ta hmiah hmiah mai. Kum 1858 Senate campaign chu a boruak atang chho et awt bawk a, Illinois huam chhunga Khawpui pasarih ngawt a inhnialna hun an buatsaih a, Lincoln-a leh Douglas-a chuan sawi tur an ngah dun bawk a mipui lam beng chu rinlawk ang ngei in a tlai hle mai, thil dang dang ah inhnialna mahse, alaimu ber chu Sal chungchang a ni lo thei lo. Chanchinbu lam lah chuan chung khawpui hrang hranga an inhnialna te chu chipchiar takin a lo chhuah thin bawk nen mipui titi ber ani a.A tawpah inthlan result a chhuah meuh erawh chuan Douglas-a chu a ding chang ta zawk a. Mahse Lincoln-a chu a tla satliah miah lo, atla lar zawk hlauh mai min tunge Lincoln-a tak tak chu tih an hriat phah a, Rampum huap Politician lar a ni ve ta ngawt mai.
Kum 1860 ah chuan Illinois state a ‘political operatives’ in ti ho chuan Lincoln-a chu U.S.Presien chuh ve turin an rawn rawt ta chiam mai a, May ni 18 a Chicago khawpuia Republican National Convention chuan Abraham Lincoln-a chu chunglai huna an party candidate tura hming langsar taktak William Seward,New York leh Salmon P. Chase, Ohio te hnawlin apawm ta mai a. Lincoln-a President tura rawtna chu mihang sal chungchanga angaihdan avangte chuan achak vak lo, mahse thil dang ramhnuk khawih thil, chhiah lak chungchang leh hmasawnna rurel din atumna kawng avangte chuan an Party chuan an aiawh turin an rawt thlu thei hram chauh a ni.Inthlanpui a lo thlenga tunhma atanga a lo el pui thin fo, akhingpui hlun, inthlanna ah chuan a hmelma ber pawh kan tih theih tur, senate ah pawh a lo hlathlem zak zak Stephan Douglas-a ngei mai chu Democrat party lam in an rawn theh chhuak ve thung. Tun tumah erawh chuan an inmal beih dawn ta lo,kil li lai atangin an inbei ta a. John C. Breckinridge-a Northern Democrats aiawh a ding te leh John Bell-a Constitution Party mi te nen an inkhing ho ta. Lincoln-a hian hemi tum hian popular vote za ah 40 pawh ahmu tling lo a, mahse electoral vote 303 atangin 180 lai ahmu tling thung . {Tunah chuan President tling tur chuan Electoral college vote 538 atangin 270 hmuh a ngai. 538 chanve chu 269 a ni a, a chanve aia tam chiah 270 chin hmu chu tling a puan an ni thin, Lincoln-a te hunlai hian electoral vote tun angin a la tam lo a ni.}


Abraham Lincoln chuan a cabinet atan chak tha tak a duh aniang e, Politics a khingpui leh elpui ber ber te thlengin aseng lut hlawm a, chung zingah chuan William Seward, Salmon P. Chase, Edward Bates leh Edwin Stanton te pawh an tel nghe nghe Politics ah chuan “I thiante hnuk hnai la, I hmelhma te phei chu hnuhnaih leh zual tum ang che”, tih ang deuh kha a thupui ve a ni chek ang. Lincoln-a hian a cabinet chak tak mai a siam hi a office term hmasa ah hian a ti fuh khawp mai. Amah lakluhna hun March 1861 a an hman hma chuan chhim lam state pasarih chu an helta tlat mai,Union atangin an chhuak a, an mahni in aninrelbawl ta mai. April thal a lo thlen chuan U.S. sipai hmunpui pakhat U.S. Fort Sumter, Charleston Harbor South Carolina a mi chu Chhimlam ho chuan an la ta mai. April 12, 1861 zingkar ah an inkap tan chu America ramchhung buaina nasa ber Civil War lo intanna a ni ta reng mai.


Abraham Lincoln-a chuan arang arangin chu buaina chhanlet nan chuan an ram sumbawm atang chuan $2 million zet mai indona atana Congress pawmpuina pawh la hman lo in a thehchhuak ta rumrum a. Chumai pawh chu a la ni lo, Indo puan chiah la awm lo mahse mi 75,000 zet mai volunteers sipai atan ala nghal zawt a. Confederate mi leh sa nia rinhlel te leh anmahni lo khawngaih emaw an lamtang ni awm ang te chu Lungin lamah arang thei ang bera an thawn luh nghal zawt zawtna turin a president thuneihna in habeas corpus chu a titawp lai lawk nghal bawk a(Habeas corpus chu dan a ni a, mi tupawh thilsual ti apuh te reng reng an chungthu rorelna hmaah ngaihtuah anih loh chuan lungin ah a khung theih loh). Chu tualchhung buaina chu a nasa tawlh tawlh a, Lincoln-a chu dinhmun khirh takah ading chho ta, a thil tum leh ngaihdan te, Sal chungchanga thutlukna zawng zawng avang chuan achang chuan a sipai general te, a khawnbawl upa te leh a party te atang meuh pawhin rinhlehna leh thlawp ziktluak lohna a hmu fo mai.

Union sipai lam tan hian a tir kumkhat leh achanve chhung chu inbeihna harsa tak leh khirh tak a ni a, Antietam inbeihna ah September 22, 1862 kuma Union lam an chak hma phei kha chuan Inzawmkhawm leh chu thil thei tawh lo ni dawn te pawh in alang rum rum hman a ni. Kum 1864 bawra Confederacy rawn vung chho leh chuan Lincoln-a chu President atan thlan nawn chi loh leh President hlawhchham a nih tir hman lek lek a, mahse a president term hnihna atan chuan George B.McClellan, Potomac Army commander hlui chu awlsam takin ahneh ta a, Popular vote pawh 243 atangin 212 lai ahmu nghe nghe. March 28, 1865, ah chuan General Robert E. Lee, Army of Virginia commander, chuan a sipai te chu Union General Ulysses S. Grant kutah a pe ta a, America tualchhungbuaina pawh alo tawp ve ta.

Ramchhung hmasawnna leh tualchhung buaina avanga chei that ngai ram politics leh hmasawnna chi hrang hrangte Linconln-a kutah a innghat a, arang thei ang bera chhim lam state te nen a thawhho a, inpumkhatna duhawm zawk politics huang chhungah pawh a duh lai in thenkhat chuan chuti mai a Chhimlam hel, Union lama lo kir leh te lo pawmzam nghal mai duh lo pawl an awm ve reng tho a, politics a hamthatna an rawn chan ve zung zung te chu an lo thik ni ngei tur a ni. Amaherawh chu chung thil zawng zawng te chu a hlawhtlinna hmu hman lovin Lincoln-a chu Kum 1865 April ni 14 ah Lemchan thiam pakhat John Wilkes Booth-a; chhimlam, Confederate tantu chuan a kap hlum ta a ni. Lincoln-a hi ennawmchhuahna hmunah kah a ni a, a epchiah In pakhat Petersen House ah lak luh a ni a, darkar kua zet nikhaw hre lova a tluk hnu in a tuk zingah aboral ta a ni. Aruang hi Springfield, Illinois ah zalh a ni ta.

Abraham Lincoln-a hi fanua lamah a tluang the chiam lova, kum 1985 december ni 24 a, atuchuan Todd Lincoln Beckwith a thih khan amah thisen zawm ngei athlahte an mang na chiah a ni. White House achenlaia afaa thih bakah khan a fa 4 zingah Puitling thlenga dam chu Robert Lincoln-a chuah kha ni a, Ani erawh hi chu kum 82 mi a nih thlengin a dama, America ram rorelna sang ber Vice President dawt hial kan tih tur Secretary of State te pawh ni a, apa ang maia mi challang leh thilti thei tak a ni. Robert Lincoln hian kum 1868 September ni 24 khan Mary Eunice Harlan chu nupui ah anei a, fa pathum
Mary ‘Mamie” Lincoln (October 15, 1869 – November 21, 1938)
Abraham Lincoln II (nicknamed "Jack") (August 14, 1873 – March 5, 1890)
Jessie Harlan Lincoln (November 6, 1875 – January 4, 1948)

An milai khi kum 17 chauh ani in athi a, A upa ber Mary khian pasalah Charles Bradley Isham chu kum 1891 khan anei a, fa pakhat Lincoln Isham (1892–1971). An nei a mahse an fapa hian fa nei lovin mual aliam ta si. te ber Jessie harlan Lincoln khian fa pahnih:- 1. Mary Lincoln Beckwith ("Peggy" 1898 – 1975)
2. Robert ("Bud") Todd Lincoln Beckwith (1904–1985)

te anei a, mahse Robert-a anaupang zawk chuah hian kawppui a nei a, chutah pawh ama fa ni lo anupuia fate nen anchengho ta zawk atichuan Robert-a hian thlah nei loa thih hnu chuan Abraham-a thlah ziding chu a lo tawp ta ni.

*********ADVERTISEMENT CLICK **********

Link:
BBcode:
HTML:
Hide post links
Show post links

HLalthazuala
Posts: 142
Joined: March 19th, 2018, 6:51 pm

Unread post by HLalthazuala » June 23rd, 2018, 7:50 pm

WORLDS MOST FAMOUS MAFIAS
*********************************************

Khawvela misualrual inzawmkhawm Mafia kan tih mai lar leh lansar zual panga te chu…….

1.TRIADS (Chinese mafia ropui ho chu)


Khawvelah hian misualrual pawl turu tak tak hi an tam mai a, Sicilian Mafia te, American Syndicates te, Russian Mafia te, Japanese Yakuza te tin Chinese Triads te. Heng misual pawl kan tih mai ho hi an inzarpharh nasa in sumdawnna hrang hrang ah an inrawlh nasa em em a. An chanchin tamtak ruihhlo leh thil danga an inrawlhna te, mi an thah dan te leh an chet dan turu tak tak hi chu film ah te leh lehkhabu lam ah te kan hre deuh nual tawh hlawm anga. An rawn in din chhoh dan leh an kalphung an history lampang hi rawn thlur chho dawn ila atha awm e.



American-Chinese film en thang chuan TRIADS ho hming hi hrelo kan awm kher awm love. Jackie Chan leh mihring tawng thei lutuk Chris 'the talking machine' Tucker te channa Rush Hour ah te pawh khan an lang nasa hle anih kha... China rama hetiang secret society ho hi 200 BC lam daih tawh atanga lo in din tawh an ni a. Chung hun lai a an din nachhan ber chu milian hovina mi rethei leh mi hnuaihnung ho rahbeha an awm dodal nan a ding an ni a. Kum zabi 17 na lai vel khan Ming Dynasty chu Manchu Dynasty chuan a rawn thlak ta a, chu Manchu Dynasty dodal tur chuan Secret society tamtak a rawn ding chho ta ani. Chutatang chuan Three in one society an tih triadic league antih bawk, Triad chu a lo ding ta ani..


He TRIADS hi an symbol chu triangle kilthum nei hi ani a, a awmzia chu Chinese cosmology a van, lei leh mihring (heaven,earth and man) entirna ani.Tin dragom lem a sen hi an hmang bawk thin. Kum zabi 19 na lai vel khan China ram ah chuan pawl lian tak pahnih hmar lamah WHITE LOTUS leh chhim lamah TRIADS ho an rawn ding ta a. Manchu dynasty do ringawt bakah European ho lo lian zel lo do chu an hna a ni chho tan ta a. Kum zabi 19na a rawn inherchhuah meuh chuan China chu ramdang sawrkar nena inremna an ziah a lo tul ta a.. British ho rawn awp tu te chuan an ramah India ram lam atangin opium an rawn chaw lut ta a, a tirah chuan China sawrkar chuan opium a sumdawn chu khap viau mahse a hlawk em avangin a lo hluar ta thuai a, tichuan 1911 a Manchu emperor hnuhnung ber chu ban anih tak chuan TRIADS ho chuan an hna ber Manchu ho do tur chu an neih tak loh avangin muangchangin misual pawl angah an in let chho ve ta tial tial a. Pawisa siamna tur atan mi rawk, mi suam, gambling, kidnapping leh mi vau a pawisa laksak lamah an tuan ta a.. Chutah opium a sumdawn na lamah an zuanglut ve ta a.

