KA LO MAWL EM VANG A NI E
Tun hun a thil awmzia ka hrefiah ang hian tunhma khan lo hrefiah ila, hetiang taka vanduaina hi ka chungah a thlenglo tur.
Lehkha hi pawl thum thleng chu ka zir ve a, a bak erawh kan chhungkua kan harsat em avangin ka zir zawm thei ta lova. Kum 16 ka nih atangin chhungkaw chawmtu ber ka pa chu kawng engkima thlawptu ka ni a. Lo vah te,buh tuh leh hlo thlawh leh buh seng leh buh thiar,a..thingtlang Mizo mipa in an thawh ang zawng zawng hi chu ka thawk kim vek a ni ber mai. Mahni hlo thlawh tul em em laia eichawp atana inhlawh ngai bawk nen, a indaihloh theih hle mai. Tawng mawilo ni lo se nau paruk lai ka nei a, sikul kal tir vek ka duh ve bawk si a, ka pa nen chuan theihtawp kan chhuah ve takmeuh thin a ni.
Ka chhang chiahin BA a zo va, kan khuaa Private High School a zirtirtu hna a thawh tan tirh kum chuan kei chu kum 30 a upa ka ni tawh a. Nupui neih hun ve tawh tak chu ka ni na a, nupui nei tura thil tul ngaihzawng an tih hi ka la nei ngai lo tlat mai a. Hmeichhe mitmeng leh khawsazia ka man thiam lova, min duhtu ni awma an sawite pawh an awm ve a, mahse min duh a ni tih ka finfiah thiam tlat lo. Hnathawh ka thiam a, chu bak chu zeina kawng dang ka nei lo a ni ber. Chubakah ka nu leh pa remtilo chung chungin ka naute chu lehkha zirtir vek ka duh ve si a, nasa taka hna ka thawh a ngai a, heti lam hi ka ngaihtuah hmanlo a ni ber mai.
Kan khua ah chauh ni lo, inhlawhna hlawk deuh awmna tur te chu khawdang pawh nise ka pan dawr dawr zel a. A changin lung mistiri hna ka thawk a, a changin thing mistiri hna ka thawk a.Ka hna ah hian ka tui a, zan ka mutna ah te a tuk lama ka thawh tur te hi ka ngaihtuahin ka hisap lawk thin a, chu chuan nasa takin ka hna a tih sawt bakah thiamna thar min pek belh thin a ni. Lung ai chuan thing mistiri hna chu ka thlang deuh zawk na a, lung mistiri hna ah chuan hmanrua a ngai tam vak lova, chuvang chuan ka thawk tam zawk mah mah a ni.
Ka nau te an lo leikang a, thawh chhuah a lo nei ve ta nak nak hlawm a, ka nu leh pa pawh tlem chuan an hahdam ta a, keipawh a hma ang em em chuan ka phur a rit ta lovin in lam ngaihtuahna chuan min delh rit lutuk ta lo. Khawdang dangah hnathawkin ka kal lawr a, kan khua ah pawh ka haw ngai meuh lova. Aizawl khawpui chhungah te hna ka thawk ta fo va, ka pawisa hlawh chhuahte chu a vai vaiin ka chhungte ka thawn ta lo va, a then bank ah te ka dah ve a. Ka nau te phei chuan thawn tawh lo tur leh a theih ang anga khawl a, nupui te neia chhungkua te din ve turin ral khat atangin min ti min ti a, mahse tlema zawng tal ka thawn loh chuan ka rilru a nuam thei lo a ni.
Aizawl veng pakhatah lungrem tur thahnem tak mai a awm a, hna neitu chuan ama in bul lungremah a hmain min chhhawr tawh a, ka kut hnu chuan a duhthu a sam deuh aniang, a hna (contract) ah chuan a thuneitu berah min hmang a, ka hnuaiah chuan mi 10 lai an awm a ni. He ka thawhna pa hi pa rilru dik tak leh ram hmangaihtu diktak niin ka hria a, hmundanga contract hna kan thawh nen chuan a in anglo. Cement leh balu hman dan turah pawh a duh uluk khawp mai a, “Biaka, tlo leh tha takin thawk ang aw,” tiin min fuih sauh sauhva. Keipawhin a rilru chu ka tawm zawng tak a lo ni a, kan hna chu kan uluk hle reng a ni.
Nula kum 20 vel tur hian thingpui leh a hmeh min pe thin a, thingpui kan in laite hian ka kiangah a thu a, a titi siam siam thin a. Fiam a dawl reuh khawp lehnghal a, mah se zahmawh rawngkai deuhva fiam erawh chu a duh lo a ni tih a hmelah a lang a. A tirah chuan hnathawkho chuan an han fiam deuh hlawm a, mahse a mizia an hrechiang a, zahmawh rawngkai chuan tuman an fiam zui ngam ta lo.
Ni 10 vel kan thawh hnuah chuan chu nula Lalthanpuii, Puii tia an koh mai nen chuan kan in ngaina ta riauva. Ka kiangah thuin ka chanchin te hi min zawt thin a, ngaihnawm ti takin min ngaithlak sak thin a, chumi vang chu nge ni ka ngaina ta riau mai a. Thingpui min rawn pek hun hi a ruk tak chuan ka nghakhlel a, ka phone a sana awm chu ka en deuh fo thin a ni.
Amah chu nula te lam deuh a ni a, a hmai chu tlemin bial lam aiin a tunglam a pawl zawk a, hang lam aiin ngo lam deuh a ni a, ngo tak erawh chu a ni lo. A mitmeng chu a mawiin a mitmu chu a dum tha hle a,a mitmu bak chu a var sar a. A sam chu a dum hlap a, a beng hnuai chiahah rual takin a tan hmai a. A hnar chu a bawng deuh taih reuh va, min han nuih sen sen mai chu, hah hi a tidam a, hmuhnawm a tling a ni.