1949 a lo inherchhuah meuh chuan China ram ah chuan TRIADS pawl peng pathum lian tak tak 'Sun Yee On' leh 'Wo Sing So' leh 14K an tih ho chu an lo ding chho ta a. Heng pawl pathum te hi TRIADS symbol a triangle, kilthum nei ang deuh a pawl branch pathum ang an ni a. 1990 ah chuan member 75000 an tling chho der tawh ani. TRIADS ho hi an man pawn an pawl thuruk puan ai chuan thih mai pawh pawi an tih loh avangin an pawl chhung inrelbawlna leh.. an kalphung diktak hi hriatchian a har em em ani. 1970 lam daih tawh atang khan UK ah leh Netherlands lamah te branch neiin an chetla tawh a.Chumi hnu ah US lamah an inzar pharh ve leh a. Opium a sumdawn mai bakah loan sharking an tih a pung tamtak awma pawisa puk tir te,nawhchhi zawrh a sumdawn te,mi vau a pawisa laksak te an ti nasa em em a. Tin 'protection racket' an tih midang pawl ho laka venhim man tihluihna a laksak ang chi te an ti nasa a... London leh US vel a Chinese sumdawng ho zawng zawng deuhthaw khuan TRIADS ho hnenah hian chhiah an pe vek ani.Heng bakah hian Golden Triangle atangin US leh ram dangah Heroin (No4) hi an tawlh lut nasa em em bawk a. Tin China ram atanga eizawnna tha zawk beisei a US vela a ruka pem duh te hi buaipui in mi pakhat ah US $35000 vel zel te an laksak a. Heng an buaipui ho te hian pawisa pek tur an neihloh chuan an ba rulh nan an duh duh dan in an chhawr mai a. Hmeichhia te phei chu nawhchizawrhna hmunah an chhawr.. mai thin ani.



TRIADS ho hian an pawl phatsan tum ni a an hriat chu an that mai a. An lu samurai ten an tan sak mai thin. Tin an pawl zinga mi pakhat in an pawl pawi lo sawi ta se ngaihdam dil nan a kutzungtang chu amah ngei in a tan anga an pawl hotupa hnenah a pe tur ani. Chupawh chu an ngaidamlo anih chuan an that tho zel. Tunlai khawvelah chuan TRAIDS ho hi misual pawl a ruka sumdawng chak ber leh lian ber pawl an ni chho ve tawh ani.


2.YAKUZA (Japanese mafia.The tattooed protectors an tih ho chu)


Kum zabi 17 na lai vel khan Japan ram chu a in sawi danglam nasa hle mai a. Rei tak tualchhung indona a awm hnu in remna leh muanna a rawn awm ve ta a. Sipai pawl SHOGUNS an tih ho chuan rorelna changin, ram inrelbawlna siamthat hna chu an thawk tan ta a. An raldo pawl thami SAMURAI WARRIORS ho chuan indona a lo tawp takah chuan hna thawh tur an neilo tan ta a, tichuan tam tak chuan suahsual rawng an bawl tan ta a..



Heng Samurai Warriors kalsual ho hian pawl anga insiamin thingtlang khua te an run a,an eitur leh ro thil te an laksak ta thin a. Tichuan heng Samurai Warriors kalsual ho laka mipui te humhim tur hian hetianga kalsual ve lo ho leh mi thahnemngai zual chuan venghimtu pawl an indin ve ta a. Heng mi te hian mipui te thlawp an hlawh em em a, tichuan mipui vantlang venhim hna chu an thawk ta thin ani. Mahse hun a lo kal zel a heng pawl mipui vantalang venghim tura indin ho pawh hi an lo kal sual ve leh tan ta a... Tichuan an ni ho pawh hian mipui te hnena tihluihna a pawisa khawn an ching ta a, tin gambling khelh na hmun te an hawng chho a. An inkhelhna thin ber chu anmahni card game 'hanafuda' an tih ani a. Hetiang card inkhelhna a a chhe bera an ngaih chu card no 8(ya) leh 9(ku) leh 3 (za) inkawp neih hi ani. Hetiang card nei te hi chu YAKUZA tiin an sawi thin a, mahse hun alo kal zel a, YAKUZA tih chu chutian pawl, misual pawl ang chi sawi nan chuan an hmang chho ta zel ani...

Kum zabi 18 na lo inhrechhuah chuan YAKUZA pawl chu liantham takin an ding tawh a,SHOGUNS ho nen chuan inzawm ru in shoguns ho chuan an thil sual tih leh sum lakluhna lam chu an haider sak a, YAKUZA ho chuan Shoguns ho chhawr tur hnathawktu mihring lam an supply ve thung bawk a. Tichuan hun a lo kal zel a, an pawl pawh chu a lo lian ve zel a. Thil diklo tamtak ah inrawlh mahse anmahni chuan mipui te venghimtu angin an la in chhal reng thova... Kum zabi 20 na an rawn chuankai meuh chuan YAKUZA ho chu politics lamah pawh an inrawlh thuk tawh hle ani.


Indopui pahnihna lai a American sipai ten Japan an han luah khan YAKUZA ho chu han khap beh an han tum viau tak na a, a hnu lawkah Communist sawrkar rawn lian zel tur lo do tur chuan an inthurual pui leh ta zawk a ni. Tichuan YAKUZA ho chu an lian tual tual a, ruihtheihthil, nawhchizawrhna, gambling, ralthuam tawlhruk na thlenga an inrawlh mai bakah stock market lamah thlengin an inrawlh thuk ta em em mai ani..



YAKUZA an tih ho hi chhungkua 'familly' an inti mai a. An pawl a hotu ber leh thu ber chu OYABUN an ti a. Engkima thu tawp siam tu ani a, rorel tu leh pa ber nih a kawp a, a ho te chu KOBUN an ti ve thung a. An pawl a tel tur hian fiahna, enchhinna hautak tak tak mai paltlang angai a, heng enchhinna te hi an paltlang hnu ah an mahni thisen ngei a hming ziak in Shinto temple ah intiamkamna an nei ve leh a, hetiang an pawl a tel te chhinchhiah nan hian dragon lem emaw lian tak tattoo in an hnungzang ah an chhu thin.. Tin an pawl ami KOBUN te hian thil engemaw tisual se an pawl a tel an la duh a, thih an duh lo anih chuan an hotupa OYABUN hma ah an kutzungte chu an mahni ngei in an tan chhum anga, rawmawl var in an fun anga tichuan an hotupa ber hnenah chuan ngaihdam dil nan an pe tur ani. YAKUZA member hi kutzungte bung lo an awm mang lo ani.



March ni1,1992 khan Japan sawrkar chuan YAKUZA pawl ho hi official takin dan chhung atangin a hnawt chhuak a, mahse an mahni hi engkimah an inrawlh thuk tawh em avangin an chungah... engmah tak tak action an la thei chuanglo ani. Tunah hian Japan ram ah khian YAKUZA member 900000 vel zet an awm a ngai ani...A TAWP TA.( A ngaihnawm em?? hehehehe)

3.ORGANISAZIJA (THE RUSSIAN MAFIA):

Kum khat a US $100billions vel la lut a, member pawh 1.8million vel nei, private leh public company pawh 40000 chuang nei a khawvel ram tin a in zar pharh a, nawhchizawrh, pawisa lem siam, a ruka sum dawn, ralthuam leh drugs tawlh ruk, neuclear ralthuam siamna hmanraw tawlhruk thleng a in hnamhnawih. An ramah chuan ORGANISAZIJA an tih sawrkar rorelna thlenga inrawlh, an tan a hnawksak leh an thu zawm lo te awlsam taka that mai thin THE RUSSIAN MAFIA ho hi enge an nih chiah i lo sawi chho dawn teh ang.

Russian gang ho hi an in din tan na ala rei vak lova. 1970s chho vel atang khan an rawn inlar tan a. Atirah chuan pawisa lem siam te, pawisa khelh lamah te, rangkachak leh paintings man to tak tak tawlh ruk ah te an in hnamhnawih deuh ber thin a. Soviet Union a lo keh darh khan heng Russian Mafia ho hian Sicilian Mafia lian pahnih 'Camora' leh 'Ndrangheta' te nen thawh ho na thuthlung Poland ah an siam ta a. Tichuan khawvel pum ah inzar pharh in, drugs leh ralthuam tawlh ruk te, neuclear ralthuam siamna hmanrua uranium vel tawlh ruk te leh thil dang dang ah an inhnamhnawih chho ta zel ani. Russia sawrkar milian tak tak te ho hian heng mafia ho do ai chuan thurual pui mai a hlawk thlak zawk a, hriselna in a haw lo zawk tih hi an ngaihdan a ni mauh mai a. Russian Mafia te hian an sum lak luh atanga 50% vel zet chu sawrkar milian te tham nan an hmang ral ani. Hei vang hian Russia ram inrelbawlna ah hian zung thuk takin an kaih tlat tawh a, chuvangin Russia sawrkar hian engti kawng mahin heng Mafia ho hi a dodal ngam tawh lo ani.



Russian Mafia te hian an pawisa lakluh na pakhat chu sumdawng leh company hrang hrang te hnen ah TV vel a advertisement vel tih sak a, chumi atana pawisa lak leh protection racket an tih mai, gang dang lak atanga humhim na man lak ani. Russia ram a sumdawng ho zawng zawng deuhthaw leh khawvel ram hrang hrang a company lian tak tak hian Russian Mafia ho hnenah hian an sum lakluh 10% atanga 20% thlengin an chhung lut thin ani.


Russian Mafia ho hian an duh dan a thil ti lo leh an tan a hnawksak deuh tur ni a an hriat chu an dahtha mai thin a.Russia ram a an independent television station neitu pakhat Valdislav Listjev pawh an tv programe ah heng mafia hovin a company advertisment ti chhuak tura an tih chu a lo hnar avangin 1995 March ni 1 khan a in a a lut step a a kal chho lai chu silaiin an kap chiam mai a, a hmunah a thi der mai ani. Heng a kaphlum tu te hian anmahni inthup pawh an tum chuang lova mahse man an ni ta chuang lo.. Russian journalist pakhat Dimitri Cholodov pawh in heng Mafia ho te leh Russian sipai lampang ho inthlun zawm dan hi a chhui a chui a, he a thil chhui result hi 1994 October thla khan Russian parliment-'Duma' an tih ah chuan pharh chhuah a tum a, mahse a parliment building a pan laiin a car ah bomb a puak a a thi fel der mai ani.Hetiang anih avang hian heng Russian Mafia ho hi tuman an dodal ngam tak tak lo ani.Russia ramah phei chuan mipui hmuh lai pawn mi that se tumah manchhuah an awm ngai lo...


Russian Mafia ho hian hetiang ang chi pawl dang te ang bawkin an pawl a tel tur te hi thutiam te neih tirin an la lut ve thin a, an thutiam bawhchhia a damchhuak ta hi sawi tur an awm mang lo ani.British National Criminal Intellegence Service ho chhut dan chuan European Union ho ram a drugs leh ralthuam tawlh luh zawng zawng 60% hi chu heng Russian Mafia ho in an tawlh luh niin an ngai a, tin neuclear ralthuam siamna hmanrua te hi khawchhak lam atang te in an tawlh kual nasa em em a. Heng hmanrua te hi a lei ngam huai apiang hnenah an hralh mai ani. Russian Mafia te hi khawthlang lam ram ho ah khuan an che nasa zual a,mi vau a pawisa laksak te, mi kidnap a sum tamtak a tlan tir te, bank rawk te, pawisa hlawh a mi thah te an ti nasa em em bawk ani. Heng khawthlang lam ram bialtu an boss hi Vyacheslav Ivankov ani a, amah hi FBI ho phei chuan 'THE RED GODFATHER' an ti hial nghe nghe ani. An chettlat na hmuna gang tenau deuh lo awm ve te chu a rawt chimit hmak hmak mai ani. Amah hi FBI hovin 1995 khan an man na a jail chhung atangin a ho te hi ala thunun zel thei a hna an thawh ngaiin an la thawk reng thei tho ani.

Russian Mafia te hian khawvel ram hrang hrang ah an mahni company lian tak tak an nei teuh mai bawk a, a pumpui a kum tin a an pawisa lakluh hi US $100 billion vel ni a chhut ani a, tin khawvel pum ah hian member 1.8 million vel an nei a ngaih ani bawk..PUI HEM HEM TAK CHU AN NI VE ANI.


4.SICILIAN MAFIA: THE LEGEND
Khawvela Organised Crime lian ber leh turu ber mai chu....

Khawvela misual rual Mafia an tih mai ho chungchang sawi tawh chuan American Mafia ho chungchang hi sawi tel ngei ngei ngai te zing ami ani tlat mai. Hman deuh khan Traids ho te, Yakuza ho te leh Russiam Mafia ho te chanchin ka rawn sawi nual tawh a. Sicilian Mafia ho chungchang hi ka la rawn post leh ang ka ti na a dik tak chuan chipchiar deuh hlek a post ka duh si a, chipchiar deuh tur chuan a thui deuh angai bawk si a. tin Sciliian Mafia ho chanchin sawi chuan American Mafia ah sawi luh a ngai zel thin si a, a thui dawn lutuk a chuvangin post loh ah ka tlak ta reng mai a, mahse tunlai chu thil mak lam aiin hetiang lam deuh hi a lang tlat mai a, kan rawn thar thawh leh ta hluai anih hi. Chhiar fe tham law law in aw niang. Scilian Mafia hi ka rawn sawi phawt anga a hran in post hranah American Mafia chanchin post hranah kan rawn post leh mai dawn nia.

A BUL THUM ATANGIN: American mafia chanchin sawi dawn chuan a hmasa in Sicilian Mafia chanchi hi sawi hmasak ziah angai tlat thin. A chhan pawh Americam Mafia kan tih ho te hi Sicilian Mafia te ho siam vek ani tlat si ani. American Syndicate an tih mai misual rual ho chu 1934 chho khan an lo din chho daih tawh a. Heng misual rual ho hi America tuallaiah an lo vawk lal len tawh thin a. Thil sual tihna chi hrang hrangah an lo inrawlh hnawk kual ve hrep tawh thin ani. Mahse he an rorelna hi Sicilian Mafia turu lutuk mai ‘The Cosa Nostra’ ho in an tih chuan America ram chhunga an rawn zauh chinah chuan nawr tawmin an awm ta tlat mai.

MAFIA HO CHU TUTE NGE: Tunlai ah chuan khawi ram ami pawh nise misual rual, organised crime an tih ang chi a inhnamhnawi ho hi chu Mafia tih hian kan sawi vek tawh mai thin a, mahse hei hi a dik reng reng lo. Mafia tih lo chhuah na tak chu Sicily lam atang dih in a ni tlat mai. Kum Zabi 18na chho velah khan Sicily ram hi rethei tak mai an ni a. an ram chhunga hmun ruak awm zawng zawng chu mi hausa hovin an nei vek a. Heng mi hausa ho te hian an ram chu sawrkar inrawlhna tel maih lovin al a, mi rethei chu an rethei tlawk tlawk mai a. tichuan kum zabi 18na tawp lam ah khan heng mihausa ho te hi khawpui lamah an insawn ta hlawm a. tichuan Sicily ram chu mirethei ho kutah rethei takin an kalsan ta a.

Heng mi hausa ram neitu te hian midang kutah an ram zau pui pui chu hnutchhiah in chung ho chuan mirethei ho hnenah chuanraeh hi , an ram hman man chu tamtak an thing tawk tawk mai thin a. Chung an pawisa lak te chu mi hausa ho hnenah chuan an chhung lut leh thin ani. Mirethei ho chuan ei an hmuh na tur in rim taka an thawh tauh tauh angai a. Heng a enkawl tu te ho hi an mahni misual rual chung lai ram vela pawisa khawn thin ho lak atanga venghim tute an ni nghal bawk a. Tichuan hun a lo kal zel a 1860-1990 chhoah chuan heng ho hi pawl chak tak angin an lo ding chho ta a.

Mafia chu a lo piang ta ani. Mafia tih awmzia hi sawi dan a inang lo nual mai a. Sawi dan pakhatah chuankum 1860 chho thleng khan Southern Italy hi French ho awpna hnuaiah a awm a. Tichuan Italian ram leh hnam hmangaihtu te chuan thuthlung siamin ‘Moete alla Francia Italia anela’ tih motto an nei ta a, a awmzia chu ‘ Death to France gasps Italy’ tihna niin a hawrawp bul ber theu la in Mafia tih hi alo piang chho ta ani an ti a. Tin thenkhat chuan Arabic tawng ‘mahyah’ tih atang lak niin a awmzia chu insawithei tih na lam a kawk ani an ti thung bawk.vawi khat chu French ho chuan Sicily thingtlang khua chu an run chiam mai a. Nu pakhat fa nula tleirawl te hi pawngsual atan an pawt lui a, chu nu chuan tanpuitu au in, ‘Ma-fia...Ma fia” ‘My daughter’ tih in a au vak vak mai a. Chu chu hria in a khaw pa ho chuan in punkawm in chung French sipai ho chu an bei let ta a. Hetatang hian a huhova in zawmkhawm in Mafia hi a lo piang ta ani an ti thung bawk. Eng pawh chu nise Sicilian Mafia ‘ Cosa Nostra’ an tih bawk chu a lo piang ta ani.

MAFIA AN CHAK CHHO TUAL TUAL: Hun a lo kal zel a, Mafia ho pawh chu an in hlawmkhawm tha tial tial bawk a. Pawl chak tak mai an lo ni chho ta a. Kalphung leh dan te felfai takin an nei ve thlap bawk a. Ram 400,000 hectares vel a zau an nei a, chung ram te chu mi rethei ho hnenah chuan man awm in an hawh tir a, tin an mahni venhimna man an la tel bawk a, tin thuneitute lam pawh an tham chho ta zel a. Reilote chhungin Italy ram chu an thuhnuaiah an dah chu a ni ta der mai a. An mahni dodaltu apiang te chu an dahtha hmak hmak mai a. In vauna hmangin pawisa tam tak tak mi chhuhsak an ching chho ta zel bawk a. An mahni pawl chhung ami an danah chuan 'Omerta' an ti a, chu chu tu hnenah mah an pawl chhung thil sawi chhuah awih loh ani a, hetiang an 'omerta' dan bawhchhia chu an chi leh kuang te zawng zawng nena thah chimih vekna dan, 'Vendetta' an tih chu an nei leh a. Heng an dan te avang hian an pawlah hian an rinawm em em a, a phatsantu te erawh chu dam chhuak an awm ngai lo thung ani.

DODALNA AN TAWK VE: Hetia Mafia ho an lo chak chhoh viau takah hian dodal tu neilo a vawkpui lal len an ni hauh bik lova. Benito Mussolini a rawn lal khan Cesare Mori, Perfect of Palmero hnenah dan kalh a chetna zawng zawng ti tawp tura thuneihna pumhlum a pe ta mauh mai a. Ani hian dan kalh a chetna chu nasa taka bei let in Mafia member tamtak chu man in tamtak an inpe bawk a. Tin tamtak chuan an ram chhung chu an tlanchhiat san ta bawk a. Heng tlanchhe ho te hi a tlangpui in America ramah an lut tlangpui a mahse heng America rama tlanchhe hontam zawk hi chu Indopui Pahnihna lai chho a tangrual sipai hovin 1943 a Italy an lak let rual khan Sicily ah hian an let leh deuh vek hlawm ani.

AN HUANG AN ZAUH TIAL TIAL: Indopui Pahnihna a lo zawh chuan Italy chu a tlakchhiat ve lai tak anih avangin chhim lampang state a mi rethei tak tak te chu engtikawng mahin tanpuina a theh chhuah theih takloh ah chuan hei hi Mafia ho chuan remchangah la in an thil chin than thin blackmail te leh mi vau a an sum laksak bakah loan-sharking an tih mai a pung tamtak awm a pawisa puk tir te chu an ching chho ta bawk a...hei zet hi chu a hlawk ta. Chutah smuggling lam leh drugs lama sumdawnna te pawh an khawih chho ta zel bawk a...1950-1960 chho phei kha chuan lian tawh tak hi an ni ringawt mai ani.

THE FRENCH CONNECTION: Hetia drugs a sumdawnna lama an zuanluh takah hian Southern France lama Corsican ho nen chuan an thawk ho ta a, tichuan 'The French Connection' an tih chu a lo piang ta. Hemi hnu hian 1960s chho vel khan Corsicans ho nena an inzawmna chu chhu chat leh in Chinese gangs ho te nen an inzawm leh a. Drugs vel chu khawchhak lam ram atang chuan an chaw lut ve ta thung a. Hetih hun hmalam hi chuan Sicily hi an base ang deuh chauh ah an hmang thin a. Mahse Corscian ho nena an thawh ho atang hian Sicily thliarkar hi drugs siamna hmunpui berah an hmang chho ta a 1980s chho ah phei kha chuan kumtin khawvel hmun hrang hranga heroin hralh tur 20% vel hi chu Sicily thliarkar atanga Mafia ho siam chhuah niin an ngai hial a. Kumtin ton60 vel siam chhuak ang an nih chu.

BUAINA NEUH NEUH AN NEI: Eng pawlah mai pawh hian sum a tam chuan buaina leh nihna inchuhna pawh hi a tam thin a. Hei hi Mafia ho pawh hian an pumpelh chuang lo. An mahninpawl chhung buaina ah hian Sicily ram chhungah ngawt pawh mi 200 chuang in an nunna an chan phah hial ani. Mafia ho hian an mahni dodal deuh leh hnawksak an tih deuh chu an that mai thin a. He an mahni chhungkaw buaina pawh hi tualchhung buaina ang hiala a kal chhoh tak avangin sawrkar lam chuan an buaina chingfel tur chuan Italian National Police Force ami General Carlo Alberto Dalla Chiesa chu an tir ve bawk a, mahse a chingfel lo chiang kher mai, thla li chauh a buaipui hman tih in Salvatore Toto Rina, Corleone Clan an hotupa thupek in an nupa in an kap hlum der mai ani. Salvatore-a hian mi pawimawh dang pawha that teuh mai a, 1993 khan man a ni a, damchhung tang tura a chungthu rel ani ta nghe nghe ani. He an mahni Mafia chhung buaina avang hian Mafia chhungkaw zing ami pakhat Tommaso Buscetta, Brazil a an man chuan an pawl thuvawn 'omerta' ngawih hmaks thuthlung chu bawhchhia in a pawlpui te chet dan zawng zawng chu Judge Falcone-a hnenah chuan a puang ta mai a. Tichuan mi tamtak an man pha a mahse drugs a an sumdawnna erawh a tlakchhiat phah lo nasa mai.

TICHUAN: An sumdawnna chu a luan chho tial tial a. Khawvela drugs a sumdawnna chunan control a ni ta ber mai a. Mafia ah hian chhungkua 'clan' an tih mai pawl tepen ang deuh 186 lai an awm a. Colombia lam a cocaine vel a sumdawng ho nen te an inzawm chho zel a, khawvel pum an dap chhuak hi ani ngawt tawh mai a. Khawvela sawrkar chak ber America meuh pawh in a tihngaihna tak pawh an hre lo chu ani a...Heti chinah hian rek bung phawt ila...An hotu lawk zual leh America ram lam a an chet dan chungchang vel chu post dangah AMERICAN MAFIA tih ah ka la rawn post leh dawn nia....