Ni 15 kan thawk ta a, kan hna chu kan zo dawn hnai tawh ti ila, ni 4 vel chu thawh a la ngai ang. Zirtawpni a ni a, chumi ni chuan Puii chu a rawn lang hauh lo mai a, nu kum 40 vela upa hian thingpui leh a hmeh chu min rawn pe a. Puii chanchin chu lo zawh ka duh khawp mai a, mah se ka thawhpuite chuan nhgaih loh lamah an ngai ang tih ka hlau va, ka zawt ta lem lo va. Mahse tlai kan ban hmaa thingpui min rawn pek leh chuan Nu Hnuni chuan, “ Biaka, Puii a damsam vak lova, in ban hunah i haw hmain rawn tlawh lawk ta che,” min ti a. :Awle,” tiin ka chhang mai a. Kan ban thleng chuan Nu Hnuni chuan min lo nghak a, tichuan ban hnuah chuan kan inzui ta a.
Puii chu Nu Hnuni fanu a lo ni reng mai a. Mi inhnuai chep ang reng tak hi an luah a. Puii u chuan SSA hnuaiah thingtlangah zirtirtu hna a thawk mek a, an nufa chuan mi inhnuai luahin an khawsa a. A rem remah an nufa chuan an inhlawh thin a. Kan hnathawhnapa Pu Luaia chuan a khawngaih a, inhlawhna a lo siamsak thin a ni tih te Nu Hnuni chuan min hrilh a. Puii chu thutthlengseiah a lo thu awn deuh diai a, a meng phelh deuh phang a, a hritlangin a khua a lo sik deuh a lo ni a.
“I lo damlo a ni maw? A va pawi ve,” ka ti a. Ani chuan, “Nia, nimin tlai ka haw kha ruahin min nan a, nizanah ka awm a nain ka khua a sik ta ringawt alawm. I hah em?” a ti a.
A thutna ep ah chuan ka thu a, a nu chuan thingpui a lum a, min rawn pe a. Ei rawng a bawl zui nghal a. Puii chal chu kan dek a, a lo sa deuhva. “Damdawi te i ei em?” ka ti a. A ei thu te min hrilhin a damdawi te chu min hmuhtir a. “I dam ve leh mai ang,” kan ti ve ringawt a. Rei vaklo ka thut hnu chuan ka haw san ta a. Chumi zan chuan Puii chu ka rilru ah a awm reng mai a, nula fel tak, nungchang zahawm tak a ni tih ka hria a. An nufaa nungchang leh tawngkam chhuakte reng reng chu a zahawmin a dam thlap mai a, an ngainatawm hle a ni.
A man a chanchin min hrilh danin a pa hi MRP a ni a, zu a in thin a. An unau naupang tak an la nih laiin a nu chu kalsanin nupui dang a nei a ni awm e. Tichuan, a nu chuan chawhmehte zuarin, a theih ang angin an unau chuan lehkha a zir tir a. An lo leikang ve ta deuhva, A ui in matric a pass a, ani chuan pawl riat a pass a.A nu tan chuan an pahniha zir zelna tur han thawh chhuah chu a hautak ta hle mai a. A u chuan, “ Ka zir chhunzawm tawh lo mai ang a. Mami erawh chuan zir zel se, in pahnih chuan ka chawm zo hrim hrim ang che u,” a ti a. Mahse Puii chuan, “ Ni lo, nangman zir zel zawk rawh. Mipa awm chhun i ni a, i zir zel kha kan tan a tha zawk,” a ti ve tlat thung a. Chuta tang chuan a nu chu a tul ang angin a puibawm a, tichuan a u chuan BA a pass a, SSA hnuaiah hna a hmu ve ta hlauh a, anni nufa chu chawhmehte an zuar a, Pu Luaia’n a khawngaih a, inhlawhna tur a siam sak apiangin an chawhmeh zawrh chu an chawlhsan thin a ni.
Pu Luaia hna kan thawh zawh hnuah chuan veng pakhatah ka thawk leh ta a. Puii te nufa chu hmuh leh tihni reng a awm ta lo. Dik tak chuan ka ngai a, hmuh leh ka chak em em thin a ni. Pathianni ah te hian len ka tum thin a, mahse ka thulh leh thin. Puii chu ka phu lo takzetin ka hria a, ani phei chuan u angin min en a, min ngaina satliah ve mai niin ka hria a. Chutih laia keiin ngaihzawng ena lo en chu zahthlak ka ti deuhva, ka leng lo leh thin a ni.
Inrinni a ni a, tlai dar 4:30 ah kan hnathawk chu kan bang a, in ka thlen veleh ka inbual a, chumi hnuah eirawng ka bawl a, ka ei khamah khumah ka bawl zal zui a. Cuban Crisis tih lehkhabu ka chhiar a. Ka phone chu a rawn ri teh mial a, Thanga bak a nih ka ring lova. Ani hi hnathawhnaa ka hruai, ka helper hlun a ni a. Phona kan en chuan Puii msg a lo ni tlat a.
“U Biak, A nu in naktukah lo leng rawh se a ti che a.”
“Enga tan nge min tih le?”
“Ka hre lo, Tlai chaw rawn ei nghal se, zanah riak nghal se a ti che a.”
“E khai a...”
“Lo leng la a ni mai.”
“Aw....le.”
Chawhnu inkhawm ban hun awm velah chuan Puii te in lam chu ka pan ta a. Ka thlen chuan kal har min lo tih thu an nufa chuan min lo hrilh nghal a, eng engemaw sawiin kan ti ti zui a.
Nu Hnuni chuan, “ Vaivakawnah Mami patea damlo tlawh a, riah nghal ka duh si a. Mami nena han kal chu niin ka hre bawk si lo. Ngam tlakah tiin chaw rawn ei a, lo riak nghal turin ka rawn sawm chawt mai che a ni Biaka. Harsatna i nei lem lovang tiraw?” a ti ta a.
“Khai a, a chi dawn em ni? Tun laiah pawngsualte, inthah mai mai te a tam a, chutiangte chu i ngaihtuah thleng lo vem ni?” nui deuh chungin ka lo ti a.
Nu Hnuni chuan, “ Mi mizia hi ka hre ve thei viauvin ka hria a. I sawi chu fiamthu mah nise ngaihtuah teh meuh mai. Mahse Mami hi pawngsual a duh tur khawpa nunrawng leh sual i nih ka ring lo va, ka mi rin zawng i ni a, chuvanga sawm che ka ni a lawm,” a ti a.