5.AMERICAN MAFIA
Khawvela Organised Crime lian ber mai chu....
KA ANG PHAWT DAWN: Ahmasa in thu ziak reng reng hi khawvel in literature lama thu ziak an dah san em em te hi thutak ‘reality’ an ni vek chuang lo a. Shakespear-a thu ziak te, Christopher Marlowe thu ziak te leh khawvela ka thawnthu ngaihsan ber zing ami ‘The Lost Horizon’ te pawh Fiction hlir an ni tho a. Chutih laiin Mystery Fiction te mahni irawm chhuak in kan han ziak ve a, kan han post chhuak a, a tak tak emaw in lo ti a, chutah hmun khatah docs ah KEIMAH BIG DADDY HMAHMATEA:KA DAWT SAWI THENKHAT TE tih in kan dah chhuak ve a, hetia fiction ka ziahna chhan tak hi thangthar thu ziak mi te fiction variety dang deuh hlek ziak tur a ain fuh nana ka tih ve ani..chutih karah.. “ Fiction ani tih i rawn sawi a ka rin loh phah vek che, ka hmuh hniam phah vek che,” min han ti daih mai hi chu literature lama kan khawhawi a la hniam zia ti lang tu mai niin ka hre ve tlat. Chuvangin tun tum chu REALITY unhlun lutuk kan posr ve thung ang e.

FOREWORD: American Mafia ho chanchin sawi tur chuan Sicilian Mafia ho chanchin sawi phawt angai kan tih tawh kha. A hmasa lam khan Sicilian Mafia ho chanchin leh an tobul te ka rawn sawi nual tawh a, a lo en let leh duh tan hetah hian en leh mai tur ani e- https://www.facebook.com/photo.php?fbid ... =3&theater

THE ROARING 20s: America ram kum 1920s chho vel kha chu a boruak a pui thei hep hep te e. Khang hun lai kha Total Prohibition an tih hun la, zu leh a kaihhnawih thil reng reng an khap bur hun lai kha ani a, mahse helai a kan total prohibition nen hian a danglam tehchiam lo. A ruk a zu zawrh na hmun kha a tam em em mai a. Drinking Dens an tih kha tamtak a awm a, hengah te hian zalen takin zu a black in an hralh chhuak a, tin pawisa khelhna hmun te leh nawhchizawrhna hmun te tamtak a awm bawk a. Heng hmun te hi sawrkar lam chuan hre reng mahse tih theih an nei tlat lo mai le...Hetih hun, America ram boruak sosan lai tak hi ani "The Roaring 20s" an lo tih thin chu.

ENTER THE MAFIA: Hetianga zu khap beh an nih chiah hian black market 'bootlegging' an tih ah chuan sumdawnna hlawk lutuk tak mai a awm tlat mai le. He aruka sumdawnna hlawk tak mai hi Mafia ho chuan an rawn hup ta chat mai le. 1880-1914 chho vel khan an ram retheihna avavngin ram tha lehzual um in Europe ram hrang hrang atang chuan mi an pem lut ruih ruih mai a. Italy atang te, Ireland lam atang te leh Russia lam atangin Juda ho te tamtak an pem lut ta a. Heng 'immigrants' an tih ho zingah hian mi thalo tamtak an in phum tel ve a, chung ho te chuan pawl te siam in a ruka sumdawnna lam an khawih chho ta a. Heng ho zingah hian Sicilian Mafia, Cosa Nostra an tih bawk an mahni ramah chuan The Black Hand an tih mai ho chu rawn tel ve in America ramah chuan branch an han hawng nghal phawt mai a.An mahni hnam bil angin Unione Scicilina tih chu an han din phawt mai a.

He pawl hi Sicilian ho huapzo pawl anga din ni mahse a ruka sumdawnna inghah nana an din ani a. Reilote chhungin khawpui hrang hrangah in zar darh in 1917 ringawt pawh khan Chicago chhungah ringawt pawh inhmuhkhawmna in 38 leh member 40000 chuang an nei hman der mai ani. He pawla an hotu ber pakhat chu James'Big Jim' Colosimo niin ani hian hneh takin he pawl hi a enkawl a. Pawisa khelhna hmun 'casino' tamtak siamin nawhchizawrhna hmun te leh zu dawr te a rukin tamtak an siam a. An thil tih hmulo der turin sawrkar thuneitu te lam thamna tam tak an pe a, tin chutianga thamna an pek ho chu an thuhnuaiah an dah nghal zel bawk a. Tichuan sawrkar lam pawhin an do hleihtheih loh pawl chak tak mai Sicilian Mafia ho din American Mafia chu a lo piang chhuak ta ani. Colosimo hi 1922 khan an pawl pui tho Frank Yale an an pawl chhung buaina avangin a kap hlum a, sawrkar lamah zung a lo kaih thuk hle hman tih a hriatna chu a thih hian sawrkar mi pawimawh thahnem tak, city councillor 9 leh judge 3 leh, congressmen 2 leh senator 1 bakah mipui 5000 chuang lai a vuina ah hian an tel nghe nghe ani.

HERE COMES AL CAPONE: Frank Yale-a hi mi a ani hauh lova, suahsual rawng bawlna kawng a thurual pui tur, mi fing tak leh chhawr tlak tak si chu a melh ru ve reng a. Tichuan a mit chu Brooklyn lam chhuak, kum 14 mi lek Alphonse Capione, a thian ten Al Capone ti a an koh mai, an street gang pakhat a an hotupa pawisak neilo zet mai chungah chuan a fu ta tlat mai. Al Capone-a hi Napolitan chhungkaw rethei tak atanga rawn seilian ani a. An chhungkua hrim hrim hi Street Gang chhungkua an ni hrim hrim mai a, hei vang hian Capone-a pawh hi hetiang lamah hian a inhnamhnawih hma hle mai a. Kum 14 anih chuan ama Street Gang te nei in sumdawng ho hnenah an mahni venhinma chhiah an khawn thin a. A pe duhlo tu te chu an mahni vek hian an dawr leh dawr bungrua te an suasam sak ta thin a, a dawr neitu te tan chuan an phut zat pek mai chu a finthlak zawk tlat thin ani. Hetiang mi rorum tak mai anih avang hian kum 17 mi anih chuan Frank Yale-a chuan a ruka a zu zawrhna hmun pakhat chu a enkawl tir ta a, hemi hmunah hian ani a customer pakhat nen an intihbuai na lama a bianga chemte a an vih sakna ser Al 'Scar Face' Capone tih hming a lo put phah na chu a lo tawn tak ni. Hemi hnu hian a mi ngaihsan deuh mai Colosimo tupa Torrio nen an inkawp chho ta a, hetatang hian sual kawng thuk zawk chu zawh chhovin tualtnana hialah a inhnamhnawih chho ta zel a. Torrio hian Big Jim Colosimo a thih tak avangin New York pumpui a an nawhchi zawrhna leh pawisa khelhna hmun vhu rochhungin Al Capone nen chuan an enkawl chho dun ta a ni.

MIGHTIEST IN THE UNDERWORLD: January ni 16, 1920 khan US Constution ammendment chuan an dan siam tawh zawng zawng a hlawhtling lo ber tur zu khap bur na dan 'Total Prohibition' Act chu a ti chhuak ta rup mai a. Mi fing lutuk Capone-a chuan a tan kawng tha a inhawng tih hria in thil hlui zawrhna dawr 'Antique store' a hawng ta vat mai a. Hetah hian a rukin duhtawkin sawrkarin a khap bur mai zu chu a hralh ta hem hem mai ani. Irish ho te leh Russian ho te leh Juda ho te chuan rawn ti chho ve mahse Al Capone leh Torrio te inkawp chu an ne pawh an ek pha lo a ni. Tichuan bar te leh 'gambling dens' te nawhchi zawrhna hmun te siam belh chho zel in sum tamtak an la lut ta hem hem mai a...tu han khin rual nilovah an in siam chho ta a ni. Khawsak pawh an khawsa sang dun kher mai le. Limosine car ah ngat khawlai an leng a, party manto tak tak an siam deuh reng bawk a. Tin sawrkar mi pawimawh zawng zawng an tham lungawi a, police ho te thlengin an thuhnuaiah an kun a ni ta ringawt mai ani. An gang hmelma Irish mi Dion O'Banion thah a nih tum pawn an mahni laka evidence zawng zawng a bo vek mai ani.

THE LAST DAYS OF AL 'SCAR FACE' CAPONE: America ram chhunga gang hrang hrang awm neuh neuh chhungah innghirngh na neuh neuh a awm ve reng a.Mi tamtakin an nunna an chan phah a. 1925 khan Torrio chu man a lo nih takah chuan Capone-a kutah an pawl leh sumdawnna chu a pumhlumin a hlan ta a.Capone-a hian an mahni dodal leh el deuh chu a dahtha hmak hmak mai a, tichuan reiloteah American Underworld a mi thil tithei ber a lo ni chho ta a ni. Kum khata a pawisa lakluh hi a hun lai khan 60$ US million anga chhut a ni hem mai ani. Mahse misual vanneihna hi a tluang reng fo tlat lo. 1925 ah man a ni ve ta a. Kum 11 tang tura a chungthu rel a ni a, khawvela lungin tlanchhuah har ber a sawi Alcatraz Island ah kum 8 a tan hnu ah a hriselna that tawk loh avangin chhuah ani a. 1948 ah syphilis vangin Maiami ah khawvel Organised Crime history a mi ropui ber mai chu a boral ve ta ani. A tan lai pawh hian tanin chhung atang hian a sumdawnna hi bahlah miah lova a enkawl tho bakah tanin chhung atnang hian a thupek in a ho te mi 10 chuang chu an tihlum a ngaih ani bawk.

THE MOTHER OF ALL SYNDICATES: Capone an Chicago lam a ro a rel laiin New York lamah chuan Irish, Italian hi leh German leh Russian gangs hovin nawhchizawrh lam an lo buaipui ve thung a. Chutih laiin Polish ho te chuan punga tamtak awma pawisa puk tir leh paeisakhelh lam an lo buaipui thung bawk a. Tichuan Salvatore 'Lucky' Luciano te, mi thah hrehna nei map lo Benjamin'Bugsy' Siegel leh Russian mi Mei'or Suchowljansky, a hming lam a har avanga Meyer Lansky an tih tak te ho chuan zu a sumdawnna chu a fawng an chelh chho ve ta a. Lucky Luciano te Bugsy Siegel te hi an ni tuna Khawvela Casino hmunpui Las Vegas, Nevada Thlaler khawro lutuk mai a rawn din chhuak tu te chu. Las Vegas khu misual rual hondin ngat anih khu.Hetih lai hian pawl leh pawl inkara buaina neuh neuh a awm thin avangin leh mi tamtakin an nunna an chan thin avangin Lucky Luciano chuan pawl hrang hrang inzawmkhawm chu Al Capone te bulah chuan a rawt chhuak ta a. He pawl ah hian Italian ho kherlo pawh an tel thei anga, an chanpual thuhmun theuh in an insem bawk dawn ani tih rawtna chu an chhawp chhuak ta a.

Tichuan American Mafia ho chuan he rawtna hi 1934 a New York ah leh Kansas City a an inhmuhkhawmna ah chuan pawm tlangin American Syndicate chu a lo piang ta...He syndicate hi ani American Mafia ti a khawvel in a lo hriat lar tak chu. Mi tamtak hian American Mafia ho hi Sicilian Mafia hlang emaw American gangs hlang ho emaw an ti thin a, mahse he syndicate ah hian hnam hrang hranpawl ho an tel a, mahse a kaihhruai tak tak chu Sicilian Mafia ho tum niin a tel tam ber pawh an ni reng a ni.

THE GOD FATHER: Tichuan Luciano rawtna angin New York khawpui chu syndicate member te chuan bial bik chan neiin an insem ta a. 1931 a lo inher chhuah chuan Syndicate chu hotu panga Big5 an tih ho awpna hnuaiah chuan a awm ta a. Heng Big5 te hi ani The Godfather an tih tak Dons an tih ho te chu. A tirah chuan mi 9 God Father atan hian an in ruat a, mahse man tawk keh thi te an awm tak avangin a thar in ruat lovin a la bang mi 5 te hi Mafia Dons chu an ni tlang ta a ni. He Big5 ah hian Luciano chhungkua ami vek Genovese clan te, Bonnano clan te, Lucchese clan te, Gambino clan te leh Colombo clan te vek an ni nghe nghe ani.