Chaw kan ei a, chawei khamah Nu Hnuni chu a kal ta nghal a. Chumi zan chuan Puii pawh a inkhawmlo. Thutthlengsei pahnih an nei a, chutah chuan thu awn deuh chungin kan titi dun a. A tihdan pangngaiin kan chhungkaw chanchin te min zawt leh a. A chang chuan za fein kan nui dun a. Ka hlim hle a ni. Hlim deuhva a nui har har chu a ri a mawi a, a hmel a mawi bawk si a, en kham har ka ti ngei mai. Dik tak chuan ka ngaizawng nge a....ka hmangaih niin ka hria a. Mahse min endanah chuan chutiang lam rilru chu a pu ve in ka hre si lo. Chubakah kei kum 30 ka ni a, a ni kum 20 chauh a ni bawk si a, ka phu zo mawlh hian ka hre lo a ni.
Dar 10 ah chuan ka thutna thutthlengseiah chuan ka mutna tur min siam sak a. Mu turin kan inbuatsaih ta a. Mu tura pindan a pan dawn lai tak chuan, “Puii, khawngaihin lo thu leh lawk teh. Thil pakhat sawi duh ka nei a,” ka ti ta a.
A rawn let leh a, a thutna ngaiah thuin makti deuh in min en a, min hlau ta em ni chu ka ti hial a. Ka sawi tum chu ka sawi leh lo mai dawn em ni ang ka ti hman a. Amah zawk chuan, “Enge u Biak?” a ti a.
“Ka chanchin chu i hre vek tawh a. Ngaihzawng ka neih zawm pawh hi ka la hre lo. Ka hmel duh zawng te chu hmulo ka ni lova, mahse ka hmu a, an kalbo a, ka vei zui ngai lo reng reng a.....” ka ti a, ka biang te chu a rawn sa deuh hian ka hria a, ka sawi zawm hlei thei ta lo va.
Ka mit takah min en a, tlemin a nui deuhva.
“Tichuan, tunah ngaihzawng i nei ta em ni?” tiin min zawt a.
“Umm,ngaihzawng nge hmangaih tih pawh ka thliar hrang thiam chiahlo.”
“A hnenah i sawi tawh em?”
“La sawi lo.”
“Tunge?”
“Lalthanpuii.”
A phu deuh dat a, “Tu Lalthanpuii?”
“Tuna ka hmaa thu Lalthanpuii hi.”
Ka zahna chu a bo deuh duak a, amah chu ka en a. Tukverh lam enin a ngawi vang vang a. Chutah za em emin a nui ta a. A nuih a zat em avang chuan keipawh chu ka nuih a za ve ta a, kan pahnih chuan za em emin kan nui ta a. A mittui te chu a tla phang a, a inhru niap niap a.
“U Biak, ka ring che. Tumah i la ngaizawng ngailo tak tak a ni ngei ang.”
“Ngatinge?”
“I sawi dan teh tawp hi...a mak eee.”
“Nang i nei tawh em ni?”
“La nei bik nang. Mahse zep lovah chuan min duhtu leh min duh thu min hrilhtu te chu ka nei ve nual tawh a.”
“An sawi dan leh ka sawi dan a in anglo viau a mi?”
A nui leh ta. A tho va, pindanah a lut a, a nui har har reng a. Keipawh chu ka thutna ah chuan ka then ve reng ringawt a. A awmzia pawh ka hre thiam lo. Nakin deuhvah chuan a rawn chhuak a, a thutna ngaiah chuan a thu leh a.
“Hawh Puii, i theihnghilh daih ang. Va mu rawh, ka mu dawn.” ka ti a. Puan thuah ka sin a, ka mu ta nghal a.
“U Biak, engtinnge i awmdan han sawi teh, ka ngaithla chak.”
“A khai, i nuih a za zel a, ka sawi duh tawh lo.”
“Mawh, khawngaihin. Ka nuihzat che a ni lova, i sawidan kha....haw lo la, i zeilo lutuk a...”
“Zei chu engtihna nge?”
“Ka sawifiah thiam chuanglo. Mawh, han sawi teh.”
Puan chuan ka inlukhup ta daih a, ka zak lutuk chuan ka lei te chu ka chhuah vak vak a,awmzia a awm si lo. Ka lo sawi ta chu ka inchhir ta hle mai a. Ka bulah a lokal a, ka inkhuhna chu a rawn hlim a, “I awmdan i sawi hma chuan ka mu lovang,” a ti a. A hmelah chuan nuihza hmel a bo va, ti tak hmel a lo lang ta a, chutah chuan ka zah a zual ta thung si a.
“Ka ngai che a, chhun leh zanah ka ngai che a, ka vei che a ni ber mai. I kianga awm ka chak ngawih ngawih reng a, hmuh reng che ka duh a, i hmel hi tha ka ti em em bawk. Chu chu a ni mai.”
“ U Biak........ka lawm e.”
“Tak tak maw? I nuih a za tawh nange?”
“Ih....keipawn ka ngai thin lutuk che a, he laia Pu Luaia hna in thawh laite khan thingpui rawn pek hlan che u kha ka nghakhlel thin asin. I kianga ka awm hian ka him hliah hliah hian ka in hria a, i hmel ka hmuh loh chuan ka khua a har takzet thin.”
“Chuti chu...min hmangaih ve tihna em ni?”
“Ka hmangaih che Lalbiakthang.”
Lehkha tar ngeiin kan innei ta a nih kha. Tunah chuan fa pahnih hmeichhia leh mipa kan nei tawh a. A upa zawk hmeichhia chu school ah a lut tan ve tawh a, a naupang zawk erawh chu kum khat leh thla li mi a ni. Aizawl veng pakhatah mi inhnuai kan luah a, kan inluah pawh keini luah atan chuan a iaiawm lem loh ve khawp mai. Furniture te chu keiman ka duh ang thlapa ka siam kan hmang a, nitin hi hlimna ni a ni ta. A nu nu Hnuni chu a fapa nen, a fapa hnathawhna hmunah an awm a, mo a nei tawh a, anni pawh an hlim khawp mai. A khat tawkin min rawn tlawh a, chawhmeh te min rawn ken thin. A tute kianga awm chu nuam a ti a, a hlim ve thin khawp mai.
Kei hi, biakin thleng ngai lo ka ni a, Puii’n min sawm ngial pawhin ka la inkhawmpui peih ta chuanglo. Pathian hi ka tih a, ka zah a,ka hnathawhnaah pawh diklo taka thiltih ka duh ngai lo. A riin a hming ka lam ngailo na a, ka thinlung hian ka au va, ka ko va, a hnenah lawmthu ka sawi thin. Puii chu zahawm ka ti a, kohhran belh chu tha ka ti a, mahse ka la peih ngang rihlo a ni.
Nitina lungtum nena inbuan kan ni a, tlaia han haw hi chuan a chauh theih khawp mai a. In han thlen a, min ngaihsak leh hmangaih tih hriat tak Puii hmel hmuh chu nuam ka ti a, ka lung hi a awi em em mai a. Ka fate lah ka fate ni awmlo takin an hmel a tha a, a nu an chhun niin ka hria a, Puii erawh chuan a pa an chhun a ti thung a ni.
Kan hnathawhna lamah incheina hun hi a awm ve lo va. Chu chuan hnathawh loh lai pawhin ho taka awm mai mai nuam min tihtir a ni ber mai. Ka lu meh lam hi chu ka ngai pawimawh viau va, ka khabe leh hmuihmul meh tih vel erawh chu ka peih lutuk lo va. Puii hian inmet fai tur leh awmhmunah pawh fel fai ve deuhva inchei tur hian min ti thin a, thuamhnaw pawh min lei thin a, mahse ka peih ngang lo a ni.
Purun var leh hmarchate hring rawt pawlh te, zawngtah leh nghathu te hi tui ka ti em em mai a, ka chawei pawh a ti tui thin. Puii hian tlai lamah chuan hmehlo ila a ti thin a, mah se hmeh ngei ka duh thin si a, engvanga chutiang chu rawt nge a nih tih reng reng ka lo ngaihtuah phak lo a ni. Tlem lai deuh atang khan kuhva hi ka ei ve a, mi aiin ka heh leh nghal a, ka ka hi a chawl lo reng reng ta mai a. Ka fanu hian, “A pa chu i ha a langlo,” a ti reuh thin a, ka nui mai mai a. Puii pawh a lawm vaklo tih ka hria a, mah se ka ngai pawimawh lem lo. Tunhnua ka han chhut let leh hian kan inneih hlimte kha chuan nupa nun kan hman dawn te hian kan infawp a, Puii hlei hlei chuan min fawp nasa thin. Mahse a hnu lamah chuan kan infawp ngai ta lo va, ka thaw rim hrelo turin a hawisawn hram hram thin a ni tihte ka hrechhuak leh hnuhnawh a. Ka lo van mawl em. Mahse, inchhirin awmzia a nei tawh si lo.
Kan inneih tirh vela kan pahniha kan titina ah Puii chuan vawih thlahdah hi a ten zawng leh a ngaih theihloh zawng a nih thu a sawi a. Mahse ka lo hrereng lem lo va, pawi turah pawh ka ngai lem lo va. Ka han vawihte hian Puii chu a ner deuh sak thin tih chu ka hre ngei a, mahse eng vakah ka ngai lem lova, ka lawm phian zawk thin. Dik taka sawi chuan intuaifai vel leh nun invawn uluk hi ka peih lo a ni ber mai. Inbual paha serh silfai nachang te hi ka lo hre ngai lova, Puiin min hrilh atangin ka hre ve chauh a ni. Lehkha chhiar tam si lova, zir sang bawk silo tan chuan thil nihphung leh tha tur hi hriat a lo har khawp mai a lo ni.
Nupa hlim takin kan awm niin ka hria a, kei chu hna ka thawk a, ka thawh hlawh ka la a, ka nupui hmangaih tak Puii ka pe a, lawm thiam em em a min lo dawnsak chu nuam ka ti a, ka lung hi a awi tawk em em a, engdang mah hi ka vei lova, ka ngaihtuah lemlo bawk. Thil pakhat, bank a ka pawisa khawl ve erawh chu ka la khawl ve zel a, engzatnge awm tawh ang tih erawh chu ka hrechiang lem lo a ni.
Kan inah chuan thenawm nuho, an lo leng ve thin a, Puii kianga awm chu nuam an ti ve hlawm niin ka hria a ni. Chunghote chuan, “In nu hi a hmelthain a fai thei si a, nang lah hi i bawrchhawr ropui si a. Intifaiin inchei ve deuh la,” tiin min fiam thin a,ka nui mai mai a, engteh vakah ka ngai lo. Nupa kan inhmangaih phawt chuan engdang mah hi ngaih pawimawh vak tur awmin ka hrelo. Hmangaihna hi intuaifai peih te, nun in vawn felna te hmanga chawm pun leh thuam that reng ngai a ni ang tih reng reng ka lo ngaihtuah phak lo va, a lo van mawl theih em.
Tumkhat chu kan hnathawhnapa pa, zu duh deuh mai hian tem ve turin min ti a, ka duh lova, mahse min tilui a. 3 X rum ni tain ka hria, YMA no chanve pawh tlinglo hi min man betin min tulh lui a, mi pahnihin min chelh bet nghe nghe a ni. Reilote ah ka lu a hai a, ka han hawi vel te chu ka ni deuh bur hian ka hria a. A tukah min ti lui leh a, ka hmui an hup zui bawk a. Chutianga ni hnih min tih hnu ah chuan lu han hai deuh chhalh chu nuam tihna riau ka nei ta a. Tih luih pawh ngai lovin ka in ve ta a, tlai haw dawn apiang hian kan hnathawhnapa chuan min intir a, hah te chu a dam deuh sawt hian ka hria a.
Puii erawh chu a lungawilo ngang mai a, zanah pawh a tap a ni tih ka hria a. Mahse, nuam ka tihna chuan min uai thlu a, ka in leh thin a. Tichuan, tlai tin ka in ta a, a chang phei chuan bual pawh inbual lovin, chaw pawh ei lovin ka mu nghal tawp zel a. Zanlai velah te ka harh a, ka ril a tam a. Puii chu ka kai tho duh lem lova, ka hmuh ang ang ka ei a, ka mu leh nghal a. Nupa nun hman chak changte ka nei a, Puii mutui lai chu ka khawih harh a, ka bung chawt a, ka duhtawk ka ngah veleh ka mu a, reilote ah ka muhil leh mai thin a. Chutiang vel chu ka khawsak dan chu a ni ta a ni.