THE LEGEND LIVES ON: Kum 1933 ah Khawvel ram ropui ber in zu a khap hneh tak loh ah khan Total Prohibition chu a lo tawp ta a. Tichuan American Mafia ho chuan nawhchizawrh, gambling leh casino lamah te an sumdawnna an chhunzawm ta zel a. Tin heroin lama sumdawnna ah zuanglut in a tirin Corsican ho nen inkawp in 'The French Connection' an tih mai chu an han siam phawt a. Hemi hnuah hian am inzawmna chu chhu chat leh in Chinese gangs ho te nen inzawm leh in khawchhak lam atangin heroin an chawlut a. Chutah Columbian Drugs Cartel ho nen inzawm leh in anni hhen atang hian Cocaine an chaw lut ve thung bawk a. Tichuan khawvela ruihhlo a sumdawnna lian ber mai chu tun thleng hian an la kal pui ta mup mup reng mai ani. America sawrkar meuh pawh in a tihngaihna tak pawh a hre ta lo ani e.....Kumtin a an pawisa lakluh hi US Sawrkar kumkhat budget, an Air Force leh Navy te zawng zawng enkawlna leh ramchhung development atana sum dah ai hian zuk han tam daih a mawle.....Theuneu lo mai mai.....

*Source: Last Mysteries Of The World
Like

********ADVERTISEMENT CLICK ***********

Link:
BBcode:
HTML:
Hide post links
Show post links

HLalthazuala
Posts: 142
Joined: March 19th, 2018, 6:51 pm

Unread post by HLalthazuala » June 24th, 2018, 6:47 pm

LAWRKHAWM...
*********************************************

1) *HITLER-A EITUR TEM HMASATU'N CHINGHNE PUK RAPTHLAK THURUK PUANGZAR*
Author: Kiddy Vanchhawng

~
Kum 2014 a mi daih tawh kha ni mahse la hre lo leh la chhiar lo kan awm takin kan dah mai mai nge.
<><><>
--------------
...Hitler han tih leh Rapthlak hi a inzawm ve deuh tlat a, a hming emaw a chanchin tlem tal emaw hrelo hi kan vang hle awm e. Thih hlaulo nia mi zawng zawng hriat a nihna te leh engmawti taka a vanneih theih riauna te kha thilmak tak chu a ni ve awm e.
.
A chaw ei tur apiang chu a hnuhnungber a ni thei reng a. Kum 25-a upa, Margot Wolk leh a thian te chu thlai hring eitur (vegefarian dishes) an hma a chhawp tlem an ei zawh chuan lungchhe vankaiin, Ui ang maiin a tap/te ngawih ngawih thin, a chhan chu nungdama anla awm mial vang chauh a ni. Margot Wolk hi Nazi chu a nilo a, mahse Indopui II-na laia, uluk theihtawp a ven, Adolf Hitler-a Chinghne Puk (Wolf's Lair) a hmeichhe tleirawl naupang te te 15 chhawr zinga pakhat a ni. A hna chu Nazi hruaitupa, Hitler-a chaw-ah tur pawlh anih leh nihloh fiahna'n, a ei hma-a tem hmasak a ni.
.
Amah chiah hi an zinga dam khawchhuak awmchhun a ni a. A thiante chu January 1945-a Red Army ho hmahruai bomb-naah emaw kahhlum emaw vek an ni.
.
Tunah chuan he hmeithai, kum 96 mi, Margot Wolk hian khang hunlaia Hitlera ei tur tem hmasatu anihna avanga a zahna te hnehin, kum engemawzat, alo ngawihbopui tawh chu German television hnenah a puang chhuak ta a ni.
.
Tun kar thawhlehni (16 sept )a a huntawng rapthlak tak chungchang sawina hun program an siam, Berlin-a RB television-in an tihchhuahah chuan,
"Chaw chu thlai hring ring mi te chaw (vegetarian) a ni ber a, chutihlai chuan British hovin Hitler-a chu Tur-a hraihlum an tum tih thuthang a leng nasa hle a ni. Sa a ei ngai lova, buhfai (rice), noodles, peppers, peas leh zikhlum min rawn pe thin a ni." a ti.
.
Mahse heti hian a ti a: "Nula thenkhat chu an hlauh avangin an tap thin a. Kan eizo vek tur a ni a, kan ei zawh atang in darkar 1 kan nghak a, chuti ang hunah chuan englai pawh hian kan damlo mai ang, kan thi mai ang tih hlauthawng takin, thin phu dep dep in kan awm thin. Kan thi lo chu lawm in Ui ang maiin kan tap rawng rawng thin a ni," a ti.
.
Kum 1917-a piang, chutihlaia German railways hnathawk fanu a ni a, kum 1933-a Nazi ral rawn len hma kha chuan a Juda thiante nen, vanglai/thatlai hun nuam ti tak a lo hmang ve thin Wolk chuan Berlin-a a apartment-ah, Savawm var lem (Polar bear toys) hmul var siau mai kara thu in heng a chanchin hi a sawi a ni.
.
Vanduaithlak tak maiin Hitler-a food tasters te zingah hian a tel ve hlauh mai a ni. Kum 1941-a Berlin bomb anih khan an chenna pawh bomb khan a ti chhe ve a, chutah a pasal Karl chu sipaiah lak a ni a, East Prussian khawpui, Partsch-a a nu in lamah inhumhimna a ngaihtuah ngawt mai a ngai ta a ni. He khua hi tunah chuan Parcz, tih a ni tawh a, Berlin atanga mel 400 vel a hla a awm a ni a, Poland ram chhungah a awm tawh a ni. Vanduaithlak tak maiin chu khua chu Hitler-a Chinghne Puk headquarters bul chiah khua a ni tlat mai. Chu khaw mayor, Nazi atchilh bur mai chuan Wolk chu food taster atan a tilui ta a ni. Nitin SS guard ten hmeichhe dangte nen a bika buatsaih bus hmangin an rawn la a, school-ah hruaiin chutah chuan Nazi lalpa eitur chu an tem chhin hmasa ta thin a ni.

Wolk chuan, "Security chu a tha nangiang a, Hitler pawh hi amah tak chu vawikhat mah ka hmu lo. A Alsatian Ui, Blondi chiah ka hmu," a ti. Security chu a khawngin an fimkhur em em a, mahse zankhat chu SS officer pakhatin a pawngsual a ni.
.
Hitler-a nunna dinhmun derthawn zia hi July 20, 1944-a German sipai officer ten thah tuma Chinghne Puk-a bomb an tihpuah hma kha chuan hriatchhuah mai a ni lo.
"Thing thuthlengsei (wooden bench) a kan thutlaiin vawilehkhatah thil puak ri ring zet mai kan hria a, thutthlengsei atang chuan kan tla thla tawp hlawm a, 'Hitler a thi!' ti a au vak vak hi kan hria a, mahse a thi der silo." a ti.
He bomb puakah hian Nazi ho chuan German mi 5,000 vel inhnamhnawih a rinhlelh an tihhlum an ni. Wolk chu in pakhat, uluk lutuka venah hruai niin chutah chuan Hitler chaw tem chhintu ah hruai luih a ni ta zel a ni.
.
Kum 1944 tawp lam khan Red Army ten hma rawn sawn chho in, Wolk chu a thian, SS officer pakhat tanpuina in a tlanchhuak ta hlauh mai a. Nazi Propaganda Minister, Joseph Glebbels-a rel-ah biru in Berlin khawpuiah a tlanchhe ta a ni.
.
May 1945 khan Berlin chu Russian sipaiten a rawn hneh (capitulated) a, mahse Margot Wolk-i tan chua chu indona rapthlak tak mai chu ala tawp ve mai hauhlo.
"Pitar angin kan inchei danglam a, mahse Russian sipai ho chu rawn kal in, hmeichhe dangte nen min rawn la a, kan inthuamnate chu zaithlerin, doctor awmnaah min hnuklut a. Hetah hian ni 14 chhung min khung a, min pawngsual thin a ni. Lei hremhmun hi a ni ringawt. Chu mangchhia chu a tawp thei ngai tawhlo." tiin a program-ah chuan a sawi.
.
Wolk chu fa nei theilo tura siam a ni a, "Fanu neih ve hi ka chak em em thin a, kum 50 ka nih khan, 'fanu chu lo nei ve tawh ni ila tunah chuan kum 25 vel a ni ve tawh awm si a' tiin ka ngaihtuah thin, mahse lungchhiatthlaktakin hei hi thil nithei a ni silo," a ti. British officer pakhat, Norman an tih chuan a insiamthat na nasa takin a pui a. Indo zawh hnu khan Britain-ah a kir leh ta a ni. Hepa hian a Germa thiannu (Wolk) chu amah zui mai turin a ngen a, mahse Wolk chuan a pasal Karl chu ala dam tak mialin nghah rih a duh a ni tih a hrilh a ni.

Kum 1946 khan Karl chu a kawngkhar bulah a rawn lang hlawl mai a, a tawp a tawp-ah Soviet prisoner-of-warcamp atangin an rawn hawn tir alo ni a, kg 45 chauh a rit a ni a, a lu chh bandage-in a intuam luk a, hmuh tirhah phei chuan hriat mai theih pawh a nilo. An nupa chuan pangngai takin an khawsa chho veleh mai a. Mahse kha indona rapthlak tak khan an engkim a laksakin a tihchhiatsak a. Margot Wolk lah chu a mangchhia chuan a kiansan thei lova, a tawpah an inthathen ta nge nge a ni. Karl hi kum 24 liamta khan a boral tawh a, Wolk erawh chu khami ni atang khan amahin, a hriatrengna (memories) nen chauh, mal takin ala dam tawk tawk a ni.

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

2) *HANGING GARDEN OF BABYLON*

(Babulon Parhuan Inkhai Ropui chu)
.
- Andy K Zarzoliana

Hanging Garden chanchin post tura ngenna a awm țhin a, ngaihnawm tura thu han thuai thlum vel hi ka timi lem lova; amaherawhchu, Group tih changtlun nan hrim hrim pawh a tha a, chuvang chuan Hanging Garden leh Babulon chanchin tlem te tak tak kan thai lang ve leh dawn a ni.
.
Hanging Garden sawi hi chuan rilru mitthlaah Babulon vanglai a lo lang ve nghal ruak zel a, chutihrualin a phena Hanging Galrden dintute kut themthiamzia leh Architech plan lama an lo sanzia te hi a mak bâng lo va. Hanging Garden a lo dinchhuah theih nana an thawh rim turzia erawh kan hre tam lutuk lo niin a lang.
.
Mihring kutchhuak khawvel thilmak pasarih thlanchhuah zingah khan Babulon ațangin thil pahnih lai mai thlan chhuah a ni a, chu chu Hanging Garden leh Gate of Ishtar an tih te an ni a, chu chuan Babulon ropuizia a pholang chiang hle awm e. Mahse Hanging Garden hi a awm tak tak lo nia sawi thawm erawh a ring viau thung a, a chhan chu Babulon khawpui an laihchhuah lai khan, Gate of Ishtar leh kulh bang ropui tak tak laih chhuah a nih laiin Hanging Garden erawh laih chhuah a ni ve tlat lo a ni.
.
Archaeologist hmingthang Robert Koldewey-a ten 1902 kuma beihpui thlak tak meuha Babulon khawpui chhunga thilhlu inphumte an laih hma daih tawh khan, Sidon khawpui lama Archaelogist rual leh thilhlui lama sumdawng Arabian ho pawhin Hanging Garden hi an lo zawng chiam tawh țhin a, mahse an hmu thei tlat lo mai a, Chu vang chuan mi tam takin Hanging Garden of Babulon hi a awm tak tak an ring chiah lo deuh a ni.
.
Tin, Babulon Historian ho khan an ram chhunga thil hmingthang tam tak an ziah lam laiin Hanging Garden of Babulon chanchin erawh ziah lan a ni ve tlat lo mai a, chumi a nih mek laiin, Babulon tlawhtu ramdang mite erawh chuan Hanging Garden chanchin an ziak lang leh ang lawi si a, chu chu thil mak tak a tling a ni. Chuti a nih chuan Hanging Garden chu khawiah nge a awm a, eng a tana siam nge an nih, tu din nge a nih, khawi lam Engineering ten nge lo duang chhuak a, khawi lam Architech-te kuthnu nge a nih tih chu zawhna lian tak a tling. Chumi hre tur chuan Babulon vanglai huna kan kir leh vang vang a ngai ta a ni.

Isua pian hma kum sanghnih vel kal taah khan Asia khawmualpuia ram ropui leh sorkar thiltithei ber chu Babulon hi a ni a. Tin, Babulon hi Babel ațanga rawn irhchhuak a ni a, a dintu hmasa ber chu Nimrod kha niin mithiamte chuan an sawi a ni.
Babulon khawpui hi Tigris lui leh Euphrates lui inkara awm a ni a. Tuna Iraq khawpui Baghdad dinna hmun vel hi a ni nghe nghe. Nebukadnezzara chuan he khawpui hi BC kum zabi 6-khan a chei tha vek a, Glazed brick rawng pawl, a sen lar leh a eng hmanga inchawih tawkin a thuam mawi a, a milim siam ropuizia te, lal in leh milem chibai bukna tualzawl ropuizia leh mawizia chu Herodotus leh Thuthlung Hlui-ah pawh ziah lan a ni hial a ni.
.
Nebukadnezzara hun lai kha Babulon ropui vanglai ber a ni a, an ram awp zau zawng chu mel sangkhat bial zet a ni. Ram hrang hrangte sumdawnna hmunpui a nih avangin hausakna tin reng a luang khawm a, Babulon Lalram tluka rangkachak ngah hi leilung pian tirh a ta eng lalram mah a la ding chhuak rih lo hial a ni. Anmahni aia tam daih sal an chhawr a, an nawmchenna sanzia chu hahipa sawi tham a awm. A tlukchhiat chhan bulpui ber pawh indona vang ni lovin an nawmchen luat vang a ni ber mai. Tin, thuneihna an hmang sual nasa em em bawk a. Thufing pakhatin, 'thu neihna hi a hlauhawm a, thu neihna hman sual hi a hlauhawm lehzual,' a tih ang deuh khan, an thu neihna an hmansual rah chuan a eiral barh niin mithiamte chuan an sawi bawk a ni.
.
Babulon vanglai chuan a khawpui chhunga cheng mi 200,000 an tling a, chu chu khawvel chanchina mipui tamna ber metropolitan hmasa ber a ni pha hial a. Babulon khawpui chu Euphrates luipui chuan a tan tlang ruah mai a. Kulh rinawm eltiang thuah hniha hung phui tlat a ni a, kulh leh kulh inkarah chuan tuikawng feet 12 laia thuk an luan kual tir vek a. (Tuna Myanmar khawpui pakhat Mandalay khawpuia Siampahranga kulh ang deuh khi a ni awm e. AKZ)
.
Kulh hmasa zawkah an hmelmate lo lut tlang thei tehreng pawh nise kulh pahnihna chu luh tlang mai mai theih loh tura duan a ni a, kulh sanzawng ringawt pawh feet 300 vel zet a sang a nih mai piah lamah kulh chungah sakawr tawlailir panga vel inkhak buai miah lova a ruala tlan theih par parna khawpa chhah leh zau a ni a. Hmanlai khawpui kulh nghet leh rinawm ber a ni tawp mai. Hetiang khawpa khawpui kulh nghet leh rinawm chu Beshazarra hunlai khan Medo Persia sipaite chuan an rawn rûn a, zan khat thil thuah awlsam takin an la fai phiar ringawt mai a ni. Hetiang tluka kulh rinawm leh sipai huaisen nei țha si hi ding chhuak leh ngai tawh lo tura zankhat thil thua a tlusawp mai hi thilmak a tling a ni.
.
General ropui Cyrus-a (Mizovin lal Kura kan tih mai) chuan Medo Persia sipaite nen Babulon khawpui chu lak tumin an thawkchhuak a; nimahse, an hmanraw neih ang kha chuan Babulon kulh chu han chhutchhiat ngaihna reng a awm si lo va. General fing tak Cyrus-a chuan a sipaite hnenah Babulon khawpui hawlhtlangtu Euphrates luipui chu a luanna sawhsawn tir turin thu a pe ta bur mai si a. Tichuan, khawpui chhak lama lui luang rek zim laiah chuan lungreng an deng vak mai a.

Tawk fangah lui luanna an sawntir hnu chuan khua an nghak thim sauh sauh va, meichher nen luidung zuiin kulh hnuaiah an len lut ta a. (Chumi zan chu Belsazzara sipaiten Jerusalem an run țuma Temple thianghlim chhunga dâr-maihun no an laksak tak te nen Sicily uaiin sen fir ngak an kiat piap piap lai a ni mai thei..AKZ) General Cyrus-a sipaite chuan Belsazzara sipaite hmeichhia leh zu nen duhthala nuam an lo chen lai chu an nangching ta a. Dar-phaw inbel nachang pawh hre lo khawpa Sipai zurui lungmawl ho chu General Cyrus-a sipaite chuan an fei kibar zum pil pawlh pawlh khawpin an han chhun hlawm a, zan khat lekah khawvel kulh rinawm bera ngaih chu, General Cyrus-a sipaite chuan awlsam takin an la ta mai a ni. Thuhriltu ropui Billy Graham phei chuan, Babulon tlukchhiat chhan kha Media leh Persia sipaiten an hneh vang ni lovin, an hmelmate lo thlen hma daih tawh khan an sualna chuan an boralna tur a lo thlen tir hman daih tawh zawk, a ti hial reng a ni.
.
Israel fate sala an tan laia lungleng taka Babulon lui kama țhua Zion an ngaih hla an phuahna hmun kha tun laia Euphrates lui khu a ni awm e. Babulon khawpui hlui hmun hi tuna Iraq khawpui Baghdad ațanga mel 80 vela hlaah fan theihin a la awm nghe nghe.
.
Ekhai, khaiii....kan sawi hmanlai lutuk a nih hi mawle, kan thupui Hanging Garden pawh ka lo theihnghilh hmin der a lawm...huahuahua....
.
Kum 1902 khan Archaeologist Robert Koldewey chuan Babulon khawpui chhunga thil ropui inphumte laihchhuah tumin a bei vak mai a. Gate ropui, Gate of Ishtar an tih mai țhin, BC 575 kuma an siam chu a lai chhuak hlawl mai a, metre 12 laia sang he Gate hi Babulon khawpui hlui atanga an thil laichhuah lian ber leh mit la ber a ni ta reng a ni. Gate-a thu inziak chu Nebukanezzara kamchhuak anih ngei an ring bawk a ni. Hei hi thilmak pasarih zinga telh a nih nghe nghe kha. Nimahse, Saddam Husein vanglai khan Babulon khaw hlui awmna hmun pawimawh archaeological site chu sipai hmunpuiah a siam ta rup mai a, 300,000 sq m (4,000 acres) zeta zau chu tiau lei a chhun khahtir a, Gate of Ishtar-a dragon lemziak 5 lai an tichhe nghe nghe bawk.
.
Hanging Garden erawh Robert Koldewey chuan a zawng ngial nangin a hmu zo tlat lo. Kan sawi tawh angin mi țhenkhat chuan Hanging Garden hi a awm tak tak an ring lo va, a chhan chu thilhlui laichhuaktuten a awmna hnuhma an hriat theih tlat loh vang a ni. Vawiin ni thleng hian, thilmak pasarih thlanchhuah zinga a awmna hmun dik tak an hriatloh awmchhun a ni bawk. Chutih rualin, mihring kutchhuak thilmak pasarih zingah a tel tlat si a, tin, Greek leh Roman thuziak-mi Strabo, Diodorus Siculus leh Quintus Curtius Rufus te chuan he huan chungchang hi uar takin an ziak lang ve tlat mai a. Chumai bakah Babulon tiropuitu pakhat anih a vangin a awm ngei erawh a rinhlelh awm lo ve.
.
Hanging Garden hi Nebukkadnezzar II khan Median nula Queen Amytis chu nupuiah a nei a, he Median nu hian a pian leh seilenna tlangram hring dup mai leh thing leh pangpar chi hrang hrang awmna hmun chu a ngai tawp hleithei lova, chuvang in Nebuchadnezzar II chuan he huan ropui tak hi a siam sak ta niin an sawi. Hei mai bakah hian Lal in nuam tak a sak sak bawk a, a hmingah 'The Marvel of the Mankind' an ti nghe nghe a. Mi țhenkhat chuan a nupui Amytis of Media puala a din niin an sawi bawk.

A chanchin ziakna ah chuan, Hanging Garden chu tlang sang tak ang maia din a ni a, Aigupta ram Sahara thlaler vaivut chunga Pyramid ropui ber Cheops Pyramid ang maiin Nebukanezzara lalram chhungah chuan a ding ngir khup mai a ni. He huan mawi tak mai hi BC 600 na lai vel a a sak ni a rin ani a. A hunlaia khawvel Architech hmingthang leh Engineerng tam tam chu Lal Nebukadnezzera chuan a khawm chiam a, Babulon ram laili takah chuan leirawhchan leh sailungvar țhami hmangin an rem a. Thingkung chi hrang hrang, a rah chi leh a par chi thlengin a kim hle a. Hla tak ațanga thlir phei chuan tlang mawi tak ni awm a mawi a ni a, ram ngaw chhah tak ang maiin a thim chho khung mai a ni.
.
Hanging Garden hi Arabian thlaler tawpa awm Nabataean Arabs Architech mithiamho sak nia ngai pawh an awm nual mai a. A chhan chu, anniho tluka lung ker thiam hi khawvelah sawi tur an tam lova, Babulon khawpui hluiah hian heng lungker hi hmuh tur tam tak a la awm. Tin, anni hi, BC 6-na hun lai vel atang tawha awm hmun nghet nei lem lova pem kual reng an ni a, hmun ropui Khazneh Temple leh El- Dier Byzantine te an lo siam a, Heroda liana te hunlai leh kum zabi 12 AD laia Crusade ho hunlai thleng khan sulhnu ropui tak tak an lo hnuchhiah tawh vangte a ni.
.
Babylon khawpui dinna kha ram leilung tha tak a nihloh avangin Parhuan ropui tak din thei tur chuan tui a mamawh hnem dawn tih chu hriat sa a ni a, tin, van daitui ring tur pawhin thil namai lo tak a ni ngei ang le!!! Hanging Garden chanchina mak ta ber mai chu an tuikawng sial dan mawlh mai kha a ni. An sawi danin tui lakna kawng an sial kha, Km 80 zet zawta thui a ni a, chu mai bakah mihring siam chawp tuikhawhthla (fall) ropui tak a la awm cheu bawk. Chuti a nih chuan tui tam tak a mamawh tihna a ni a, mual chunga tui luan chhoh tir chu thil harsa tak a ni ngei ang le!!! Tin, Hanging Garden kha Terrance anga sak a ni a, a mual pumpui khan lung țhachi hmanga rem chhuah vek niin an sawi thin. Ngawpui hring dup anga a lan avangin tui a mamawh tam dawn tih a chiang a, a ram leilung lah kha ruahtui hip chi a ni si lova, chu chuan Hanging Garden of Babulon chu a awm tak tak lo a nih rinna lian tak a siam a, chu chuan a awm ring leh ring lo ngaihdan a phir phah fo reng a ni.