Kan inah chuan nuho bak chuangkai dang vak an awm lova, hnathawhnaa ka helper Thanga hi a chuangkai deuh ber chu a ni. Ani hi rilru nei tak a ni a, hnathawh lai chuan a thawk bawrh bawrh a, hnathawh loh lai erawh chuan fai leh nalh taka inchei thlap reng thin a ni. Ka fa te chuan pate tiin an ko mai a. Thil tih tur tul eng engah emaw kan nu chu a pui peih hle a, Puii pawh a lawm hle thin a ni. Mahse, kan chhungkuaa tahna thlentu chu a lo ni ta si a.
Nikhat chu ka hnathawhna ah Thanga chu a rawn kal lo va, chumi ni ber kher chuan ka awmdan diklo te chu ka inchhut ve a, ka intuaifai peih loh dan te, ka inthlahdahzia te leh zu ka in te, kuhva ka ei te,a...ka awmdan hrang hrang chu ka ngaihtuah a, ka nupui fanaute tan chuan ka tawp hre dawn a ni tihte chu ka ngaihtuah ve a. Chumi ni chu inrinni a ni bawk a, kar tluana ka thawh hlawh chu ka la a, nidang ang lo takin zu ka in lova, ka hawn hek lo. Chhungrilah inthiamlohna deuh ka nei tlat a ni.
In ka thlen chuan Bawihtei te unau leh thenawmnu an lo awm a. Bawihtei chuan, “A pa, a nu a kalbo daih,” a lo ti a. A lengbo emaw, thil a lei lawk emaw a nih ka ring a, mahse thenawmnu hmel atang chuan thil diklo a awm a ni tih ka hre thei a. Ka lungphu te chu a rawn rang a, “Thuami, engnge thil awmzia?” ka ti a.
Thuami chuan aw a han thian te te a. “A...Bawihi hi vawiin chu nidang ain a sikul kal a rawn bang hma a.A thiante nen an rawn haw a. Kawngka a lo inkalh lova, a lut nghal a, chhuatah hian Puii leh Thanga chu an lo mu dun a ni awm e. I fapa erawh chu khumah a muhil thung a. Chutia a fanuin an chesual lai a phawk ta chu Puiite chu an tho vat a. Thanga chu a insiam sawk sawk a, a chhuak ta nghal a. Puii chuan Bawihi hi a bual a, Homework te a tihpui a, thingpui a intir vek hnuah min rawn kova. I tan a tlin tak loh thu leh in pafaho kianga awm tlak a nih takloh thute, a nu te hnena a kal tak dawn thute min hrilh a. A kal ta a nih kha,” tiin min hrilh ta a.
Ka awm hle hle thei lo. Inchhungah chuan ka vei tawn sek a. Ka pawisa hawn a kuta ka hlan hun turte ka nghahhlelh nen, a dawngtu tur Puii chu hmuh tur a awm ta lo. Ka helper ber kher nen maw an chetsual...ka thinlung a van na em. Ka thu a, ka kun tlawk tlawk a. Ka tho va, ka vei ka vei a. Awm ngaihna ka hre mawlh lo. Khatiang taka min hmangaihtu nia ka hriat khan engtinnge hetianga min awm khawloh san theih le?
Chumi zan chuan kan pafa thumin kan mu a, ka fate chu tui takin an mu a, kei erawh chu chhete pawh ka muhil lo. Ka thinlung a na ngawih ngawih a, intihhlum mai ka duh a, a chang leh ka fate pahnih chu ka tihlum ang a, keimah pawh ka intihlum ang titein ka ngaihtuah a. Chutiang rilru pu chung chuan Bawihi te unau chu ka han en a, ka ngai ngam lo, ka phal thei lo.
Hah em em in nitin ka nupui fanaute tan ka thawk a, inah ei tur tha tha ka hawn sakin an leiin an ei a, ka hlawh chhuah hmangin thuamhnaw leh silhfen a inbel a, midang awtin ka siam biklo. Chutih laia mipa dang laka min uiresan chu....ka kiang hnaiah awm se, chem hriama a nghawnga fik hmawk mai chu ka duh a, chu chu hre sain Lalthanpuii chuan min kalsan a ni chiang mai......chutiang chuan ri si lo hian ka ang buan buan a, ka thinlung a na a, a so but but a. Pawnah ka va chhuak a, ka lut leh a. Chu zan tluka rei chu ka la hre ngai lo. AW...a van rapthlak em. Kan chhuat chu ka en a, chutah chuan maw Thanga chu duhtaka a kuah a, nawm a lo chenpui...
Ka nu leh pain an hriat veleh kan unaua naupangber nen an lo kal nghal vang vang a. A hmaa mittui tla lo chu, ka nu leh pa kiangah chuan ka mittui chu ka sum zo ta lo va. Ka nu pawh a tap a, ka nau Ramtei pawh a tap bawk a, ka pa erawh chu patling takin a awm a. Puii dem zawng in engmah a sawi lo va, ka nu pawhin Puii chu a demna a chhak chhuak hek lo.
Ni thum vel an cham hnuah chuan ka pa chu a haw ta a. Ka nu leh Ramtei chuan min awmpui ta rih a. Ramtei te school chawlh lai a lo ni bawk a. Phurlo zetin hna chu ka thawk leh ta a, mahse tlaia hawn hi ka huphurh thei em em a. Atirah kha chuan Puii huatnain ka khat a, mahse tunah chuan huatna a tlem tial tial a, amah ngaihna a nasa ta tial tial a.
Ramtei’n min hawsan ta a, ka nuho chuan kan awm ta rih a. A hlim chhawn deuhah khan Nu Hnuni’n min rawn phone a, pawi a tihzia leh a zahzia thu te, Lalthanpuii awmdana a lungawilohzia te a rawn sawi a, engtinnge ka chhan pawh ka hre mumal ta lo. Mahse a lo rei a, Nu Hnuni thusawite chu ka ngaihtuah let a, Nu fing leh rilru tha tak a nihzia a lang chiangin ka hria a. Puii nen erawh chuan kan inbe lo vang vang a. Ka hriatloh hlanin ka nu nen chuan an lo inbia a ni awm e, chu chu ka fanu sawi ka hriat a ni a. An thusawite chu hriat ka chak hle na a, ka nu chu ka zawt ngam lo va.
Zan khat chu ka nu leh ka fate mutthilh hnuah pawnah ka va chhuak a. Thla chu a lo eng hle mai a. Hetiang zanah hian Puii nen chuan pawnah thuthmun te remin fa kan neih hmate kha chuan kan thu dun a, ka lung a awi a, nuam ka ti a, engmah dang hi mamawh neiin ka inhre ngailo kha a ni a. Chumi zana thla lo eng leh chu...ka thinlung tina tu a ni ta. Rei tawk ka awm hnuah ka lut a, kan nupaa hlim taka kan mutna thin khum chu a lo ruak hiai a, chhak lam khumah chuan ka nu leh a tute chu an mu a.
Khum chu ka chul a, insum rual lohvin ka mittui a lo luang ta a.
Hlimtea kan zalna laikhum hi,
Ka bel ngam lul lo zan tlai nema’n;
Ka ngai em che aw, ka ngai em che,
Awmkhua a har e, ka thai mampui.
tih hla chu ka rilru ah a lo awm a. Pawnah ka chhuak leh a. Kan piah deuha nupui sun khawhar chuan Helen Zaithankungi a lo zai tir a,
Tlaikhua lo ngui, zankhua lo ri,
Lunglen a zual em mai;
Lungrualtea zalna laikhum,
Mahten ka chul riai riai.
Min uiresantu ngaia awm chu ka tlawm la khawp mai a, mahse lem ka chang thiamlo. Ka ngai em a ni.
Thuami bulah mipa e ti lovin ka inbun chhuak a. Ka thawl deuh huaiin ka hria a. Thuami chuan, “ U Biak, Puii kha vawikhat bak kha a chetsual ka ringlo. A hmangaihzia che leh a duhzia che hi ka hrechiang a, khatianga a chesual thei kha mak ka ti takzet a ni. Dik tak chuan, kum sawm velin in in upat hleih a, a awm awl a, a ei tui bawk a. Ama sawidan takin ‘i tan’ a intuaifaiin a inchei peih a, chutih lai chuan nang erawh chu a bawrchhawr thei ang berin i awm a, han en mai pawh hian pafa nilovin, putu ni awm hialin in lang a. I awmdan hi a diklo ve em a ni,” tiin min cha chhuah ta a. Thuami thusawi chuan min deng na hle a, mahse engemawti tak hian min tidam bawk si a.
Ka taksa a dam a, ka nun chhungril a dam mawlh lo. Puii chu a nu te bulah awmin inlam a enkawl a, a nu chu a tute tlawhin vawikhat a lokal tawh a, kan nufa kiangah chuan thupha a chawi mawlh mawlh a. Ka nu pawhin, “Ngawi teh Puii nu, nangmahni thiamloh vek pawh a ni bik lo, kan fapa hi a awmdan a dik bik mawlh lo a ni,” a ti a. Keipawhin chu chu dik ka ti a ni.
Nikhat chu chawhnu dar hnih vel hian ka hnung lama pen thawm chu ka hria a, ka han en chuan Thanga a lo ni a. Ka tuboh ken lai chuan chhut chawrh mai ka duh deuh va, ani pawhin chu chu thil thleng thei a ni tih a hre sa ni ngei tur a ni, tlanchhiat inpeih sa ran chungin a ding a, min en a.
“Engtinnge min hmu tura i lokal ngam. Thlawkbo nghal rawh,” ka ti a.
“Pa Biak, i hnenah thu sawi tur ka nei a. Chu chu min ngaihthlak sak la, chumi hnuah chuan i duh leh min tihlum mai dawn nia. Khawngah takin min ngaihthlak sak rawh,” a ti a. Ka tuboh chu ka thlauhva, zawi muangin ka thu a. Ka khawih dawnlo tih hriain min rawn pan a. Ka bulah chuan a rawn thu ta a.
“Pa Biak, in nu kha i dem ngei ang a, mah se a demawm lo. Keima thiamloh a ni,....” a ngawi deuh dat a, ka tawng a ngaichang a, mahse engmah sawi tur ka hrelo.
“Khami ni khan ka ni damlo Bethesda damdawiinah awmpui a ngai a. Ka kal a. Ka rin aiin a lo tha a. Tichuan, sawi lawk lova hnathawka ka lokal loh avangin in nu hnenah thil awmzia tal rawn sawi lova awm kha hrehawm ka ti a. Ka lokal ta a. In ina ka luh khan bualin atangin a lo chhuak chiah a. Inhrukpuan a bih a, a hnute leh a khup chung,a kap lang lek lek chauh chu a tuam a, a bak ka han hmu kha ka insum zo lova, ka rilrua awm lawk pawh nilo khan ka pawm ta thut a. A intuamna chu ka phih thlak sak a, a tal nasa a, mahse min hneh lova. Ka fawp a, ka han khal velah khan a tang zo ta bik lova, Bawihi lo luh khan ka la zo hman lo reng reng a. Ani phei chu a maimichhing a, a tap ringawt a....”
“Hmmmm”
“Min ngaidam rawh Pa Biak, Nu Puii pawh ngaidam hram thei la ka duh. A thiamlohna a awmlo, keima sual vang vek a ni. In nupaa min hmangaihna chu diklo takin ka rul ta si a....”
Ka ngawi vang vang a, nakin deuhvah chuan, “Min kalbo san rih phawt mai rawh. Nguntakin thil awmzia ka lo ngaihtuah ang. Ka sawm che emaw a nih loh chuan ka hmuh turin inlar ngai suh. Kut thlak che ka tum lo, mahse chumi avang chuan ngampa lutuk suh,” ka ti ringawt a.