Ka mimal ngaihdan kan sawi ve mai mai teh ang.
.
Tui hi a chho zawnga luan tir vak a theihloh a vangin hetianga Garden ropui leh țhal-thlasika hring dup reng tur chuan thiamna bik tak neih a ngai a. Tlang pakhata thing leh thlai, pangpar tam tak tihnawng thei reng tur chuan boruaka tuihu chet vel dan zir mithiam (Climatologist) rual chuan an thiamna zawng zawng hmangin an cheibawl ang a, mit lawnga hmuh theihloh tuihu hian leilung hi a tuam phui tlat tih hriain, thli tleh dan a zirin tuihu lui kal kawng bik an thlang ngei ang le!!!(Kan htiat ve mai maiah, Van boruak hran hranah khian boruak lui an tih mai, tuihu luan khawmna bik kawng a awm a, chu kawng sei ber chu mel 4000 lai a ni a. A tlangpuiin tuihu luite hi mel 150-a zau leh mel khata chhah a ni thei țhin. Tin, Ram lum Equator a tangin chhim tawp emaw hmar tawp emaw lam panin an luang thin a ni. AKZ)
.
Tunlai thiamna sang zelah tuihu hmanga ralthuam siamdan thlengin mihringten kan lo hre tawh a. Chutianga thli leh ruah (hurricane) siam chawp dan chu Californiaah pawh an lo zir tawh thin. Tin, Naval Air Weapon Station china lake ah te,Okinawa, Guam, Philippines, texas ah te leh Florida ah te an test a, a hlawhtling viau nghe nghe. An tih dan chu thlawhna ah silver Iodide leh Lead Iodide dip nawi chu phurin van boruak ah an theh darh vak a, chu mi fang tete te-chuan boruak a tuihu awm chu lakhawm in, tuiah lo changin ruah a siam vak theih a, chu chu Cloud seeding an ti a ni. Monsoon region a awm phei chu ruah sur hun reitak a pawh sei theih a ni.

changin ruah a siam vak theih a, chu chu Cloud seeding an ti a ni. Monsoon region a awm phei chu ruah sur hun reitak a pawh sei theih a ni.

Weather modification hmang hian khawvel climate a thlak danglam thei a, lehlamah ruah tam tak a sur tir lai in, lehlam a tiro ve tlawk tlawk thei thung, hmun thenkhat a tuilian nasa tak a thlen laiin hmun thenkhatah khawkhen a thlen thei a ni, chuvang chuan hmanlai mifingho kha an thiamna a ril thei si a, Hanging Garden tihhnawn nan leh ruahtui kohna hmanrua atan an hmang lovang tih tunge sawi thei.
Hetianga thiamna sang tak an lo hmu tawh a lo nih chuan vandaitui leh ruahtui kohna hmanrua atan advantage tha tak a ni dawn a ni.
.
*MAK LEH DANGDAI BAWM*
(FACEBOOK GROUP)

Link:
BBcode:
HTML:
Hide post links
Show post links

Local Advertisement

MOBILE SIAM ZIR DUH TAN!!!

Tech-Inn Mobile Repairing Traning Centre, Bazar bungkawn

Kum tin mi za chuang eizawnna kan siamsak a, Eizawnna tlaka thiam turin kan zirtir thin

Mizorama mobile siam zirna hmasa ber changtlung ber kan ni. Hrechiang duh tan Contact : 9612099411 / 9862016122


HLalthazuala
Posts: 142
Joined: March 19th, 2018, 6:51 pm

Unread post by HLalthazuala » June 25th, 2018, 3:32 pm

*KA HUN TAWN RAPTHLAK*
(RAMNGAW PILRILA THLAWHTHEIHNA CHESUAL)
.
*Juliane Keopcke*

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

Thlawhtheihnaa chuan hi nuam ka ti thin hle a. Lansa Airlines flight nambar 508-a chuang tura ka nu nena kan luh lai pawh chuan hlauhna chhete pawh ka nei lo va. Mi thenkhat chuan tunhnai lawka chetsualna a tawh avangin Lansa-a chuan hi an lo duh tawh vak lo a lo ni a. Mahse kei leh ka nu chuan chuta chuan nachhan tur tha tak mai kan nei tlat bawk si... Lima khawpuiah secondary school ka zo hlim hlawt a ni a, ramhnuaia ka pa bulah, kan bukthlamah chhungkuaa Krismas hman kan duh tlat a ni. Ka pa hi ecologist a ni a, ka nu Ornithologist (Sava chanchin zirmi) a ni bawk a, Germany atangin Peru-ah hian kum 25 liam ta khan an lo kal a ni. Lima khawpuia San Marcos University-ah professor an ni ve ve a, chuvangchuan research an tihna ber, ramhnuaiah chuan hun kan hmang nasa thin hle a ni.
A hnunglam atanga chhiara tlar thumna tukverh bulah chuan ka thu a. Ka sirah chuan ka nu a thu a, seat inkar kalna awl bulah chuan pa pakhat hi a awm bawk a. Engkim - thlawh chhuah te, Vur khuh luk mai Andes tlang chunga kan thlawh chhoh lai te, tukthuan te, thlawhna stewardess te nui sang hmel te chu a nihphung pangngaiin a awm vek niin a lang a. Ramngaw dur hring nghulh mai chu khawchhak kawlkil tawp atanga kawlkil lehlam tawp thleng a inphah zui mai a. A thenin lehkha an chhiar a, a then an titi bawk a, chawlhlai hun chen mek nihna chuan mitin thinlung a luah a.
Khua a thian that chuan Lima leh Pucalpa inkar chu khawvela thil hmuhnawm ber pawl a ni hial awm e. Mahse, kan thlawhchhuah atangin minute sawmthum vel awrh a liam a, chutia ramngaw dur khup mai chung zawna kan awm lai chuan khaw awmdan a danglam a, pawn lam chu thil engmah hmuh theih lohin a zing phui ta vek mai a. Ruah a rawn sur a, thlawhna tukverh darthlalang chu a rawn theh thawt thawt a, khuain min bumro chu a ni tan deuh der ta mai a. Rei a ni lo, kan thlawhna chu a changin a tlahniam thut a, a changin a kang leh dawrh dawrh thin a. Tèk a tla eng zuai zuai a, a tlakna a hnai si a, a hlauhawm kher mai. Kan thlawhna chu a thin hian a inthing nawk nawk a ni ber mai, khualzin ipkhai te chu kan luchunga a dahna an siam atang chuan a rawn tla ta suau suau mai a. Mi tu emawni hi ring takin a tè vak mai a, pawn lam ka va thlir chuan kan thlawhna thla ding lama meikhu alh var tak mai chu ka va hmu thei a. Ka nu ka va en a, a ni chuan, "Hei hi engkim tawpna chu a nih hi." a lo ti a. Chutia a sawi zawh rual mai chuan thlawhna chu na tak mai hian a inthing lawp a, kei chu thlawhna ata ka tla chhuak tih ka inhria a, ka seat-ah chuan ka la inthlung bet tlat reng thung a.
Boruaka ka vir thlak mawp mawp lai chu ka la hre reng thin. Ka hnuaia ramngaw thingte chu parbawr ang ka tihziate pawh ka la hre reng. Chutichuan ka thidang zui ta a.
Ruah surin min kaihthawh lai chuan khua a la eng a. Seat pathum zawm khawma thu ka ni a, chung seat pathum chu a inkhaikhupa awmin a hnuaiah ka lo awm a. Ka nu emaw a passenger dangte emaw reng reng an hnuhma takngial emaw thlawhna takngial pawh chu pawh hmuh tur a awm lo va. Ka hriat theih zawng chu utawk hram ri chuah chuah leh ruah sur ri sung sung chu a ni mai a. Ka pheikhawk chu a khing ka bun tawh lo va, ka zungbun pakhat a bo va, tin ka tarmit ka bun tawh hauh lo bawk. Ka hriat theih ruai ruai chu ka nghawng atang chuan ruh hi a rawn lawr chhuak pur mai a, ka mit khing lehlam chu a vung nasain khaw hmuh pawh a harsa hle a. Ka luah chuan pawng pur khawpin vung a lo awm a, ka ke chu a kak duai bawk a. Chutihlaiin na erawh ka hre miah lo thung. Mahse han kal kual a, ka bul vel han thlithlai tur chuan ka chakna ka sawmkhawm thei miah lo thung. Chumi zan chu hamhaih takin seat hnuaiah chuan nghet lo taka nghar mutin ka tlingtla ta hram a.
Zing khua a lo var a, ka khaw hmuh chu a fawnin a fawn dulh dulh hian ka hria a, lu a tihai khawp mai. Chuvangchuan ka tawmna hmun ata chu muangchangin ka vak chhuak a. Thil fun te takte hi ka hmu a, ka han hawng a, chithlum leh Christmas cake a lo ni a. Cake chu ka tem chhin a, ka paih nghal a, a lo huh zawr duak a, luak a pawt lek lek hial a. Tichuan tiang sei tawk tak ka chhar a, ka kalna tur apiang ka hawlh hmasa zel anga, chutichuan rul te, maimawm leh fanghmir tur hlauhawm tak tak paite ka pumpelh thei dawn a ni. Ka nu leh pa te hian kan khawsak thinna ramhnuai chungchang leh ramngaw chhunga thil hlauhawmte chungchang min zirtir thin a. Ramsa lian tak tak, keite chi hrang hrang- keite pangngai atanga a lian chi leh a te chi te, sanghal hnar sei te chu ramngaw pilrila thil hlauhawm ber ber te an ni lo va, rul leh rannung te tak te te tur pai chite chu hlauhawm zawk an lo ni.
Ka tiang chu hawlin hma lam pan tur chuan ka intintuah leh ta a, ka nu chu ka zawng tan nghal a. Ka lu a hai lutuk chu tawite ka han kal hlek pawhin chawlh hahdam a ngai zel a ni. Darkar engemaw zah tur vela rei ka han zawn kual hnu chuan lui luang ri hiau hiau hi ka hre ta a, luite hi a lo ni a. Ka nu leh pa te hian min lo hrilh fo tawh thin a, ramhnuaia bo chuan lui zawn ngei ngei tur a ni a, a dung kan zawh thlak zel chuan lui lian zawkah min hruai ang. Helai hmunah hi chuan luipuite hi an kalkawng a ni mai a, a kam velah hian Indian hnam mawl leh mingo, kumhlun thlai chingtutr ho an awm thin a ni. American tlangval pakhat pawh a bona lamah luidung a zawh a, kan thlam a rawn thleng hlawl tawh nghe nghe a ni. Chupa chu entawn takah ka hmang a, "Ani pawhin a ti thei a nih chuan ka ti ve thei hrim hrim" tiin ka inhrilh thin a ni.
Peru rama tropical ramngawa luite hi an luang kawi kual nasa a. Lui dung zawhin killometer engemaw zah kan kal hnuah pawh kan chhuahna atangin meter za vel lek chauha hlaah te kan lo awm chauh thin a. Chu mai bakah thisen chaka chiau vawng vawng, thosi, a nuaih-a-nuaih tel teh meuh mai hi lui kamah an zi hut hut mai a. Awle té chi te, hringei nghate rual (piranha) sangha hlauhawm, ka ke hliam atanga thi chhuakin awlsam taka a hip khawm mai tur an tam si. Chung sanghate chuan min bei a nih vaih chuan an ha hriam tak hmang chuan kar lovah ka ke hi an ei filh mai dawn a ni.
Amaherawh chu tui chu ka dai loh pawhin a hnaih thei ang bera ka awm tlat a ngai si a. A kam velte chu hruizam hian a bawm luk mai a, ke pen tin mai chu a harsain a hahthlak em em a, a chang phei chuan thingtuluang mawih tawhina kalna a dal avangin tui dai chunga ka hel a ngai fo thin a , kal a sawt lo em em a ni.
Vawikhat chu tho ri mar mar thawm hi ka hria a, ka ri hriatna lamah chu ka va pan nak chuan thlawhtheihna thutna tlar khat hi a lo let luau mai a. Hmeichhe naupang pathum, an thutna seat hrenbeha la inhreng bet reng, thi tawh site ka va hmu a. Thoin a bawm khat vek a. Ka kalsan leh ta tawp mai a.