“Pa Biak, min that mahla, i tih awm tak ti ah ka ngai ang che. Ka phu a, chumi atan chuan ka inpeih a ni. Mahse chutianga i ti a nih chuan i thu ang chuan ka awm ang. Mahse in pahniha ngaihdamna ka dawn hma chuan khawvelah nun nuamin ka nung thei dawnlo a ni,” a ti a, a kal ta hnak hnak a.
Ka nu chuan ka lunglenzia chu atakin a hmu a, ka pa nen ral khatah an inbia a, Puii koh chu an ti tlu a. Keipawh chuan ka hnial lem lova, aw ka pawh chuang bawk hek lo. Mahse Puii chuan a inthiamloh em avangin ka nupui ni tlakah a inngai tawh lova, chuvang chuan lo hawn a tum loh thuin a lo chhang a. A hnua a chanchin ka hriat dan chuan a lung a leng a, mipa tumah dang a ngaihsak lova, a pasal leh a fate a ngai em em a ni tih a ni a.
Hun a kal zel a. Lehkhabu ‘Nupa hlimna thuruk’ tih te, ‘Nupa inpawl hlimna’ tih te leh nupa inkara hriat tur inziakna lam lehkhabute ka lei a. Chung lehkhabu ka han chhiar zet chu, ka zak ta hle mai a ni.
Darthlalang hmaah ka ding a, ka han in en chu....Juda Iskariot-a ka an hmel hian ka hria a, ka ha lah chu tute fiamthu thawhin emaw an sawi a ‘a ha chu calendar nise nitin holiday a ni vek ang’ an tih ang chiah ka ni a. Ka fanuin, “A pa i ha a lang lo,” a tih lai te khan ka lo van harh chhuak lo zawk em. Puii tan duhtaka han fawh chi zia zang ka lo ni lo tih ka hmuchhuak chiang hle mai.
Tlai lama thawrim tichhe chi hmehloh a duh chhante kha ka lo ngaihtuah lova, min fawh a, min duat a duh vang a lo ni tihte ka ngaihtuah a. Vawih thlahdah a tenzia a sawi te kha....inmet fai a, inchei ve deuh tura min tih thin lai te khan ka lo ngaihtuah lo va, a chang phei chuan min hmusit a, min iai nite khan ka lo puh lek lek zawk a, ka lo van hrelo em. Puii, ka Lalthanpuii lakah hian hmangaih tlak, kuah tlak, fawh tlak hian ka lo awm mawlh lo.
Nupa nun maw, tlaiah ka rui haw a, inbual mumal lovin leh chaw pawh ei lovin ka muhil zui nghal a. Ka harh hun hunah chaw ka ei a. A mutui lai ka khawih a, ka duhtawk ka ngah hnuah ka muhil zui leh mai a. Biblein nupuite hnena an chanvo pe tura min fuihna thute chu a inziak a ni tih pawh ka lo hre ngai lova, ka pe bawk hek lo. Ani chu tlai ka haw a ka tana itawm turin, a tana kuah chakawm tak turin a lo awm ziah a, kei erawh chu....aw...ka lo van hrelo em. Nupa nun hlim tak leh lungawi taka kan hmandun lai te kha....khatiang kha ani chuan a thlahlel a, kei erawh chuan a khawharna leh a mamawh chu ka lo hriatpui si lo.
Ka lehkhabu chhiarte chu.....ka diklohzia leh mawlzia min hrilhtute vek an ni a, court thuremna ni se, thiamloh min chantirna thupek (judgment order) ang hlir a ni. Thanga thusawi kha....an chesual lai tur ka ngaihtuah a, chemtea chhun ang maiin ka thinlung chu a na a, mahse Puii chu thiamloh ka chantir phal ta manglo tlat mai.
Ka hmuihmul leh khabe hmul ka inmet fai a, ka thuamhnaw atana a lei, ka inbel peih ngai loh te kha ka inbel a. Pathianni ah biakin lam ka pan a, kuhva ka ei ngai ta lova, zu ka in tawh bawk hek lo. Ha lam daktawrte ka pan a, ka ha te ka tihfai tir a. Min hmu apiangin danglam min ti a, Thuami phei chuan, “Awi U Biak, i lo van hmeltha ve. Kan pa ka iai thei mai dawn alawm. Puiin hmu che sela chuan a van lawm dawn em,” a ti hial a ni.
Thla thum a liam ta a. Ka nu hnenah ka thiltum chu ka hrilh a. Phone in ka hrilh lawk duh lova, an awmna khua chu ka pan ta vang vang a. Kawt chhuahah motor atangin ka chhuk a, khua ka nghak tlai lui a. Khaw thim hnuah khua ah ka lut ta a.
An ina ka luh hun tur ka ngaihtuah a, ka zak a, ka huphurh a, ka chak bawk si. An kawngka chu ka han kik a, Nu Hnuni aw ngei chuan, “Lo lut rawh,” a ti a. Muang changin kawngka ka hawng a, ka hnar hnuai lam chu puanin ka tum a. “Mikhual min lo thleng thei angem?” ka ti a, ka aw te chu ka tidanglam vel a. Pi Hnuni chuan, “E,thleng thei tehreng mai. Lo thleng rawh khai. Chaw te i ei tawh em?” a lo ti a. Sitting room ah nu la naupang tak hian nau hnute a lo pe mek a, Nu Hnuni chuan vawkchaw ni ngei tur hi thukah chhuangin a lo vil a, Puii chuan thleng a lo sil mek a. Puii u Duhawma chu a leng chhuak a nih ka ring a, ka hmu lo.
Ka lut a,current awmloh lai a ni a, laltin an chhi a, tapchhaka mei eng nen chauh chuan inchhunga eng awm a ni a, chuvang chuan min hmu chiang theilo a ni. Tapthak, Nu Hnuni ep ah chuan ka thu a, ka bulah ka bag chu ka dah a. Nu Hnuni chuan, “ Khawi lam atanga lokal nge i nih?” a ti a. Kei chuan, “A..kan motor a chhia a, kan siamtha mai thei si lova, zanin riah loh theih a ni si lova..,” ka ti a. Ka aw chu ka tidanglam lui nain Puii chuan engemawti takin min hre deuh a ni mai thei, a thleng sil lai chu a rawn hawi zawk a, mahse a hawi let leh thuai a.
Nu Hnuni chuan eng eng emaw min zawt a, tawi te tein ka chhang a. Puii thleng sil zo chu a nu bulah chuan a rawn thu ve ta a. Vawkchaw chu a hawt nghal a. Nu Hnuni chuan laltin tui chu a thun belh mek bawk a. Chutih lai tak chuan ka hmui tuamna chu ka phelh a, ka lukhum ka la thla nghal bawk a. Puii vawkchaw hawt zo han thu tha leh chiah chuan min rawn en a, “Awi, u Biak.....” a ti ta a. A tho va,pindanah a tlan lut nghal ta daih a.
Nu Hnuni hnenah chuan ka kal chhan te chu ka hrilh a, Puii chu a chesual ngei na a, a thiamlo zawk chu keimah ka nihzia te, a pasala min la pawm thei a nih chuan amah nen ngeia haw ka tumzia te ka sawi ta a. Nu Hnuni chu a hnuk a ulh a, a tawng hlei thei lo va. Thei leh thei lovin a fapa Duhawma nupui hnenah chuan ka nihna chu a sawi a. Ani chuan min rawn pan a, min chibai a.
“Biaka, ka hmuh tirh phat atang che khan mi dik leh tha i ni tih hi ka hria a. Ka awmloh hlana lo riahpui tur pawhin ka ring tawk che kha a ni a. Vawiin thleng hian ka rinna che hi a la danglam ngailo. Keimahni zawk hi a thiamlo leh zak tur, thupha chawi tur kan ni a. I nupui ni leh tlak pawh kan ni lo. Mahse hetianga rilru thianghlim leh ngaihdamna rawn sin chungin nangmah zawkin min rawn pan a.......Pathian hnathawh a ni ngei ang,” Nu Hnuni’n a tih mek lai chuan Duhawma chu a rawn haw a. Kan han inhmu chu mak a ti ve hle a. Kan inchibai a.
Thil awmzia te kan sawiho va, Duhawm pawhin a nau khawsakdan chu zahpuiawm a tihzia te, tumah dang a ngaihsaklohzia te, a hlim hmel hmuh tur a awm ngailohzia te, nun khawhar leh lungleng reng renga a awmzia te, a ruk taka an manganpui zia te sawiin, chutianga amah lam tura ka kal chu an beisei phak reng rengloh a nihzia te a sawi a.
Chutia kan titi lai chuan pindan atangin Puii chu a lo chhuak a, zah pawh dawn lovin ka hmaah a rawn thingthi a, “U Biak, min ngaidam thei ang maw? Nanglo chu hmangaih ka nei ngai lo asin,” tiin a rawn tap a. Tichuan, a chhungte mitmei pawh veng zo lovin ka pawm a, “Puii, keima thiamloh a ni. Ka lo mawl em vang a ni e,” ka ti a, a bak ka sawi thei lo.
Kan in kan thleng a, ka fate nen,ka nupui Lalthanpuii nena kan han awm khawm leh chu...a van nuamin a van hlimawm em. Puii chuan, “U Biak, mithar daih i ni, ka ngaizawng thar che a, kan inneih hlim ang mai kha ka ni. I lo van hmeltha zual em,” min ti a. Ka nu lawm lutuk pawh a tap a. Chhung inkhawm min neih pui a, a tawngtai hlei theilo.
Chumi zan chu kan mu tlem khawp mai. Ka inhmuhchhuah dan te chu ka sawi a. Ani in ka laka a beisei thin te, chhun lama a khawhar thinzia leh amah leh a fate tana hah taka thawk ka nih avanga tlaia ka hawn huna min duat dan tur te a lo hisap lawk thinzia te, mahse a hisap lawk ang engmah ti thei lova kan awm tak thinzia te a sawi a. “Bawihte, tlai lamah zawngtah leh thil rimchhia ka ei ngai tawh lovang a, i tan ka invawngfaiin ka in uluk tawh dawn a ni,” ka ti a. “Chutin ti suh, ka zak,” a ti a. Chumi zana nupa nun kan hmang chu, kan inneih zan ai mah khan kan lung a awi dun zawkin kan hria a ni.
Ka chunga vanduaina lo thleng hi nguntaka ka ngaihtuahin KA LO MAWL EM VANG A LO NI tih hi ka khaikhawmna a ni. Midang tan ni lovin, mi hmuha atan ni mai lovin, ka hmangaih ka nupui tan ka invawngfaiin ka in uluk tur a lo ni tih hi ka inhrechiang a, chu chu Puii pawhin a hrechiang a ni. Nupui pasal neih tak avanga inthlahdah hi hmangaihna tinep theitu a lo ni a, in uluk a, invawn fai peih a, nupa inngaihzawnna chhawm nung a, min ten palh ang, min sit palh ang tia kan nun a thalo leh zahpuiawm te thunun zel chunga kan kawppuite ngaihsak zui zel hi hmangaihna chhawm nun zelna tha leh tipung zel tu a lo ni tih hi ka inhmuchhuak a. Chutiang tur chuan lehkhabu chhiar peih a, kan kawppuite tihhlimna tur ngaihtuah peih hi thil tih makmawh niin ka hria a ni.
Nupa nih tawh hnu chuan kan kawppui awmdana kan ten te, rimchhia kan tih te, kan itna tihnualtute,thalo kan tih zawngte inhrilh hi thil awlai a lo ni lova. A lo dawngsawngtu tan ‘min iai a, min hmusit a, min ten a nih hi’ tih a awl em em dawn a ni tih te ka hrechhuak thar a. Ka chunga vanduaina lo thleng chu, ka tan malsawlna, kan nupa tan malsawmna thar thlentu a lo ni ta zawk a ni.
Puii, ka tan i nung angin, i tan keipawh ka nung zel ang a, i duh angin biakinah chhungkuain kan kal ang a, Chhandamtu hnen kan thlen hmaloh chuan...in hmangaih zel ang aw. Puii, ka hmangaih che.
KA LO MAWL EM VANG A NI E
-
- Posts: 4
- Joined: May 1st, 2016, 11:13 pm
ADVERTISEMENT (A hnuai a milem hi a nia hmeh zeuh tur chu)