Film ah hi chuan ramhnuaia zan hun hi a nawm hmel hle thin a, a takah zet chuan a hlauhawm takzet a ni. Hnahthel ri set set thawm hi khawiah emaw ni tal chuan a awm reng a, "Rul a ni ang em le?" tiin ka tang deuh hru reng mai a ni. Ka ke chu a rawn za chem chem a, rannung vak a awm niin ka hria a. Ka zu en nak chuan chingchip hi a lo ni a. Boruakte takngial pawh chu thing tawihin tibawlhhlawhin a ti-tur-pai niin a hriat a. Ka mu lo a chha chu a ni ber e!
A ni thumnaah chuan mulukawlh hram thawm hi ka hria a. Mulukawlh an awmnaah chuan ruang a awm thin tlangpui a. Ka va en nak chuan kan thlawhtheihna kha a lo ni a. Cable kawi ngel ngul hi a lawr fur a. Petrol kang rim a nam rum rum mai a. Ka en kual ngial pawhin dam reng reng an awm lo va.
Chawhnu tlang her vel a ni lai chuan: thlawhtheihna thlawk lai thawm hi ka hria a, "Hello! Min pui ru!" tiin ka au vak vak a. Hmu thei lo mah ila an rawn thlawk hnai viau a ni, anni pawh chuan min hmu thei bik bawk si lo, va. Engemaw chen hnuah chuan thlawhtheihna thawm pawh chu a hla ta tial tial a, a reh ta a, kei chu malin ka awm leh ta tlawk tlawk mai ani. Amaherawhchu, ka intihnual duh lo va, ka kal thei, ka ril a tam lo va, tui lah luite atang chuan duh hun hunah ka in thei bawk.
Ni li-naah meuh chuan ka eitur neih chhun chithlum pawh chu ka fai ta leng mai a. Thosi leh tlip-in min seh nasat avang chuan ka vung cher chur tawh a. Fanghmir rual kawngkan lah chu vawi duai lo ka hel tawh a, ka helna lamah lah ramhnuai bawn pik tak takah ka inpal hnawk kual nasa thei mai bawk si. Darkar khatah metre za nufa bak ka sawn thei lo achha chu a ni. Ka lui dung zawng pawh chuan lui lian zawk a fin ve ta a. Chuti chuan a dung ka zawh thlak zelna lamah chuan vaki te, zawng te, hummingbird te, leh nauban te tak te te chi hrang tam tak, thingkunga to ngei nguai chu ka hmu bawk a.
Ramsa chi khat, pacca an tih mai hi ka hmu thut a, chu sazu chhungkaw zinga mi ramsa, lian tak mai chu ka bul atanga metre hnih velah hian a lo ding heu mai a. Mahse a kimki zawkah tangin ramhnuai lamah a let ta daih a. Khawiah pawh an awm emaw tih tur hian utawk dum lian pui pui mai hi an per suau suau mai a. Zei loh hmel zet hian an zuang tuang tuang a, an tla ri chu a ri thlawrh thlawrh a, a rapawm hle. A chang phei chuan an sa chu "Ka ei mai dawn maw ni aw..." ka han inti ren rawn thin a, ka ei ta em lo va. Mak deuh mai chu, ka riltam miah lo chu a ni. Thilrah tui hmel tak takte chu ei chak hle mah ila, ka ei lo lui hram hram a, a chhan chu heng ramngaw angah hi chuan thil tui hmel tak a lang, ei chakawm tak takte hi tur hlauhawm tak pai an lo ni fo thin a ni.

Ramhnuai chu awhna tura thang inkam khat tlatna hmun ang mai a ni a. Thiha tawihna leh nunna neia thannate indo mup mupna hmun a ni. Thil to chitin mai chu an inel a, an mamawh ber ni eng an inruksak a, an invet-rek tawn a, an ralthahte ruang chu an nunna atan an eiral sak thin a ni. Thing thenkhat phei chu metre 60 laia sang ten an to luah a, mahse chutianga an lallukhum ropui tak mai chu ni eng hnuaia ropui taka an zar pharh lurh lai chuan an tlawm mek lawi si a, chutianga an to lurh lai chuan hnuai lam atangin hrui zâmten an rek hlum mek lawi si. Ngaw dur hmunah chuan thihna chu chhum lo chat lovin a thleng a, thawm reng reng a nei lo, mahse a nasa hle a ni.
Ka ke a hliam kak duai mai chu rannungin an bawm nasat avangin a pán so luai mai a. An seh apiang mai chuan a hliam chhungah chuan tui an nei teuh thin a, chung an tuite chu a lo keu a, lung a lo insiam thin a. Tihngaihna a awm si lo, ka hliam atanga an lo vah chhuah lai te, an lu thle rual suau suau maite chu ka en tawp mai a ni. Ka zungbun bun zinga pakhat chu kawlawm spring ang deuh a invet kual chiat hi a ni a, chu chu ka kut leh ka ke hliam a pán lung kher chhuah nan chuan ka hmang ta ngawt a. Ka pán lung chu centimetre khat vel a sei hi an ni deuh vek mai a, chutiang chuan a nung chungin min ei mek chu a ni si a! Ka hliam hmuamhma pakhat phei chu an lo ei kaw zau lian tawh khawp mai a, kutzungtang a leng hal hal tawh hial a ni. "Lalpa, min tanpui rawh! Ka dam khawchhuak a nih pawhin ka ke hi an tan dawn si a" tiin ka rilru chuan ka tawngtai mawlh mawlh mai a ni.
Hahthikula ka zawh, chu lui dung pawh chu a lo zau ta duai mai a. Chiang taka hma lam a hmuh theihna hmuna apiangah chuan tui chu ka hleuh tawp mai thin a. Tui luangin min len avangin kea kal ai chuan a chak zawk a ni. Khawmuala ka kal chuan ka kalna tur chu uluk takin ka thlang thin a, uluk takin ka rahna lai chu ka en thin. Thingtuluang leh hnah tawih karah chuan rul tur hlauhawm chi te, a nih loh leh chakai hling nei, tur hlauhawm em em mai te pawh an lo biru thei. "Chutiang chakai chu i rap palh a nih vaih chuan, i tawpna a ni nghal mai!" tiin keimah leh keimah chu ka inhrilh mawlh mawlh mai a ni.

Ke pen a sak ta tulh tulh mai a. Ei tur tlakchhamna, khaw hnawng uap churh mai, khaw lum lutuk, 45 degree celsius lai mai chuan ka chakna chu min hipral sak hiau hiau hi a ni ber a. Lui lah chu a luang chak lutuk a, inlen tir ngamna chi pawh a ni tawh si lo.
Ni khat chu tlai lamah chuan zana riahna tur hmun remchang ka zawng a. Equator bul hnai ramah hi chuan tlai lamah chuan khua hi thim vut thin a. Tun hnua ka chhut nawn lehin a ni sawmna a ni. Luiah chuan lawng, hrui hmanga vaukama lo insuih bet hi ka hmu phut mai a. A bulah chuan kawngtum te tak te hi a awm a, ka han zawh chuan a piah lawkah thlam lian lo tak hi a lo awm a. Thlam chhungah chuan ka han lut a, lawng khawl te takte, plastic hmanga uluk taka an lo khuh leh petrol bawm khat hi ka hmu ta a. Tu emawni chu he thlamah hian an lo let leh dawn a ni tih chu chiang takin a hriat ta mai a. Mahse... engtikah nge ni ang le?
Chhuatah chuan ka mu a, mihring aw ngai chang reng reng a ka awm avangin ka nghar mut a ni deuh ber mai. Mahse zawng rual hram teng tung leh kiáwt rual te chel chul thawm bak chu hriat tur pawh a awm lo. Achang phei chuan thlam chu eng emaw ni hian hnaih takah a rawn kal hual leh thuak thuak thin a, a hlauhawm hle mai.
A tuk zing a lo thleng a, hma lam pan zel tur chuan ka intintuah ta a. A neituten an lawng la let tura an lo kir hun chu ni engemaw zah emaw kar fe emaw hialte pawh a ni ni thei si a. Amaherawhchu, mi lawng laksak ngawt chu ka duh bik lo va. Mahse ruah a rawn sur leh si avang huan thlamah chuan ka la awm leh rih a. palm thing ther hmangin ka pán lungte chu ka kher chhuak leh ta rih a. Chutia ka pán lung ka kher chhuah lai chuan mihring aw ka hre ta tlat mai a, mi pathum hi ruah sur buan buan kar atang chuan thlamah an rawn lut ta hlawl mai a. An zinga pakhat chuan Spanish tawngin, "Ehe! Hei enge ni ta?" a rawn ti heu mai a.

Chung ho chu mestizo an tih, mingo leh Indian thlah pawlh, ramsa peltute an ni a.Min hrilh dan chuan ramhnuaiah chuan an ramchhuahna lama an riahna atan thlam engemaw zat an nei a lo ni a. Thlawhna tla chungchangte pawh chu an lo hria a lo ni a, an zinga pakhat phei chu a zawngtu thlawhnaah te pawh a lo chuang ve a, ramngaw chungah chuan thlawhna tla zawng chuan an thlawk kual a. Mahse, "Engmah kan hmu zo lo, mihring emaw a thlawhna emaw pawh engmah kan hmu lo" a ti a.
Ka bán leh ka ke pán atang chuan pán lung sawmthum lai an lak chhuah belh leh a. Chi tuiin min bual a, ka hliamah chuan damdawi min hnawih sak bawk a. Thei zu fe min siam sak a, mahse ka ei thei ta chuang lo va.
A tuk zingah chuan an lawng chu an siam fel sawk sawk a, lui mawng lamah chuan min hruai ta a. Chu 'ka lui' chu a hming chu Sheboya a lo ni a. A zau deuh deuh a, a luang chak tulh tulh a, a hlauhawm tulh tulh bawk a. A kam vel chu ka han thlir a, 'Anni chu awm lo se chutah chuan ka la kal ve beuh beuh awm si a,' a hmaa ka lo kal tawhna ai mah khan kal a har tawh hmel vel bawk nen...' tiin ka ingngaihtuah a. Lui lian tak dang pakhat, Pachitca en a infinna ah phei chuan suar chhe tak tak leh livir a awm nual bawk a.
Ramngaw kara khaw pakhat, Tournavista an tih chu darkar khat vel hnuah chuan kan thleng ta a. Khaw mite chu an rawn tlan khawm a, min hmu tur ringawt chuan an au teng tung a, an inhrilh kual vel a. Chutihlai chuan min chhartute zinga pakhat chuan thil awmzia a lo hrilhfiah bawk a. Ka mitte chu thisen zam kal vel avangin a sen rem rum mai a, ka hmai lah chu rannung seh vangin a vung sawi bei bui mai bawk si. Ka ban leh ka ke pan lah chu a vung pun tui per pur mai bawk nen. Mangchhia a taka lo chang ang mai hian min hmu awm e.
Tournavista khua chu lo neitute awm khawmna khaw te tak te a ni a, chuvangchuan dispensary an nei a, chu dispensary ah chuan ka hliamte chu enkawlin min silfai sak a. A pân lung zawng zawngte lakchhuah vek nan chuan damdawi tha tak mai hi an hmang a, ka vung rehna turin min chiu bawk a.
Thlawhna chetsual atanga ni sawmpakhat leh chawhmaah a ral meuh chuan thlawhtheihna ah bawk ka chuang leh ta a. Chuthlawhna chu te takte, engin pahnih hmang a ani a. Pucalpa khaw bula Summer Institute of Linguistic an tih, U.S. Mission bultum a an dinah chuan min hruai a, chu hmunah chuan AMerican daktawrten min enkawl ta a. Thlawhna tla pawh chu a awmna hmun ka hrilh avangin a zawngtu thlawhtheihna chuan a hnuah a va hmu a ni. Ka pa chu min awmpui tur chuan a rawn thleng a. Ka lo rinhlelh lawk ang chiahin ka nu boral thu chu min hrilh ta a ni.

********************************************

Link:
BBcode:
HTML:
Hide post links
Show post links

ADVERTISEMENT (A hnuai a milem hi a nia hmeh zeuh tur chu)